O ΑΘΛΟΣ ΤΩΝ ΑΠΛΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΔΕΟΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1940: ΑΥΤΑ ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που αντιμετώπισε τους στρατούς τεσσάρων χωρών ταυτόχρονα, Αλβανίας, Ιταλίας, Γερμανίας, και Βουλγαρίας.
Κάρολος ντέ Γκώλ, Charles de Gault 1890-1970 Πρόεδρος τής Γαλλικής Δημοκρατίας 1958-1969, αρχηγός τής Γαλλικής Αντίστασης κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (Από ομιλία του στό Γαλλικό Κοινοβούλιο μετά τήν λήξη τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου.)
«Αδυνατώ νά δώσω τό δέον εύρος τής ευγνωμοσύνης πού αισθάνομαι γιά τήν ηρωική αντίσταση τού Λαού καί τών ηγετών τής Ελλάδος.»

Μωρίς Σουμάν, Maurice Schumann 1911-1992 Υπουργός των εξωτερικών τής Γαλλίας 1969-1973, Μέλος τής Γαλλικής Ακαδημίας 1974 (Από μήνυμά του πού απηύθηνε από τό BBC τού Λονδίνου στούς υποδουλωμένους λαούς τής Ευρώπης στίς 28 Απριλίου 1941, ημέρα πού ό Χίτλερ κατέλαβε τήν Αθήνα ύστερα από πόλεμο 6 μηνών κατά τού Μουσολίνι καί έξι εβδομάδων κάτα τού Χίτλερ.)
«Η Ελλάδα είναι τό σύμβολο της μαρτυρικής υποδουλωμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης. Ποτέ μιά ήττα δέν υπήρξε τόσο τιμητική γιά κείνους πού τήν υπέστησαν»

Στάλιν, Joseph Vissarionovich Tzougasvili Stalin 1879-1953 Αρχηγός τής Σοβιετικής Ενώσεως από τό 1924 έως 1953 (Από ομιλία του πού μετέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας τήν 31 Ιανουαρίου 1943,

μετά τήν νίκη τού Στάλιγκραντ καί τήν συνθηκολόγηση τού στρατάρχου Paulus.)
«Λυπάμαι διότι γηράσκω καί δέν θά ζήσω επί μακρόν διά νά ευγνωμονώ τόν Ελληνικόν Λαόν, τού οποίου ή αντίστασις έκρινε τόν 2ον Παγκόσμιον Πόλεμον.»

Μόσχα, Ραδιοφωνικός Σταθμός (Οταν ο Χίτλερ επετέθη κατά τής Ε.Σ.Σ.Δ.)
«Επολεμήσατε άοπλοι καί ενικήσατε, μικροί εναντίον μεγάλων. Σας οφείλουμε ευγνωμοσύνη, διοτι εκερδίσαμε χρόνο γιά να αμυνθούμε. Ως Ρώσοι καί ως άνθρωποι σας ευχαριστούμε».

Γεώργης Ζουκώφ, Georgy Constantinovich Joucov 1896-1974 Στρατάρχης τού Σοβιετικού Στρατού (Απόσπασμα από τά απομνημονεύματά του γιά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.)
«Εάν ό Ρωσικός λαός κατόρθωσε να ορθώσει αντίσταση μπροστά στίς πόρτες τής Μόσχας, νά συγκρατήσει καί νά ανατρέψει τόν Γερμανικό χείμαρρο, τό οφείλει στόν Ελληνικό Λαό, πού καθυστέρησε τίς Γερμανικές μεραρχίες όλον τόν καιρό πού θά μπορούσαν νά μας γονατίσουν. Η γιγαντομαχία τής Κρήτης υπήρξε τό κορύφωμα τής Ελληνικής προσφοράς.»

Μπενίτο Μουσολίνι, Benito Mousolini 1833-1945 Πρωθυπουργός τής Ιταλίας 1922-1945 (Από λόγο πού εκφώνησε στίς 10/5/1941.)
«Ο πόλεμος μέ τήν Ελλάδα απέδειξεν ότι τίποτε δέν είναι ακλόνητον είς τά στρατιωτικά πράγματα καί ότι πάντοτε μάς περιμένουν εκπλήξεις.»



Αδόλφος Χίτλερ, Hitler 1889-1945 Αρχηγός τού Γερμανικού κράτους 1889-1945 (Από λόγο πού εκφώνησε στίς 4 Μαίου 1941 στό Ράιχσταγκ.)
«Χάριν τής ιστορικής αληθείας οφείλω νά διαπιστώσω ότι μόνον οί Ελληνες, εξ' όλων τών αντιπάλων οί οποίοι μέ αντιμετώπισαν, επολέμησαν μέ παράτολμον θάρρος καί υψίστην περιφρόνησιν πρός τόν θάνατον.»




