ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

Του Σαράντη Μιχαλόπουλου Κάτοικου Ιτέας

 Το τελευταίο διάστημα τα τρία μεγάλα κόμματα βρίσκονται σε φάση προετοιμασίας συνεδρίων. Οι μη συμμετέχοντες στις διαδικασίες αυτές, δηλαδή οι απλοί πολίτες, είτε ελάχιστα ασχολούνται με αυτά, είτε εκφράζουν ένα προβληματισμό στο κατά πόσο όλα αυτά οδηγούν σε ένα πραγματικό ξεκαθάρισμα των θέσεων των κομμάτων για μία σειρά θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία.

Συζητώντας το θέμα με διάφορες συμπολίτες, εκείνο που φαίνεται σαν κοινός παρονομαστής των περισσότερων απόψεων είναι ότι τα πολιτικά κόμματα πρέπει να διαμορφώνουν και να προτείνουν στον ελληνικό λαό «ξεκάθαρες θέσεις».

Εκείνο που αναρωτιέμαι είναι για ποια θέματα πρέπει να διαμορφωθούν ξεκάθαρες θέσεις. Αν αρχίζαμε να καταγράφουμε αυτά τα θέματα, ίσως να χρειάζονταν μέρες ολόκληρες, αφού ο καθένας θα είχε να προτείνει πάρα πολλά θέματα, που τον έχουν απασχολήσει, από τα πιο μεγάλα και σοβαρά (οικονομικά, εθνικά, εκπαιδευτικά, εργασιακά, θέματα υγείας, θέματα ασφάλειας, θέματα δημοκρατικής λειτουργίας, κλπ.), μέχρι τα πιο μικρά,

που αφορούν την καθημερινότητά μας.

Αλλά αν τα θέματα είναι αντικειμενικά πάρα πολλά, αναρωτιέμαι πόσος χρόνος χρειάζεται για να συζητηθούν όλα αυτά μεταξύ των μελών ενός κόμματος. Πέρα όμως από αυτό, για πάρα πολλά εξειδικευμένα θέματα χρειάζεται πολύ μεγάλη ειδική γνώση, την οποία πολύ λίγοι κατέχουν. Πως, για παράδειγμα, να διατυπώσουμε ξεκάθαρη θέση για τις ΑΠΕ, όταν οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε την λειτουργία όλου του συστήματος παραγωγής και διανομής ενέργειας, δεν γνωρίζουμε τους όρους επιδότησης των σχετικών επενδύσεων, δεν γνωρίζουμε το παγκόσμιο σκηνικό της ενέργειας ;

Θεωρητικά, για κάθε μεγάλο θέμα θα πρέπει να γίνει ξεχωριστή συζήτηση. Για παράδειγμα, πολλοί θέτουν το θέμα της ανάπτυξης της Φωκίδας που σήμερα δεν υπάρχει και οδηγεί νομοτελειακά τους νέους ανθρώπους να την εγκαταλείπουν. Πως όμως φανταζόμαστε αυτή την ανάπτυξη ; Τι μέτρα πρέπει να πάρει μία κυβέρνηση για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας ; Και πόσες από αυτές τις θέσεις θα «κρατήσουν» μόνιμα στην περιοχή νέους ανθρώπους ;

Γνωρίζουμε πόσοι απόφοιτοι Λυκείου από την Φωκίδα πετυχαίνουν στις πανελλήνιες εξετάσεις κάθε χρόνο ; Γνωρίζουμε σε ποιες σχολές εισάγονται ; Πόσες από αυτές τις επαγγελματικές ειδικότητες μπορούν να βρίσκουν κάθε χρόνο σχετική απασχόληση στην περιοχή ; Πόσους γιατρούς, μηχανικούς, οικονομολόγους, φυσικούς, μαθηματικούς, βιολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές, κλπ. μπορεί να απορροφήσει η Φωκίδα ;

Μήπως λοιπόν η απάντηση που ζητάμε να είναι η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας των νέων και η ανάδειξη των ευκαιριών που και σήμερα ακόμη υπάρχουν, και στον πρωτογενή αλλά και στον τριτογενή τομέα, αν θεωρήσουμε ότι ο δευτερογενής τομέας, λόγω Δελφικού Τοπίου, έχει σημαντικούς περιορισμούς ; 

