Δείτε εικόνες για πριν και μετά
Πριν το 1974
Για σαράντα χρόνια η πόλη της Αμμοχώστου παραμένει
«φάντασμα», σφραγισμένη, μια «απαγορευμένη πόλη»
Οι περισσότεροι σαραντάρηδες,
σίγουρα οι τριαντάρηδες και κάτω, δεν θυμόμαστε τίποτε από την πόλη της
Αμμοχώστου η οποία, από το καλοκαίρι του 1974, παραμένει «κλειστή».
Μια πόλη
στοιχειωμένη από τον πόλεμο και το χρόνο. Περικυκλωμένη σήμερα από συρματοπλέγματα
και από πινακίδες με την επιγραφή: «απαγορευμένη ζώνη». Πίσω από τα
συρματοπλέγματα ο χρόνος έχει σταματήσει στις 16 Αυγούστου 1974. Την ημέρα που
η πόλη καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό.
Κάτι κινείται, όμως, τον τελευταίο καιρό. Κάτι
δημιουργεί την ελπίδα ότι η Αμμόχωστος μπορεί να γίνει, τελικά, το «κλειδί» που
θα ανοίξει την πόρτα προς τη συνολική λύση του Κυπριακού. Από τη μια η
προτεραιότητα που δίνει η διεθνής κοινότητα στην πρόταση για άνοιγμα της
κλειστής πόλης της Αμμοχώστου και, από την άλλη, η συμβολική αλλά, ταυτόχρονα,
συγκλονιστική ακολουθία του
Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή στον Αγιο Γεώργιο
Εξορινό μετά από 58 χρόνια, προκαλούν ένα χαμόγελο και
συγκρατημένη αισιοδοξία.
«Απαγορευμένη ζώνη»
Πίσω από τα συρματοπλέγματα ο χρόνος έχει σταματήσει στις
16 Αυγούστου 1974. Την ημέρα που η πόλη καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό,
Πριν από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων από τις κατοχικές
δυνάμεις το 2003, την πόλη της Αμμοχώστου τη βλέπαμε από μακριά. Από τα
υπερυψωμένα φυλάκια της Κυπριακής «Εθνικής Φρουράς». Εκεί κάπου στο βάθος, μέσα
από τη σκόνη και την ομίχλη, μπορούσες να διακρίνεις τα σπίτια και τα
ξενοδοχεία που άφησαν πίσω τους φεύγοντας οι τρομοκρατημένοι Αμμοχωστιανοί. Από
το 2003 και μετά οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να
«διασταυρώνουν» τη διαχωριστική γραμμή αλλά μόνο ως επισκέπτες. Η κατοχή και η
μη λύση του Κυπριακού δεν τους επιτρέπει ακόμα να αισθανθούν πολίτες μιας
επανενωμένης χώρας.
Η Αμμόχωστος, όμως, ακόμα κι έτσι, παραμένει μια
«απαγορευμένη πόλη», μια πόλη σφραγισμένη. Ενώ προχωράς φτάνεις σε ένα σημείο
και πέφτεις απότομα πάνω στη σκουριασμένη πινακίδα: «απαγορευμένη ζώνη».
Βλέπεις τα κτίρια μέσα από τη χορταριασμένη γη. Μερικά μέτρα σε χωρίζουν.
Σχεδόν τα αγγίζεις. Αλλά όχι. Απαγορεύεται. Η πόλη παραμένει ζωντανή-νεκρή
περιμένοντας το «φιλί της ζωής».
Πριν το καλοκαίρι του 1974
Πριν από την εισβολή του 1974 η Αμμόχωστος ήταν, απ' όλες
τις πλευρές, από τις πιο δυναμικές πόλεις της Κύπρου. Το 1973 αριθμούσε περίπου
40,000 κατοίκους. Ηταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του νησιού. Μέχρι την τουρκική
εισβολή το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν το κύριο λιμάνι της Κύπρου τόσο από
απόψεως χωρητικότητας όσο και από απόψεως διακίνησης εμπορευμάτων. Ο τουρισμός,
όμως, ήταν ο τομέας στον οποίο η πόλη ξεχώρισε. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα
105 περίπου ξενοδοχεία που λειτουργούσαν σε ολόκληρο το νησί τα 45 ήταν στην
Αμμόχωστο.