Σέρ Αντονυ Ηντεν, Sir Robert Antony Eden 1897-1977 Υπουργός Πολέμου καί Εξωτερικών της Βρεταννίας 1940-1945, Πρωθυπουργός της Βρεταννίας 1955-1957 (Από λόγο του στό Βρετανικό κοινοβούλιο στίς 24/09/1942.)
«Ασχέτως προς ότι θα πουν οι ιστορικοί τού μέλλοντος, εκείνο το οποίον μπορούμε να πούμε εμείς τώρα, είναι ότι η Ελλάς έδωσε αλησμόνητο μάθημα στόν Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αφορμή τής επανάστασης στήν Γιουγκοσλαβία, ότι αυτή εκράτησε τούς Γερμανούς στο ηπειρωτικό έδαφος καί στήν Κρήτη για έξι εβδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε τήν χρονολογική σειρά όλων τών σχεδίων τού Γερμανικού Επιτελείου καί έτσι έφερε γενική μεταβολή στήν όλη πορεία τού πολέμου καί ενικήσαμε.»

Τσώρτσιλ, Winston Churchil 1874-1965 Πρωθυπουργός τής Μεγάλης Βρετανίας κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (Από ομιλία του στό Αγγλικό κοινοβούλιο στίς 24 Απριλίου 1941.)
«Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δέν αποδίδει τό ελάχιστο εκείνων τών πράξεων αυτοθυσίας τών Ελλήνων, πού ήταν καθοριστικός παράγων τής νικηφόρου εκβάσεως τού κοινού αγώνα τών εθνών, κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, διά τήν ανθρώπινη ελευθερία καί αξιοπρέπειαν.» «Εάν δέν υπήρχε η ανδρεία τών Ελλήνων καί ή γενναιοψυχία τους, ή έκβαση τού Β' Παγκόσμιο Πολέμου θά ήταν ακαθόριστη.»

(Από λόγο πού εκφώνησε από τό BBC τίς πρώτες ημέρες τού Ελληνοιταλικού πολέμου.)
«Μέχρι τώρα λέγαμε ότι οί Ελληνες πολεμούν σάν ήρωες. Τώρα θά λέμε: Οί ήρωες πολεμούν σάν Έλληνες.»


(Από λόγο πού εξεφώνησε στίς 28 Οκτωβρίου 1940, όταν επετέθη ή Ιταλία κατά τής Ελλάδας.)
«Μαχόμενοι οί Έλληνες εναντίον τού κοινού εχθρού θά μοιρασθούν μαζί μας τά αγαθά τής ειρήνης.»

Σέρ Χάρολδ Αλεξάντερ, Sir Harold Leofric George Alexander 1891-1969 Βρετανός Στρατάρχης κατά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (Από ομιλία του στό Βρετανικό κοινοβούλιο στίς 28 Οκτωβρίου 1941.)
«Δέν θά ήταν υπερβολή νά πούμε ότι ή Ελλάς ανέτρεψε τό σύνολο τών σχεδίων τής Γερμανίας εξαναγκάσασα αυτήν νά αναβάλει γιά έξι εβδομάδες τήν επίθεση κατά τής Ρωσίας. Διερωτώμεθα ποιά θά ήταν ή θέση τής Σοβιετικής Ενώσεως χωρίς τήν Ελλάδα.»

Φραγκλίνος Ρούσβελτ, Roosvelt 1882-1945 Πρόεδρος τών Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής 1932-1945 (Από ραδιοφωνικό λόγο πού εξεφώνησε στίς 10/6/1943.)
«Εις τήν Ελλάδα παρασχέθη τήν 28ην Οκτωβρίου 1940 χρόνος τριών ωρών διά ν'αποφασίσει πόλεμον ή ειρήνην, αλλά καί τριών ημερών ή τριών εβδομάδων ή και τριών ετών προθεσμία νά παρείχετο, ή απάντησις θά ήτο ή ίδια.» «Οί Έλληνες εδίδαξαν δία μέσου τών αιώνων τήν αξιοπρέπειαν. Οταν όλος ό κόσμος είχε χάσει κάθε ελπίδα, ό Ελληνικός λαός ετόλμησε νά αμφισβητήσει τό αήττητον τού γερμανικού τέρατος αντιτάσσοντας τό υπερήφανον πνεύμα τής ελευθερίας.»

F. Nizsche
"Δεν υπάρχει λαός εις τον κόσμο ο οποίος να έχει προσφέρει τόσα εις την ανθρωπότητα όσα ο ελληνικός και έχει καταπολεμηθεί τόσο πολύ απο τόσο πολλούς λαούς, οι οποιοι δεν προσέφεραν τίποτα εις αυτήν"

Στρατηγός Ντε Γκολ
"Ο αγώνας της Ελλάδας και τα κατωρθώματά της δημιουργούν γι' αυτήν δικαιώματα αναμφισβήτητα ..."
"Η γενναιότητα και αποφασιστηκότητα των Ελληνικών στρατευμάτων κέρδισαν τον θαυμασμό των ελευθέρων λαών του κόσμου..."

Άντονυ Ίντεν, 21-3-1941
"Αν το αποτυχόν, χάρη στη νικηφόρα αντίσταση της Ελλάδας, μεσογειακό σχέδιο του Χίτλερ πετύχαινε, η επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιερή γη της Βορείας Ηπείρου, οι μαχητές της Πίνδου και οι άλλοι θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνες την Οικουμένη."

Φρ. Ρούζβελτ, Πρόεδρος των ΗΠΑ, 18-10-1942
"Η Ελλάδα έδωσε το παράδειγμα που καθένας από μας πρέπει ν' ακολουθήσει μέχρις ότου οι σφετεριστές της ελευθερίας, οπουδήποτε γης κι αν βρίσκονται, υποστούν τη δίκαιη καταδίκη τους..."

Φάμπιονελ Φρίουλι, Ιταλός στρατηγός (στηνεπιθεώρηση ΡΙΒΙΣΤΑ ΜΙΛΙΤΑΡΕ, Οκτώβριος 1980)
"Σ' όλη τη διάρκεια του Β' ΠΠ οι στρατιώτες που πήραν μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο έφεραν ειδικό διακριτικό τιμής, γιατί πολέμησαν εναντίον στρατού υψηλής ποιότητας και μαχητικής αξίας, που είχε αναγνωριστεί παγκόσμια..."

Απόσπασμα επιστολής του Χίτλερ στον Μουσσολίνι, 20 Νοε. 1940
"Οι ψυχολογικές συνέπειες είναι δυσάρεστες, αφού η ελληνική κατάσταση βαρύνει πολύ και δυσμενώς στις διπλωματικές προπαρασκευές, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Η Βουλγαρία, η Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία και αυτή η Γαλλία ενισχύθηκαν αισθητά σε ότι αφορά ότι η τελευταία λέξη του πολέου δεν ειπώθηκε ακόμη. Οι στρατιωτικές συνέπειες είναι πολύ σοβαρές..."

Επιστολή του Χίτλερ προς Μουσσολίνι, 22 Νοε. 1940
"Δεν τολμώ να σκεφτώ τις συνέπειες των γεγονότων της Ελλάδας..."

170 απόρρητο έγγραφο Αρχείου Νυρεμβέργης
"Η επιβράδυνση από την Ελλάδα της επίθεσης κατά της Ρωσίας υπήρξε ολέθρια για τον αγώνα του Άξονα..."

Αδόλφος Χίτλερ, 4 Μαΐου 1941
"Απ' όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν, μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με παράτολμο θάρρος και ύψιστη παραφρόνηση για το θάνατο..."

Στρατάρχης Γουέιβελ, Αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής
"Πρόθυμα αναγνωρίζουμε ότι οι Έλληνες σύμμαχοί μας είναι οι πρώτοι που με τις υπέροχες νίκες τους στη Βόρεια Ήπειρο άνοιξαν τον δρόμο και κατάφεραν αποφασιστικά πλήγματα κατά της φασιστικής Ιταλίας. Οι επιτυχίες αυτές δεν είχαν μόνο τοπική σημασία, αλά επηρέσαν την όλη εξέλιξη του πολέμου. Η άμυνα της Κρήτης έσωσε την Κύπρο, τη Συρία το Ιράκ και ίσως το Τομπρούκ..."

Μιστράλ, Γάλλος ποιητής
"Κι αν είναι να πεθάνουμε για την Ελλάδα, θεία είναι η δάφνη! Μια φορά κανείς πεθαίνει!"

Σύριλ Φολλς, Άγγλος συγγραφέας και ιστορικός, BBC, 15 Ιανουαρίου 1942
"Δεν είναι δυνατόν να λησμονήσουμε ποτέ το τι χρωστάμε στους Έλληνες. Οφείλουμε μέγα χρέος, γιατί εκείνοι πρώτοι έσπασαν την πομφόλυγα του αήττητου φασισμού..."

Ιαπωνική εφημερίδα, Δεκέμβριος 1940
"Η χώρα μας, στην οποία τιμάται ιδιαίτερα η ανδρεία, παρακολουθεί με θαυμασμό τον αγώνα των ΕΛΛΗΝΩΝ στην Αλβανία και μας συγκινεί τόσο, ώστε, παραμερίζοντας κάθε άλλο αίσθημα αναφωνούμε `ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ'".

Ραδιοφωνικός σταθμός ΛΟΝΔΙΝΟΥ (BBC)
"Ο ηρωισμός με τον οποίο η μικρή Ελλάδα αντιμετώπισε τους μεγάλους κινδύνους θα περάσει στους θρύλους και στα τραγούδια των ελεύθερων λαών όλου του κόσμου".

ΤΑΪΜΣ του Λονδίνου, 21-4-1941
"Το ελληνικό θάρρος είναι ένα απ' τα λαμπερά φώτα του πολέμου αυτού".