Μήπως επίσης μία αναθεώρηση της πολιτικής για την Παιδεία και συγκεκριμένα για την διασπορά εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, σε αντίθεση με την σημερινή πολιτική συγκέντρωσης των ΑΕΙ σε μεγάλα αστικά κέντρα, θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης περιοχών σαν την Φωκίδα ; Θα αρκούσε όμως σε μία τέτοια περίπτωση η απλή ίδρυση Τμημάτων ΑΕΙ στην περιοχή, ή θα έπρεπε αυτό να συνδυαστεί με ένα άλλο μοντέλο λειτουργίας των ΑΕΙ, με έμφαση στην επιστημονική έρευνα αλλά και τη σύνδεσή της με την λειτουργία των διαφόρων τομέων της οικονομίας ;

Και αν κάποιος προέβαλε την αντίρρηση ότι σε μικρά μέρη όπως η Φωκίδα δεν υπάρχουν άλλες ευκαιρίες (π.χ. διασκέδαση), που αναζητούν κυρίως οι νέοι σήμερα, μήπως και στο θέμα αυτό η απάντηση θα ήταν ότι με την θεσμοθέτηση τέτοιων δραστηριοτήτων (εκπαιδευτικών και επιστημονικών), θα ερχόταν από μόνη της και η ανάπτυξη των συνοδευτικών δραστηριοτήτων (κοινωνικής ζωής, περίθαλψης, κλπ.) ;

Ποια λοιπόν θα μπορούσε να είναι η πρότασή μας προς όλα τα κόμματα για την ανάπτυξη στην Φωκίδα ; Θα μπορούσαμε βέβαια να απαριθμήσουμε μία σειρά έργων που θεωρούμε σημαντικά για την περιοχή, όπως π.χ. ο Διαγώνιος Οδικός Άξονας, αλλά σε ποιο βαθμό έχουμε ξεκαθαρίσει ποια θα είναι τα οφέλη του καθενός από αυτά ; Αρκεί να θυμηθούμε τον διακαή πόθο του παρελθόντος για την κατασκευή της Μαρίνας, που, έγινε μεν, αλλά είναι βέβαιο ότι ελάχιστα συνεισέφερε στην ανάπτυξη της Ιτέας και της ευρύτερης περιοχής.

Ένας από τους συνομιλητές  αναφέρθηκε στο καθεστώς «μίσθωσης εργασίας», δηλαδή στις εταιρίες «ενοικίασης υπαλλήλων». Δεν είναι και αυτό ένα θέμα που χρειάζεται μεγάλη συζήτηση ; Πόσοι από εμάς γνωρίζουν το νομικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία τέτοιων εταιριών ; Τι έχει αλλάξει από τότε που ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος μέχρι σήμερα ; Που έχουν υπάρξει κενά, ώστε να γίνεται καταστρατήγηση ; Και ποια θα πρέπει να είναι η εναλλακτική πρόταση ;

Και μιλώντας για τα εργασιακά, δεν θα πρέπει να συζητήσουμε και να πάρουμε θέση για όλο το σχετικό πλέγμα ; Δεν θα πρέπει να μιλήσουμε π.χ. για την έκταση αλλά και τον τρόπο λειτουργίας του δημόσιου τομέα και να ξεκαθαρίσουμε τις θέσεις μας για τις ιδιωτικοποιήσεις που, από τη μία προωθούνται σαν η μόνη λύση από τις λεγόμενες φιλελεύθερες κυβερνήσεις, και από την άλλη απορρίπτονται ασυζητητί από τα λεγόμενα αριστερά και «προοδευτικά» κόμματα, που το μόνο που προτείνουν είναι ένα μεγάλο κράτος, χωρίς να συζητούν τους όρους της λειτουργίας του τελευταίου πραγματικά υπέρ του πολίτη;

Δεν θα πρέπει να συζητήσουμε για το κόστος λειτουργίας π.χ. της ΔΕΗ, του ΔΕΔΔΗΕ, του ΑΔΜΗΕ, των Αστικών Συγκοινωνιών, των Δήμων και των Περιφερειών, του ΕΦΚΑ, της εκπαίδευσης, του ΕΣΥ και τόσων άλλων Δημόσιων Οργανισμών, των ελλείψεων που έχουν αλλά και του ανορθολογικού τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας που ενδεχομένως εφαρμόζουν ;

Δεν πρέπει να μιλήσουμε για το Κοινωνικό Κράτος και την ανάγκη, όχι μόνο λεκτικής αναφοράς αλλά ουσιαστικής καθιέρωσης του λεγόμενου Κοινωνικού Μισθού ; Στην επιχείρηση που δούλευα, υπήρχε συγκεκριμένος υπολογισμός και αναφορά στις Οικειοθελείς Παροχές του εργοδότη, που κάπου έφθαναν και σε ποσοστό 60% των μισθολογικών παροχών και περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, προγράμματα συνταξιοδοτικά, προγράμματα πρόσθετης ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης και πολλά ακόμη.