Η τουριστική ανάπτυξη έφερε πρόοδο και πολιτιστική
ανάπτυξη. Ετσι η πόλη αναδείχθηκε και σε πολιτιστικό κέντρο με πολλά φεστιβάλ,
εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες. Ηταν μια πόλη ζωντανή με πολλές προοπτικές
για το μέλλον.
«Πόλη φάντασμα»
Και μετά «μπήκαν στην πόλη οι οχτροί». Η κατάληψη της
πόλης της Αμμοχώστου από τους Τούρκους εισβολείς αποτελεί ένα ξεχωριστό και
τραυματικό κεφάλαιο της καταστροφής του 1974. Πολλοί λένε ότι η Αμμόχωστος
ενδεχομένως να μην ήταν μέσα στα αρχικά σχέδια κατάληψης. Εχουν ειπωθεί και
γραφτεί πολλά για το πως μπήκαν στην πόλη οι εισβολείς. Το σίγουρο είναι ότι
ρόλο έπαιξαν πολλοί παράγοντες μεταξύ των οποίων και η διασπορά
φόβου στους κατοίκους οι οποίοι εγκατέλειψαν την πόλη τους νομίζοντας όταν θα
ξαναγυρίσουν μέσα σε λίγες μέρες. Αδικα ομως. Από τις 16 Αυγούστου
1974 έχουν περάσει σχεδόν σαράντα χρόνια κι ακόμα η πόλη παραμένει
απαγορευμένη.
Κατά την κατάληψή της και μετά η Αμμόχωστος κτυπήθηκε,
λεηλατήθηκε και στο τέλος σφραγίστηκε
Κατά την κατάληψή της και μετά η Αμμόχωστος κτυπήθηκε,
λεηλατήθηκε και στο τέλος σφραγίστηκε. Τον Σεπτέμβριο του 1977, τρία χρόνια
μετά την τουρκική εισβολή, ο Σουηδός δημοσιογράφος Ζιαν-Ολοφ Μπένκστον
επισκέφθηκε το κατεχόμενο λιμάνι της Αμμοχώστου. Περιγράφοντας αυτό που είδε
στη σφραγισμένη πόλη έγραψε: «Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα
πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα τα τραπεζάκια που σερβίρεται το πρωϊνό
είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες
αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη φάντασμα».
Αυτή η εικόνα παραμένει ανεξίτηλη μέχρι σήμερα. Μπορεί οι
λαμπτήρες να έσβησαν, η μπουγάδα να σκορπίστηκε και οι θάμνοι να μεγάλωσαν,
αλλά η πόλη μένει εκεί βουβή από τον Αύγουστο του 1974.
Προτεραιότητα η επιστροφή της Αμμοχώστου
Από την επομένη της εισβολής ξεκίνησε μια εκστρατεία για
επιστροφή της Αμμοχώστου. Ολες οι κυπριακές και ελληνικές κυβέρνησης μιλούν για
προτεραιότητα στο θέμα της Αμμοχώστου. Η Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1979
μεταξύ του τότε Προέδρου Σπύρου Κυπριανού και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ
Ντενκτάς κάνει ειδική αναφορά στο θέμα αυτό και προβλέπει ότι «προτεραιότητα θα
δοθεί στην επίτευξη συμφωνίας για την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια υπό την
αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών».