Ραδιοφωνικός σταθμός ΜΟΣΧΑΣ, 27-4-1942
"Έλληνες! Σας ευγνωμονούμε! και πλησιάζει ο καιρός που, σε συνεργασία με τους Άγγλους, θα σας πληρώσουμε για την θυσία, με μια Ελλάδα που θα κυριαρχεί στη Μεσόγειο..."

Εφημερίδα ΧΕΡΑΛΝΤ ΤΡΙΜΠΙΟΥΝ, Ν.Υόρκη, 12-5-1941
" Η δόξα της Ελλάδας ουδέποτε θα λησμονηθεί εφόσον υπάρχουν ελεύθεροι άνθρωποι"

Εφημερίδα ΝΤΕΪΛΙ ΤΕΛΕΓΚΡΑΦ, 1940
"Το ελληνικό έθνος ανανέωσε την αρχαία ιστορική δόξα του, ως σημαιοφόρος της εευθερίας και του πολιτισμού".

Χένρυ Ουάλας, Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, 1944
"Οι καρδιές μας είναι μαζί με τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά της Ελλάδας. Ποτέ δεν θα λησμονήσουμε τις αδικίες που έχουν διαπραχθεί σε βάρος της Ελλάδας, όταν έρθει η ημέρα της κρίσης..."

Ουίνστον Τσώρτσιλ, Πρωθυπουργός της Αγγίας
"Ας μείνει ήσυχη η Ελλάδα: θα πάρει όλα όσα της ανήκουν. Θ' αποκτήσει τα εδάφη της στο ακέραιο και θα ζήσει περήφανη και ηρωική μέσα στους νικητές..."

Ιωσήφ Στάλιν
"Όταν νικήσουμε, θα μπούμε στη Βουλγαρία ως τιμωροί, στη Γιουγκοσλαβια ως ελευθερωτές και στην Ελλάδα ως προσκυνητές ..."

Λίλαντ Στόουν, Αμερικανός δημοσιογράφος
"Ποτέ δεν είδα στρατιώτες που να `γλεντούν' τον πόλεμο και τις κακουχίες, σαν τους μικροκαμωμένους ζωηρούς Έλληνες""Για τους Έλληνες η ελευθερία είναι ζωή και ο θάνατος απλό επεισόδιο..." 

Μια μεγάλη ημέρα για την Ελλάδα και την ιστορία της, που γράφτηκε στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου.
Αποφεύγοντας τις υπερβολές, τις υπερμεγεθύνσεις, τους εξωραϊσμούς και τις υπεραπλουστεύσεις που ακούγονται πάντα αυτές τις ημέρες, θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε μερικές πτυχές αυτής της σύγκρουσης:

1)Οι συσχετισμοί δυνάμεων.
Ο ιταλικός στρατός διέθετε στις 28 Οκτωβρίου 140.000 στρατιώτες σε όλη την Αλβανία, αριθμός που περιελάμβανε τους συνοριοφύλακες, τις δυνάμεις δημόσιας τάξης και τα εξαιρετικά αναξιόπιστα σώματα των Αλβανών εθελοντών.
Από αυτούς οι 100.000 μπορούσαν να θεωρηθούν στρατεύματα πρώτης γραμμής και από αυτά το μεγαλύτερο μέρος (εκτός από δύο μεραρχίες που κάλυπταν τα σύνορα προς την Γιουγκοσλαβία) ήταν παρατεταγμένοι στα ελληνικά σύνορα.
Οι Έλληνες αν και είχαν μόνο 35.000 άνδρες στα σύνορα, με τρόπο ώστε να μην θεωρηθεί πρόκληση η υπερβολική συγκέντρωση δυνάμεων εκεί,
είχαν ήδη επιστρατεύσει περισσότερους από 80.000 στρατιώτες και πολύ γρήγορα (σε 15-20 ημέρες) μπορούσαν να παρατάξουν έναν στρατό 300 με 400.000 ανδρών.
Τα ιταλικά στρατεύματα ήταν, στο ξεκίνημα των επιχειρήσεων, ισχυρότερα στους τομείς της Ηπείρου και της Πίνδου (σύμφωνα με το Γ.Ε.Σ. υπήρχαν εκεί 22 τάγματα, 61 πυροβολαρχίες κα 2,5 συντάγματα ιππικού των ιταλών έναντι 15 ταγμάτων και 16,5 πυροβολαρχιών των Ελλήνων), υποδεέστερα δε στον τομέα της Κορυτσάς, στο μέτωπο της δυτικής Μακεδονίας (όπου είχαν μόνο 17 τάγματα έναντι 22 ελληνικών σύμφωνα με στοιχεία της ελληνικής Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού του Γ.Ε.Σ.).
Η αδυναμία των εισβολέων στον τελευταίο τομέα όπου οι Έλληνες ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο στις πρώτες ημέρες των επιχειρήσεων, έκρινε και την έκβαση του πολέμου καθώς η εκεί ελληνική αντεπίθεση απείλησε με κύκλωση όχι μόνο τη μεραρχία «Τζούλια» αλλά και ολόκληρο τον ιταλικό στρατό που είχε εμπλακεί στον τομέα της Ηπείρου (όπου και είχε σημαντικά προελάσει).
Από τα μέσα Νοεμβρίου η ελληνική αριθμητική υπεροχή έγινε προφανής σε όλους τους τομείς του μετώπου καθώς ολοκληρώθηκε η επιστράτευση και πιστοποιήθηκε η μη επέμβαση της Βουλγαρίας.
Οι Ιταλοί, που είχαν να ξεπεράσουν το εμπόδιο της μικρής ικανότητας φορτοεκφόρτωσης των λιμανιών της Αλβανίας (3.500 τόνοι την ημέρα έναντι αναγκών που υπερέβαιναν τους 10.000 τόνους), ισοφάρισαν αριθμητικά τους Έλληνες τον Ιανουάριο του 1941 και απέκτησαν σαφή υπεροχή τον Μάρτιο.
Στη διάρκεια της μεγάλης «Εαρινής επίθεσης» των Ιταλών, ο ιταλικός στρατός στην Αλβανία είχε πλέον υπερβεί τους 550.000 άνδρες έναντι 300.000 Ελλήνων στρατιωτών [1].



2) Το αξιόμαχο του ιταλικού στρατού.

Υπήρχε διάχυτη η αίσθηση ότι η Ιταλία ως αντίπαλος ήταν στα μέτρα των ελληνικών όπλων [2] και ότι η αναμέτρηση μαζί της θα μπορούσε να είναι νικηφόρα.
Η Γερμανία τρόμαζε, η υπερφίαλη Ιταλία μάλλον το γέλιο προκαλούσε. Δεν ήταν μόνο ο τρόπος της ύαινας με τον οποίο το φασιστικό καθεστώς έτρεξε να προλάβει τον πόλεμο στη Γαλλία, όταν πλέον βεβαιώθηκε ότι αυτός είχε τελεσίδικα κριθεί.
Οι νίκες των ιταλικών όπλων στα χρόνια του ’30 ελάχιστους έπειθαν.
Στην Αβυσσηνία χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν δηλητηριώδη αέρια, χλώριο, για να νικήσουν έναν στρατό ιθαγενών.
Στον ισπανικό εμφύλιο, οι ιταλοί εθελοντές του φασισμού πέτυχαν, παρά τον μεγάλο αριθμό τους, πολύ λιγότερα από ό,τι λόγου χάρη οι Μαροκινοί μισθοφόροι του Φράνκο.
Ο Χίτλερ αντιμετώπιζε τους Ιταλούς με συγκατάβαση, δύσκολα κρύβονταν αυτό στους λόγους και στις εικόνες, οι δε θεωρητικοί του ναζισμού, ελάχιστα αναβάθμιζαν την εικόνα των ιταλών και της Ιταλίας.
Τους ταξινομούσαν στην ράθυμη, παρηκμασμένη Μεσόγειο, και μετά βίας τους έδιναν θέση ανθρώπων στην ρατσιστική ταξινόμηση του κόσμου [3].
Όσο για το ιταλικό σχέδιο επίθεσης μάλλον αντικατόπτριζε την αλλοπρόσαλλη πολιτική της ιταλικής ηγεσίας όπου επέβαλε ένα σχέδιο ριψοκίνδυνο, περίπου τυχοδιωκτικό, που σήμερα δημιουργεί εύλογα ερωτήματα ως προς την ικανότητα ανάλυσης και εκτίμησης της πραγματικότητας από την τότε ιταλική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία [4].
Στα «Πρακτικά της συνεδρίασης του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου της Ιταλίας» στο Παλάτσο Βενέτσια στην Ρώμη, που έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1940 διαβάζουμε:

"Τζακομόνι [5]:Ποια είναι όμως η κατάστασις εις την Ελλάδα;
Μουσολίνι: Αυτό ακριβώς μας ενδιαφέρει. […]
Τζακομόνι: Πληροφορίαι κατασκόπων μας ληφθείσαι προ διμήνου φέρουν τους Έλληνας ως μη δυναμένους να προβάλλουν αξιόλογον αντίστασιν. […] Φαίνεται πως οι Έλληνες έχουν χάσει το ηθικό των.
Πράσκα [6]: Η εκστρατεία αυτή εμφανίζεται προ ημών υπό τους καλύτερους οιωνούς. 
Η γεωγραφική θέσις και μορφή της Ηπείρου δεν ευνοεί την δυνατότητα επεμβάσεως εις τον αγώνα μεγάλων ελληνικών δυνάμεων. Διότι από την μίαν πλευράν υπάρχει θάλασσα και από την άλλην απροσπέλαστοι οροσειραί. 
Η διασπορά αυτή των ελληνικών δυνάμεων –που υπολογίζεται ότι δεν υπερβαίνουν τους 30.000 άνδρας- θα μας επιτρέψη να καταλάβωμεν συντόμως την Ήπειρον εις χρονικόν διάστημα 10-15 ημερών.
Μουσολίνι: Γνωρίζετε ποίον είναι το ηθικόν των Ελλήνων στρατιωτών;
Πράσκα: Δεν θα πολεμήσουν με ευχαρίστησιν" [7].



3) Η σημασία της ελληνικής νίκης στην έκβαση του πολέμου. 

Η ελληνική νίκη αναμφίβολα ανύψωσε το ηθικό της δημοκρατικής Ευρώπης και αποτέλεσε μια ένεση ηθικού και χαράς. Άλλαξε την ψυχολογία της κοινής γνώμης στην Ευρώπη, όμως οι γνώστες της ιταλικής πολεμικής επιχειρησιακής δυνατότητας ήξεραν ότι η ήττα της Ιταλίας ήταν φυσιολογική, μόνο που ο απαράμιλλος ηρωισμός και πατριωτισμός των Ελλήνων την έκαναν να φαίνεται ως το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Σχετικά τώρα με τις πραγματικές επιπτώσεις της ελληνικής νίκης, οι απόψεις, φυσιολογικά και αναπόφευκτα, διίστανται.
Ο Χίτλερ, σε συνομιλία του με την Leni Riefenstahl είπε με πικρία: "εάν οι ιταλοί δεν είχαν επιτεθεί στην Ελλάδα και δεν χρειάζονταν τη βοήθειά μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετική τροπή. Θα είχαμε αποφύγει το ρωσικό χειμώνα κατά αρκετές εβδομάδες και θα είχαμε καταλάβει το Λένινκγραντ και τη Μόσχα. 
Δεν θα υπήρχε Μάχη του Στάλινγκραντ "[8].
Άλλοι ιστορικοί, όπως ο Antony Beevor, υποστηρίζουν ότι δεν καθυστέρησε η ελληνική αντίσταση την επίθεση του Άξονα στη Σοβιετική Ένωση, αλλά η αργή κατασκευή αεροδρομίων στην Ανατολική Ευρώπη [9].
O Γ.Μαργαρίτης, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ, γράφει:
"Έχει συχνά τονιστεί η σημασία της ελληνικής επιτυχίας στο αλβανικό μέτωπο για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 
Θα ήμασταν πιο κοντά στην πραγματικότητα αν περιορίζαμε το κεφάλαιο αυτό στις πραγματικές του διαστάσεις. 
Επρόκειτο για δευτερεύουσα σε τελευταία ανάλυση σύγκρουση –ως προς τις γενικότερες εξελίξεις του πολέμου- σε μια περιοχή με ιδιαίτερα περιορισμένη εκείνον τον καιρό στρατηγική σημασία" [10].



Αν θέλουμε να καταδειχθεί σε γενική κλίμακα το μέγεθος του ελληνοϊταλικού πολέμου εν συγκρίσει με το γενικό θέατρο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο αριθμός των 13.325 ελλήνων νεκρών που κατεγράφησαν επίσημα από το Γ.Ε.Σ. [11] και αφορά όλα τα μέτωπα των πολέμων στα έτη 1940-1941 (εκτός της μάχης της Κρήτης) ωχριά μπροστά στις εκατόμβες των εκατομμυρίων νεκρών κατά την τιτάνια σύγκρουση της ναζιστικής Γερμανίας με την Σοβιετική Ένωση.
Πληροφοριακά αναφέρω ότι κατά τον ελληνογερμανικό πόλεμο, τις μεγαλύτερες απώλειες τις είχαν οι Βρετανοί (11.840) ενώ οι Γερμανοί είχαν 1.100 [12].
Όσον δε αφορά την μετέπειτα Εθνική Αντίσταση και το πόσο αυτή επηρέασε την τελική έκβαση του πολέμου, ο κ.Μαργαρίτης, ένας αριστερός ιστορικός, είναι ειλικρινής και ξεκάθαρος:
«Στην τελική έκβαση του πολέμου, το ειδικό βάρος της ελληνικής Αντίστασης, του ΕΛΑΣ, ελάχιστα καθοριστικό ήταν. 
Σε έναν πόλεμο όπου, στην ευρωπαϊκή εκδοχή του, πήραν μέρος 80.000.000 πολεμιστές- στα πέντε χρόνια διάρκειάς του- οι 150.000 που υπηρέτησαν συνολικά –όχι όλοι την ίδια περίοδο- στις γραμμές του ΕΛΑΣ, ελάχιστη σημασία είχαν» [13].