 

Γιατί η ιδιωτική επιχείρηση να προβάλλει αυτές τις παροχές (προφανώς για να δείξει πόσο καλή είναι) και το Κράτος να μην κάνει κάτι αντίστοιχο ; Ξέρουμε πόση είναι η κατά κεφαλή δαπάνη για την εκπαίδευση, για την περίθαλψη, για την σύνταξη, για την ασφάλεια και για άλλους σημαντικότατους τομείς της ζωής μας ; Και μάλιστα, αυτές οι κατά κεφαλή δαπάνες θα ήταν ενδιαφέρον να μετατραπούν και σε δαπάνες ανά ωφελούμενο, για να φανεί πόσο σημαντική είναι η συνεισφορά της Πολιτείας σε συγκεκριμένες ομάδες. Γιατί δεν ζητάμε εμείς σαν πολίτες, πιέζοντας και τα πολιτικά κόμματα, στην επίσημη καθιέρωση τέτοιων «δεικτών», που θα απεικονίζουν αντικειμενικά και κυρίως μονοσήμαντα την πραγματική προσφορά της Πολιτείας στους πολίτες ;   

 

Ας πάμε όμως και σε θέματα που καθημερινά μας απασχολούν, είτε όλους, είτε κάποιους από εμάς. Και ας αναφερθούμε, σαν παράδειγμα, στις συντάξεις. Διαβάζω σε έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, ότι οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης, όχι μόνο δεν μειώνονται αλλά αυξάνονται, κυρίως λόγω μεγάλου αριθμού νέων αιτήσεων.

 

Την ίδια στιγμή, το αρμόδιο Υπουργείο προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα με ανάθεση σε ιδιώτες όλης της της διαδικασίας έκδοσης συντάξεων, κατηγορώντας τους υπαλλήλους του ΕΦΚΑ ότι είναι ελάχιστα αποτελεσματικοί και είναι αυτοί που κατά κύριο λόγο ευθύνονται για το πρόβλημα.

 

Κατά της επιλογής αυτής του Υπουργείου έχει κινηθεί το ΕΝΥΠΕΚΚ (Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους,), Κίνηση την οποία έχει ιδρύσει και της οποίας είναι Πρόεδρος ο Καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος, με αίτηση στο ΣτΕ να ακυρωθεί η συμμετοχή ιδιωτών στην έκδοση των συντάξεων, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι η έκδοση συντάξεων, σύμφωνα με το Σύνταγμα, αποτελεί άσκηση δημόσιας λειτουργίας, η οποία πρέπει να ασκείται μόνο από δημόσιους υπαλλήλους.

 

Και αναρωτιέμαι εγώ :

 

Δεν είναι συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να δίνει τις δικαιούμενες συντάξεις σε εύλογο χρονικό διάστημα και όχι σε κάποια χρόνια ;

 

Η μη εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης της Πολιτείας από ποιον ελέγχεται και με ποιον τρόπο ;

 

Πόσες άλλες συνταγματικές υποχρεώσεις έχει η Πολιτεία, οι οποίες επίσης δεν τηρούνται ;

 

Τι πρέπει να γίνει ώστε να μην "χρειάζεται" υποκατάσταση των δημοσίων υπηρεσιών από ιδιώτες ;

 

Να προσληφθούν περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι ;

 

Πως θα εξασφαλιστεί η παραγωγική και αποτελεσματική λειτουργία αυτών των δημόσιων λειτουργών ;

 

Και είναι αυτό το τελευταίο υπόθεση μόνο ανθρώπινου δυναμικού ;

 

Με τα υποστηρικτικά συστήματα αυτών των λειτουργιών τι γίνεται ;

 

Δεν είναι και η εξασφάλιση των τελευταίων συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας ;

 

Και μέχρι να εξασφαλιστούν όλα τα παραπάνω, τί γίνεται ;

 

Μένουν οι δικαιούχοι σύνταξης, χωρίς αυτό που για τους περισσότερους αποτελεί το μόνο μέσο επιβίωσης ;

 

Ας δώσω ένα παράδειγμα που το ζω, καθώς αφορά συγγενικό μου πρόσωπο, αγρότη στο επάγγελμα, ο οποίος, αφού συμπλήρωσε τις κατά νόμο απαιτήσεις για συνταξιοδότηση, έκανε αίτηση και περίμενε για δύο χρόνια να πάρει την πολυπόθητη σύνταξη.

 

Πέρυσι, με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού, του δόθηκε η λεγόμενη προσωρινή σύνταξη και ανακουφίστηκε. Όμως λίγο καιρό αργότερα, χρειάστηκε ασφαλιστική ενημερότητα, την οποία το σύστημα του αρνήθηκε. Ρωτώντας λοιπόν τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΕΦΚΑ πήρε την εκπληκτική απάντηση ότι μέχρι να εκδοθεί η οριστική απόφαση συνταξιοδότησης, εκείνος ήταν υπόχρεος ασφαλιστικών εισφορών, τις οποίες θα έπαιρνε πίσω, όταν θα εκδιδόταν η απόφαση. Με λίγα λόγια, ο συγκεκριμένος άνθρωπος παίρνει την ελάχιστη σύνταξη που προβλέπεται ("εθνική σύνταξη") και από αυτή δίνει ένα σημαντικό μέρος σαν ασφαλιστική εισφορά.

 

Αλήθεια, τι λένε για όλα αυτά φορείς και Κινήματα σαν το ΕΝΥΠΕΚΚ ; Ακούγεται ωραίο να υπερασπίζεσαι μία συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας, αλλά θα έπρεπε να επιδεικνύεται η ίδια ευαισθησία και για την ουσία του θέματος, δηλαδή τον ίδιο τον Πολίτη που "πληρώνει τη νύφη". Σήμερα, εισάγεται μία νέα ρύθμιση για την γρήγορη έκδοση των συντάξεων, οι «συντάξεις «εμπιστοσύνης». Θα λύσει άραγε το πρόβλημα ή θα ανακύψουν πάλι εμπόδια σαν αυτό του παραδείγματος ;

 

Αναφερόμενοι όμως στον Πολίτη, ακούμε το τελευταίο διάστημα για «έξυπνα συστήματα» που μπαίνουν σε εφαρμογή και βελτιώνουν την εξυπηρέτησή του (π.χ. ηλεκτρονική εξουσιοδότηση ή υπεύθυνη δήλωση, κλπ.). Μάλιστα, πολύ πρόσφατα διατυμπανίστηκε η ηλεκτρονική διακίνηση δικαστικών εγγράφων (επιδόσεις, κλπ.), η οποία «θα εξοικονομήσει» 1.500 αστυνομικούς.

 

Πολύ θετική εξέλιξη θα έλεγε κανείς, αλλά τι γίνεται με την διεκπεραίωση των δικαστικών υποθέσεων που παίρνει χρόνια ολόκληρα και κανείς δεν ξέρει πότε θα δικαιωθεί ή πότε θα λήξει μία απλή διαδικαστική υπόθεση (αναφέρω, για παράδειγμα, τη δικαστική συμπαράσταση σε άτομο με αδυναμία διαχείρισης προσωπικών υποθέσεων, όπως στην περίπτωση της άνοιας).

 

Και να ήταν μόνο αυτό ; Τι γίνεται, για παράδειγμα, με τις περιπτώσεις αγωγών ή μηνύσεων για συκοφαντική δυσφήμιση, που ολοκληρώνονται μετά από πολλά χρόνια, όταν πλέον το γεγονός που προκάλεσε την αγωγή (π.χ. ένα δημοσίευμα) έχει σχεδόν ξεχαστεί ;

 

Τι γίνεται λοιπόν με τη γενικότερη λειτουργία της δικαιοσύνης που είναι θεμέλιο της λειτουργίας της κοινωνίας ; Τι πρόταση θα θέλαμε να διατυπώσουν τα πολιτικά κόμματα ;

 

