MARKET PASS-ΑΠΛΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Μιχαλόπουλος Σαράντης κάτοικος Ιτέας
      Ίσως λόγω σπουδών, ίσως λόγω ιδιοσυγκρασίας, εμένα μου αρέσουν οι αριθμοί. Μου αρέσει να προσεγγίζω κάποιο θέμα με αριθμητικά δεδομένα και με υπολογισμούς που μπορεί να είναι απλοϊκοί αλλά στο τέλος της ημέρας δίνουν μία καλύτερη εικόνα ενός θέματος.

Θα πάρω σαν παράδειγμα το πρόσφατο μέτρο που εξαγγέλθηκε από την κυβέρνηση και το οποίο πήρε το όνομα market pass. Σύμφωνα με αυτό, ένα ποσό της τάξης των 600 εκ. € που θα προκύψει από την φορολόγηση των «υπερκερδών» των διυλιστηρίων θα διανεμηθεί σε μία μερίδα πολιτών μέσω έκπτωσης επί των αγορών που θα πραγματοποιούν οι τελευταίοι σε είδη διατροφής.

Το μέτρο αυτό επικρίθηκε από την αντιπολίτευση σαν αναποτελεσματικό, προεκλογικό, επιδοματικού χαρακτήρα και με άλλους παρόμοιους χαρακτηρισμούς, ενώ εκείνο που κυρίως προτάθηκε σαν ριζικότερο μέτρο ήταν η ελάφρυνση του κόστους διαβίωσης μέσω της μείωσης βασικών φόρων, όπως ο ΦΠΑ στα τρόφιμα, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στα καύσιμα, κλπ.

Ας ξεκινήσουμε από μία βασική παραδοχή. Το Κράτος είναι ένας μηχανισμός που εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της Κοινωνίας. Σαν τέτοιος,

έχει από την μία μεριά έξοδα και από την άλλη έσοδα. Στόχος είναι πάντα αυτός ο «ισολογισμός» να είναι ισοσκελισμένος ή, στην καλύτερη περίπτωση, πλεονασματικός, ώστε να εξασφαλίζεται η λεγόμενη «ανάπτυξη» ή αλλιώς η πρόοδος της κοινωνίας.

Τα έσοδα του Κράτους είναι ως επί το πλείστον φόροι και αυτοί είναι, είτε άμεσοι (φορολογία εισοδήματος ή περιουσίας, όπως ο ΕΝΦΙΑ}, είτε έμμεσοι (φορολογία μέσω ειδικών φόρων, όπως ΦΠΑ, ειδικός φόρος κατανάλωσης καυσίμων, κλπ.).

Ας υποθέσουμε τώρα ότι μία οικογένεια ξοδεύει 300 € κάθε μήνα για αγορά τροφίμων. Από τα 300 αυτά €, η καθαρή αξία των ειδών διατροφής είναι 265 €, ενώ τα υπόλοιπα 35 € είναι ο ΦΠΑ (13%) που πηγαίνει στο Κράτος.

Αν θεωρήσουμε ότι υπάρχουν συνολικά 6 εκ. οικογένειες, ο συνολικός μηνιαίος τζίρος για διατροφή είναι 300 € Χ 6 εκ. = 1.800 εκ. € και οι αντίστοιχες εισπράξεις του κράτους από ΦΠΑ είναι 35 € Χ 6 εκ. = 210 εκ. €.

Αν επίσης θεωρήσουμε ότι ο συνολικός αριθμός αυτών που θα ωφεληθούν από το νέο μέτρο είναι περίπου 3,3 εκ. οικογένειες (600 εκ. / 6 μήνες = 100 εκ τον μήνα / 30 € μηνιαία έκπτωση – επιδότηση), λόγω εισοδηματικών κριτηρίων, τότε το όφελος αυτών θα είναι 3,3 εκ. Χ 30 € / μήνα = 100 εκ. €.

Με άλλα λόγια, το Κράτος θα δαπανήσει 100 εκ. από τα έσοδά του για να «ανακουφίσει» 3,3 εκ. οικογένειες.

Αν τώρα εξετάσουμε την εναλλακτική λύση της γενικής μείωσης του ΦΠΑ από το 13% στο 6%, τότε η μηνιαία δαπάνη κάθε οικογένειας για είδη διατροφής θα ήταν 265 (αξία ειδών) Χ 1,06 = 280 € και τα έσοδα του Κράτους θα μειώνονταν κατά 20 € τον μήνα ή 20 € Χ 6 εκ. οικογένειες = 120 εκ. €.

Καταλήγουμε λοιπόν να συγκρίνουμε δύο σενάρια.

Σενάριο 1 : Δαπάνη Κράτους 100 εκ. €. Ωφελούμενοι 3,3 εκ. οικογένειες με 30 € τον μήνα.

Σενάριο 2 : Δαπάνη Κράτους 120 εκ. €. Ωφελο»ύμενοι 6 εκ. οικογένειες με 20 € τον μήνα.

Ποιο από τα δύο είναι καλύτερο ; Στο πρώτο υπάρχει πιο «στοχευμένη» βοήθεια σε οικογένειες με μικρότερο εισόδημα, ενώ στο δεύτερο η βοήθεια είναι με λίγο μεγαλύτερη δαπάνη του Κράτους και με λίγο μικρότερη βοήθεια που πηγαίνει σε όλους, δηλαδή και σε αυτούς με μεγαλύτερο εισόδημα. Σε κάθε περίπτωση, μιλάμε για μία «ελάφρυνση» 20 – 30 € τον μήνα, που είναι προσωρινή (για 6 μήνες) και η οποία δεν λύνει από μόνη της το πρόβλημα, που είναι η μεγάλη αύξηση του κόστους ζωής, τόσο στην ενέργεια, όσο και στις καθημερινές δαπάνες, με έναν πληθωρισμό στα επίπεδα του 10%.

«Είναι κάτι» θα πουν αρκετοί. Και μάλιστα, όταν το μέτρο διανθίζεται με την «φορολόγηση των υπερκερδών των διυλιστηρίων», τότε ακούγεται σαν ένα «φιλολαϊκό» μέτρο. Πολύ λίγοι όμως σκέφτονται ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων του Κράτους πρέπει να είναι μόνιμη υποχρέωση του Κράτους, ενώ ταυτόχρονα μόνιμη επιδίωξη πρέπει να είναι και η μείωση των εξόδων του Κράτους, ώστε να προκύπτει σταθερά ένα «κοινωνικό πλεόνασμα».

Ειδικά σε αυτό το τελευταίο, ελάχιστα πράγματα ακούμε, λες και έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια μείωσης των κρατικών εξόδων και το μόνο που πλέον συζητείται είναι από πού θα βρούμε επιπλέον έσοδα για να τα μοιράσουμε.

Πέρα όμως από τα «απλά οικονομικά», όπου μπορεί στην παραπάνω εντελώς απλουστευτική προσέγγιση να υπάρχουν κάποια λάθη ή μπορεί κάποια νούμερα να μην είναι σωστά, η ουσία του θέματος δεν είναι ποια λύση είναι καλύτερη. Είναι κυρίως ότι οι πολιτικοί δεν μιλούν με εντιμότητα και ειλικρίνεια στους πολίτες, αλλά προσπαθούν να τους εντυπωσιάσουν με συνθηματολογικές εξαγγελίες και τοποθετήσεις. Και αυτό για μένα είναι μείζον ζήτημα.