4) Ελληνική ιστοριογραφία και (αυτο)λογοκρισία.
Τέλος, όσον αφορά την κατάρρευση του ελληνικού στρατού έπειτα από την ήττα του από τον γερμανικό στρατό, το κύμα λιποταξίας και αναρχίας που ακολούθησε, το φετιχιστικό δόγμα του ελληνικού στρατιωτικού επιτελείου να μην δοθεί ούτε μια σπιθαμή γης στους Ιταλούς την ώρα που έπρεπε να φύγουν οι ελληνικές δυνάμεις από την Πίνδο και να μεταβούν στο ελληνογερμανικό Μέτωπο (αντ’αυτού μόνο 6 από τις 21 ελληνικές μεραρχίες αντιμετώπισαν τους γερμανούς, με τις υπόλοιπες να χαραμίζονται στην Πίνδο για να κρατήσουν τα όσα κέρδισαν από τους Ιταλούς), την ρεαλιστική και επιβεβλημένη πράξη συνθηκολόγησης της στρατιωτικής ηγεσίας με τους Γερμανούς [14], για την επίσημη ελληνική ιστοριογραφία ίσχυσε η αυτολογοκρισία (unremembering) για την οποία γράφει ο Α.Λιάκος, Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών:
«[…] από τη λογοκρισία της μνήμης υπάρχουν σιωπές εξαιτίας λογοκρισίας και αυτολογοκρισίας της μνήμης, σιωπές εξαιτίας της επιλεκτικότητάς της, σιωπές για εμπειρίες που είναι τόσο τραυματικές ώστε δεν μπορούν να αφηγηματοποιηθούν και να ειπωθούν, δομικές σιωπές εξαιτίας του τρόπου που συγκροτούνται το αρχείο και η εξιστόρηση, σιωπές ντροπής, σιωπές ενοχής, μελαγχολικές σιωπές, σιωπές για πράγματα που θυμόμαστε ή για πράγματα που ξεχάσαμε»[15].

Αντί επιλόγου, ένα μικρό απόσπασμα από την "πορεία προς το Μέτωπο", από το "Άξιον εστί" του Οδ.Ελύτη:

"[...] Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’ τον άλλο, ίδια τυφλοί. 
Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη λάσπη, όπου, φορές, εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στην ψυχή μας. 
Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί και αμίλητοι, φέγγοντας μ’ ένα μικρό δαδί, μία μία εμοιραζόμασταν τη σταφίδα".

doctor

_____________________________________________

[1] «Η Ιστορία των Ελλήνων», εκδ.ΔΟΜΗ, 13ος τόμος, σσ.53-4. Τα στοιχεία παρατίθενται από τον κ.Γιώργο Μαργαρίτη, Καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ και έχουν ως κύρια πηγή την «Επίτομη Ιστορία του ελληνοϊταλικού και ελληνογερμανικού πολέμου,1940-1941» του Γενικού Επιτελίου Στρατού/Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.).
[2] Η Ελλάδα ήταν καλά πληροφορημένη από την βρετανική κατασκοπεία για το αξιόμαχο του ιταλικού στρατού, για την επιχειρησιακή του ικανότητα αλλά και για τις κινήσεις του. Ο ιταλός ιστορικός Renzo de Felice αναφέρει: «Η στρατιωτική υπεροχή (αριθμητική και τεχνική) ήταν πάντοτε, τους πρώτους μήνες του πολέμου με την πλευρά των Ελλήνων. Οι Έλληνες ήταν πολύ καλά πληροφορημένοι (από την βρετανική κατασκοπεία) για τις ιταλικές προθέσεις […] (De Felice, Renzo “Musolini l’Alleato: Italia in Guerra 1940-1943,σ.87-8).
[3] Δομή, ο.π. σ.44.
[4] Δομή, ο.π. σ.31.
[5] Ιταλός «Αντιβασιλέας της Αλβανίας» και ανώτατος Διοικητής των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία.
[6] Στρατηγός, επικεφαλής των ιταλικών δυνάμεων στο ελληνικό μέτωπο.
[7] «Πρακτικά της συνεδρίασης του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου της Ιταλίας» στο Παλάτσο Βενέτσια στην Ρώμη, που έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1940, όπως παρατίθενται από τον Δ.Κόκκινο, «Οι δύο πόλεμοι», 1940-41, τόμος Β’, σσ.154-6.
[8] Leni Riefenstahl, “A Memoir” (Picador New York, USA, 1987), σ.295. Πηγή:Wikipedia.
[9] Beevor Antony, “Crete:The Battle and the Resistance” (New York,2002), σ.230. Πηγή: Wikipedia.
[10] Δομή, ο.π. σ.35.
[11] Γενικό Επιτελείο Στρατού/Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, «Η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού κατά τον πόλεμο 1940-1941», Αθήνα, 1983. Φονευθέντες αξιωματικοί και οπλίτες: 13.325. Εξαφανισθέντες: 1.248. Τραυματίες: 62.663. Αιχμάλωτοι πολέμου:2.364. Στην μάχη της Κρήτης οι απώλειες των υπερασπιστών ανήλθαν σε 4-5.000 νεκρούς από τους οποίους οι 2.000 ήταν ναύτες του Βρετανικού ναυτικού, 1.800 στρατιώτες των αυτοκρατορικών στρατευμάτων και πολλοί έλληνες, στρατιώτες και πολίτες. Η πλευρά των επιτιθέμενων έχασε 5-6.000 στρατιώτες εκ των οποίων 4.750 αλεξιπτωτιστές, σώμα επίλεκτο που έως τότε είχε πετύχει σημαντικά κατορθώματα με μικρό κόστος.
[12] Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού των Η.Π.Α., «Η εκστρατεία των Γερμανών στα Βαλκάνια. Άνοιξη 1941» (συντάχθηκε με βάση γερμανικές πηγές), Αθήνα, Εκάτη, 1996, σ.165.
[13] Γ.Μαργαρίτη, «Η Εθνική Αντίσταση», Δομή, ο.π. σ.376.
[14] Η επίσημη ελληνική ιστοριογραφία έχει δαιμονοποιήσει την συνθηκολόγηση της στρατιωτικής ηγεσίας με τους Γερμανούς. Σχετικά με αυτό διαβάζουμε στο «Ελλάς η σύγχρονη συνέχεια» των Θ.Βερέμη-Γ.Κολιόπουλου: 
«η ελληνική άμυνα στα οχυρά της ανατολικής Μακεδονίας κάμφθηκε ύστερα από γενναία αντίσταση. Σύντομα επίσης κάμφθηκε η αντίσταση των βρετανικών και ελληνικών δυνάμεων στην κεντρική Μακεδονία, με συνέπεια να ανοίξουν τα περάσματα και οι δρόμοι που οδηγούν προς την Αθήνα και την Ήπειρο, όπου έμελλε να παιχτεί η τελευταία πράξη ενός πολιτικού δράματος. 
Αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να συλληφθεί αιχμάλωτος ο στρατός του αλβανικού μετώπου μετά τη διάσπαση της άμυνας στη Μακεδονία, οι στρατιωτικοί ηγέτες του έκαναν έκκληση στην κυβέρνηση να αναλάβει την ευθύνη της συνθηκολόγησης με τους Γερμανούς και να σώσει την τιμή του στρατού. 
Η έκκληση αυτή ήταν ουσιαστικά απειλή ότι την ευθύνη της συνθηκολόγησης θα αναλάμβανε η στρατιωτική ηγεσία του μετώπου, εάν δεν την αναλάμβανε η κυβέρνηση. 
Δεδομένου δε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να μην αναλάβει αυτή την ευθύνη για να μην ατιμάσει την Ελλάδα, αφού στη χώρα μάχονταν βρετανικά στρατεύματα, η έκκληση αποτελούσε ταυτόχρονα προειδοποίηση της στρατιωτικής ηγεσίας για την ενέργεια στην οποία σκόπευε να προβεί, απαλλάσσοντας την κυβέρνηση από την ευθύνη της ενέργειας. 
Η έκκληση της στρατιωτικής ηγεσίας του Αλβανικού Μετώπου ωστόσο έκρυβε μια οδυνηρή πραγματικότητα, την προοδευτική διάλυση των μονάδων του μετώπου εξαιτίας της ακατάσχετης διαρροής ανδρών και της αδυναμίας των διοικητών τους να τη συγκρατήσουν. 
Ο κίνδυνος να εξανεμιστούν οι μονάδες του μετώπου εξαιτίας της παράτασης της αβεβαιότητας, καθώς και ο κίνδυνος να βρεθούν οι ελληνικές δυνάμεις σε μειονεκτική θέση έναντι των Ιταλών πριν να φτάσουν στην Ήπειρο τα γερμανικά στρατεύματα εξηγούν αυτή την έκκληση της ελληνικής στρατιωτικής ηγεσίας του μετώπου προς την κυβέρνηση της χώρας να αναλάβει επειγόντως την ευθύνη της συνθηκολόγησης με τους Γερμανούς. 
Η απάντηση της κυβέρνησης στην έκκληση των στρατιωτικών, ότι δηλαδή ήταν αδύνατον να αναλάβει η ίδια την ευθύνη, εμμέσως αποδέσμευε τη στρατιωτική ηγεσία του μετώπου να σηκώσει αυτή τον σταυρό του μαρτυρίου, για να μην διαταραχτούν οι σχέσεις της χώρας με τη Βρετανία και διακυβευτούν με αυτό τον τρόπο ύψιστα εθνικά συμφέροντα (σ.393-4. Πηγή: .John Koliopoulos, Greece and the British Connection, 1935-1941, σ.263).
[15] Αντ.Λιάκος, «Πως το παρελθόν γίνεται ιστορία», σσ. 274-5. 
[16] Οδυσσέας Ελύτης, “Η πορεία προς το μέτωπο”, “Το Άξιον Εστί”, 1959