Αλλά επανερχόμενοι στο θέμα εξυπηρέτησης του Πολίτη, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που έζησα προσωπικά. Από ένα οφθαλμοφανές λάθος της Διοίκησης, χρειάστηκε κάποια στιγμή να γίνει αίτηση διόρθωσης Πράξης Εφαρμογής Σχεδίου Πόλης, η οποία (διόρθωση) έγινε μετά από έντεκα χρόνια (!). Στο μεταξύ, υπάρχει από το 1991 νόμος που προβλέπει ότι κάθε αίτημα πολίτη πρέπει να διεκπεραιώνεται μέσα σε είκοσι ημέρες, κάτι που είμαι βέβαιος ότι ουδέποτε εφαρμόζεται. Εξ ίσου είμαι βέβαιος ότι κανείς δεν θα αναζητήσει το γιατί ή τις τυχόν ευθύνες, ακόμη και σε κραυγαλέες περιπτώσεις σαν του παραδείγματος, παρά μόνο αν μπω εγώ ο απλός πολίτης στη διαδικασία απαίτησης αποζημίωσης. Ποιος όμως κάνει τέτοιο ; Ακόμη και στον Συνήγορο του Πολίτη που απευθύνθηκα, μου απάντησε ότι απαιτείται ένα «εύλογο χρονικό διάστημα» για να γίνει μία διοικητική πράξη, χωρίς φυσικά να προσδιορίζει ποιο είναι αυτό τοι «εύλογο διάστημα».

 

Και αναρωτιέμαι πάλι εγώ. Δεν θα μπορούσε στα συστήματα που ήδη εφαρμόζονται στο Δημόσιο (π.χ. παρακολούθηση εμβολιασμού κατά του COVIT), να προστεθεί μία απλή εφαρμογή, σαν αυτές των ιδιωτικών εταιριών, που, όταν παραγγέλνεις κάτι, σε ενημερώνουν διαρκώς «η παραγγελίας σας παραλήφθηκε, τα προϊόντα που παραγγείλατε στάλθηκαν με courier, η παράδοση έγινε σήμερα», και στη συνέχεια ακολουθεί ερωτηματολόγιο «βαθμολογείστε την ποιότητα εξυπηρέτησης, τον υπάλληλο που σας εξυπηρέτησε, υποδείξτε μας τρόπο βελτίωσης» ;

 

Μία τέτοια εφαρμογή φαίνεται να υπάρχει στην ΑΑΔΕ, όπου, όταν υποβληθεί ένα αίτημα (π.χ. συμπληρωματική φορολογική δήλωση), έρχονται αυτοματοποιημένα μηνύματα «πήραμε την αίτησή σας», «η υπόθεσή σας πήρε μοναδικό κωδικό και ανατέθηκε σε υπάλληλο της τάδε εφορίας», «η υπόθεσή σας ολοκληρώθηκε». Εκείνο όμως που δεν προβλέπεται είναι η απάντηση «η υπόθεσή σας ακόμη διεκπεραιώνεται» σε περιπτώσεις μεγάλων καθυστερήσεων (π.χ. μήνες), πολύ δε περισσότερο δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη της μορφής «σας ζητούμε συγνώμη για την καθυστέρηση που οφείλεται σε ελλείψεις προσωπικού, τις οποίες έχουμε δρομολογήσει να καλύψουμε στο άμεσο μέλλον».

 

Θα μπορούσα να συνεχίσω με πολλά παραδείγματα, αλλά περιορίζομαι σε αυτά που ήδη ανέφερα και τα οποία ήταν απλώς ενδεικτικά των δύο βασικών σημείων που ήθελα να αναδείξω :

 

·         Διαμόρφωση «ξεκάθαρων θέσεων» από τα πολιτικά κόμματα προϋποθέτει μεγάλη συζήτηση και βαθιά ζύμωση μεταξύ των μελών, καθώς το καθένα από αυτά μπορεί να συνεισφέρει με εμπειρίες, γνώσεις και ιδέες που ενδεχομένως αρκετοί στο επίπεδο της ηγεσίας ενός Κόμματος εξ αντικειμένου δεν έχουν.

·         Οι «ξεκάθαρες θέσεις» πρέπει σίγουρα να αντανακλούν και να ανταποκρίνονται στις αγωνίες και τις προσδοκίες της κοινωνίας, πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι κάποιες από αυτές τις ξεκάθαρες θέσεις μπορεί να στεναχωρήσουν κάποιες κοινωνικές ομάδες. Και δεν πρέπει τα Κόμματα να δειλιάζουν φοβούμενα το πολιτικό κόστος (κραυγαλέο παράδειγμα η πρόταση Γιαννίτση για το Ασφαλιστικό).

 

Εύχομαι και ελπίζω τα συνέδρια των κομμάτων να κάνουν κάποια στιγμή την υπέρβαση και να οδηγήσουν σε διαμόρφωση λεπτομερειακών προτάσεων – θέσεων και όχι να παραμείνουν δέσμια επικοινωνιακών αναγκών.

 

Σαράντης Μιχαλόπουλος

Κάτοικος Ιτέας