Με τη συμφωνία για το Κοινό Ανακοινωθέν μεταξύ των δύο
πλευρών το θέμα ξαναβρέθηκε στην επικαιρότητα
Παρά τη συμφωνία και παρά τα κατά καιρούς ψηφίσματα
διεθνών οργανισμών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου οι προσπάθειες που έγιναν
μέχρι τώρα δεν είχαν θετικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο, με την πρόσφατη συμφωνία για
το Κοινό Ανακοινωθέν μεταξύ του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του Ντερβίς
Ερογλου το θέμα ξαναβρέθηκε στην επικαιρότητα. Αξιοσημείωτη
θεωρείται η παρέμβαση του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για το θέμα ο
οποίος σε δήλωσή του στις 11 Φεβρουαρίου αναφέρει ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα
εμπλακούν σε διπλωματία με όλους τους εμπλεκόμενους για να διερευνήσουν πιθανές
πρωτοβουλίες προκειμένου να ενισχύουν τις συνομιλίες για λύση,
συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τη μελλοντική αναζωογόνηση της περιοχής της
Αμμοχώστου όταν συμφωνηθούν από τις δύο κοινότητες».
Η ελπίδα επιστρέφει
Η επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό και η
αναζωπύρωση της συζήτησης γύρω από την επιστροφή και ανοικοδόμηση της
Αμμοχώστου έφερε ξανά ελπίδα ότι, αυτή τη φορά, κάτι μπορεί να γίνει. Η πρόταση
της Ελληνοκυπριακής πλευράς αγκαλιάστηκε από το διεθνή παράγοντα και, για πρώτη
φορά, τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και η Τουρκία δείχνουν έτοιμοι να την
συζητήσουν σοβαρά.
Εάν η πόλη ανοίξει και ξεκινήσει η διαδικασία
ανοικοδόμησής της θα βοηθήσει στην καλλιέργεια εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο
πλευρών
Ολες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι εάν η πόλη ανοίξει και
ξεκινήσει η διαδικασία ανοικοδόμησής της θα βοηθήσει στην καλλιέργεια
εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών και θα δώσει οικονομική
ώθηση και στις δύο κοινότητες της Κύπρου. Η ανοικοδόμηση της πόλης
θα είναι μια τεράστια υπόθεση στην οποία θα εμπλακούν πολλοί δημιουργώντας μια
νέα δυναμική στις προσπάθειες για συνολική λύση. Επίσης,
η ανοικοδόμηση της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου, η αναβάθμιση του
λιμανιού και τα υπόλοιπα έργα υποδομής που θα χρειαστούν εκτιμάται ότι θα
φέρουν μεικτή επένδυση γύρω στα 5 δισ. ευρώ.
Πρόσφατα πάνω από 60 Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι και
ξένοι ειδικοί και πολίτες εγκαινίασαν το «Famagusta Ecosystem Project» μέσα από
το οποίο επεξεργάζονται προτάσεις για την ανοικοδόμηση της πόλης. Οπως λένε οι
εμπνευστές του, το Project «είναι μια πολύπλευρη προσέγγιση για αειφορία
περιβάλλοντος, οικονομική ευημερία και εμπέδωση της ειρήνης με όραμα μια
επανενωμένη, αναζωογονημένη Αμμόχωστο του αύριο».
Ισως, τελικά, αυτή τη φορά οι πολίτες να είναι αυτοί
που θα συμπαρασύρουν τις πολιτικές ηγεσίες στις δύο πλευρές για να μην πεθάνει,
ακόμα μια φορά, η ελπίδα του ανοίγματος της «απαγορευμένης πόλης». Ισως η ώρα
που θα δοθεί στην Αμμόχωστο το «φιλί της ζωής» να μην είναι τόσο μακριά.
Ισως...
Οι περισσότεροι σαραντάρηδες, σίγουρα οι τριαντάρηδες και κάτω, δεν θυμόμαστε τίποτε από την πόλη της Αμμοχώστου η οποία, από το καλοκαίρι του 1974, παραμένει «κλειστή».
Μια πόλη στοιχειωμένη από τον πόλεμο και το χρόνο. Περικυκλωμένη σήμερα από συρματοπλέγματα και από πινακίδες με την επιγραφή: «απαγορευμένη ζώνη». Πίσω από τα συρματοπλέγματα ο χρόνος έχει σταματήσει στις 16 Αυγούστου 1974. Την ημέρα που η πόλη καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου