ΠΕΡΙ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ ΚΑΙ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ

Του Σαράντη Μιχαλόπουλου κατοίκου Ιτέας

Ένα πρωινό στην παραλία της Ιτέας. Υπέροχος καιρός, παρότι τέλη Οκτωβρίου, και εγώ, μαζί με τον φίλο μου τον Κώστα, να απολαμβάνουμε το καφεδάκι μας σε ένα από τα πολλά καφέ.

Στον προβλήτα, ένα μεγάλο φορτηγό πλοίο, γεμάτο με τμήματα ανεμογεννητριών, που μεταφέρονται με τεράστιες νταλίκες στον χώρο που θα εγκατασταθούν.

«Να η ανάπτυξη που έρχεται», σχολιάζει λίγο ειρωνικά ο φίλος μου.

«Αλήθεια, Κώστα, έχεις κάποια εικόνα για το κόστος μίας τέτοιας επένδυσης και για το όφελος που θα έχει για τον τόπο;», τον ρωτώ.

«Το μόνο που ξέρω», απαντά ο Κώστας, «είναι ότι οι τοπικοί Δήμοι που δέχονται να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες στην περιοχή τους, έχουν ένα ετήσιο έσοδο, όχι μικρό για τα δικά τους δεδομένα, που θεωρούν ότι αν το αρνηθούν, θα αντιμετωπίσουν την κατακραυγή κάποιων κατοίκων για χρήματα που έρχονται στον τόπο τους και με τα οποία μπορούν να γίνουν κάποια έργα, προς όφελος της τοπικής κοινωνίας».

«Από την σκοπιά αυτή, θα έλεγα ότι έχουν δίκαιο», σχολίασα εγώ, «αν και κάποιοι άλλοι αντιτείνουν ότι οι περιοχές αυτές ζημιώνουν από άλλες πλευρές και κυρίως από την πλευρά κάποιων προοπτικών για τουριστική ανάπτυξη».

«Πέρα όμως από αυτό που δεν είναι τόσο εύκολο να τεκμηριωθεί», συνέχισα εγώ,

«υπάρχουν και κάποιες άλλες πλευρές του θέματος που δεν ξέρω αν είναι γνωστές ή αν έχουν απασχολήσει τους κατοίκους».

«Δηλαδή ;», με ρώτησε ο Κώστας.

«Είναι κυρίως το θέμα του ποιος τελικά πληρώνει την επένδυση και κυρίως που πάνε τα χρήματα αυτά», απάντησα.

«Όπως ξέρεις, τέτοιου είδους επενδύσεις είναι πολύ δαπανηρές και δεν μπορούν να αποσβεστούν με τις κανονικές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος που παράγεται από συμβατικές πηγές (π.χ. θερμοηλεκτρικοί σταθμοί). Επομένως, πρέπει να «επιδοτηθούν». Και η επιδότηση αυτή καλύπτεται από το ειδικό τέλος για τις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) που όλοι μας πληρώνουμε μέσα από τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.

Και βέβαια, δεν θα είχε κανείς αντίρρηση να «πληρώσει» γι’ αυτή την «πράσινη ανάπτυξη», αφού όλοι πρέπει να συμβάλουμε για την «σωτηρία του πλανήτη μας», όμως για μένα είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή μας η συμβολή πηγαίνει τελικά κατά ένα μεγάλο ποσοστό στους κατασκευαστές αυτών των μηχανημάτων, που σίγουρα δεν είναι Έλληνες, αλλά εταιρίες ξένων χωρών.

Με λίγα λόγια, για να σώσουμε τον πλανήτη, δίνουμε δουλειά σε εκείνους που έχουν αναπτύξει τη σχετική τεχνολογία και καταλήγουμε να επιδοτούμε αυτούς που μας δανείζουν και μας επιβάλλουν τους όρους τους, για να έχουμε «ανάπτυξη» και να μπορούμε να συνεχίσουμε να τους χρηματοδοτούμε.

Θα μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό, θα ρωτούσε κάποιος ; Ίσως όχι, καθώς εμείς δεν έχουμε, ούτε τεχνογνωσία, ούτε σχετικές παραγωγικές υποδομές, πολύ δε περισσότερο δεν έχουμε τα απαραίτητα κεφάλαια. Εκείνο όμως που μπορεί και πρέπει να γίνει είναι να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι τελικά τα οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες τα πληρώνουμε όλοι οι υπόλοιποι.

Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, εφόσον εξασφαλίζεται χρηματοδότηση για τοπικά έργα, που διαφορετικά θα έπρεπε να γίνουν από άλλους πόρους που πάλι εμείς θα τους εξασφαλίζαμε, μέσω π.χ. των φόρων που πληρώνουν όλοι οι πολίτες.

Ποιο είναι λοιπόν το θέμα ; Επειδή οι πόροι αυτοί είναι τελικά περισσότερο «κοινωνικοί» και όχι στενά «ανταποδοτικοί», θα έπρεπε να υπακούουν σε κάποιους κανόνες ευρύτερου «κοινωνικού ελέγχου», ως προς τη σωστή αξιοποίησή τους και όχι βέβαια ως προς τις επιλογές ή τη διαχείρισή τους.

Να σου δώσω ένα παράδειγμα πιο κοντινό σε εμάς, την Ιτέα. Εμείς εισπράττουμε κάποια τέλη σαν Λιμενικό Ταμείο. Τα τέλη αυτά είναι περισσότερο «ανταποδοτικά» από εκείνα των ανεμογεννητριών που ανέφερα προηγουμένως, αλλά έχουν και αυτά σε ένα βαθμό χαρακτήρα «κοινωνικών πόρων», διότι συνδέονται και με κάποιες δημόσιες επενδύσεις που έχουν κάνει την Ιτέα να έχει ένα λιμάνι ικανό να δεχθεί τουριστική ή εμπορική κίνηση.

Η έννοια του «κοινωνικού ελέγχου» που προανέφερα θα μπορούσε να περιλαμβάνει και τον τρόπο αξιοποίησης των χρημάτων που συγκεντρώνονται. Γίνονται έργα στην περιοχή ; Είναι έργα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων ή έργα συμπλήρωσης ή και επαύξησης των υποδομών ;

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, γνωρίζουμε όλοι ότι η υπάρχουσα δομή του Λιμενικού Ταμείου κάνει δύσκολη τη σωστή αξιοποίηση των χρημάτων, κυρίως λόγω έλλειψης προσωπικού ή αυτοτελών υπηρεσιών που θα εκτελούσαν κάποια έργα. Όμως υπάρχουν στην Ιτέα άλλες δομές, κυρίως της τοπικής αυτοδιοίκησης, που θα μπορούσαν να συνεργαστούν και από κοινού να προωθήσουν αυτά τα έργα.

Αν δεν υπάρχει τέτοια συνεργασία, τότε η ευθύνη όλων των μερών είναι μεγάλη και δεν έχει νόημα να προσπαθήσει κάποιος να τις επιμερίσει με την έννοια «εσύ φταις περισσότερο». Πρέπει οι ίδιοι οι πολίτες να ενεργοποιηθούν και να απαιτήσουν αυτή τη συνεργασία και τελικά την αξιοποίηση των χρημάτων που υπάρχουν».

«Υπάρχουν ;», ρώτησε ο Κώστας.

«Εγώ θα ρωτήσω κάτι άλλο», είπα εγώ. «Υπάρχει κάποιο σύστημα διαφάνειας που να επιτρέπει κάθε πολίτη να ενημερώνεται για όλα τα στοιχεία του Λιμενικού Ταμείου που τον ενδιαφέρουν, όπως έσοδα, έξοδα, προγραμματισμός και πορεία εκτέλεσης έργων, κλπ., ή όλα αυτά επαφίενται στην «καλή θέληση» των διοικούντων να ενημερώσουν τους πολίτες ;

Υπάρχει επίσημος τακτικός δημόσιος απολογισμός της διαχείρισης των υποθέσεων μίας δημόσιας υπηρεσίας που υπάρχει και λειτουργεί προς όφελος των πολιτών ;

Μάλλον όμως θα μου πεις ότι κάτι τέτοιο δεν υπάρχει για κανένα δημόσιο φορέα, θα υπάρχει για το Λιμενικό Ταμείο ;

Και σε ένα τέτοιο ερώτημα, εγώ θα απαντούσα πως είναι θέμα των πολιτών να το απαιτήσουν. Και να το απαιτήσουν και για το Λιμενικό Ταμείο, και για την Δημοτική Αρχή, και για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.

Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να ξέρουν και η εκλογή ή ο διορισμός κάποιων αντιπροσώπων τους δεν αναιρεί ούτε υποκαθιστά αυτό το δικαίωμα. Και αν τέτοιου είδους δικαιώματα δεν προβλέπονται στο γενικότερο πολιτειακό μας σύστημα, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν οι τοπικές κοινωνίες να το καθιερώσουν».

«Θα συμφωνήσω μαζί σου», είπε ο Κώστας, «αλλά σε ποιον να το πούμε. Φαντάσου ότι ούτε τα καλά που κάνουν δεν τα επικοινωνούν. Είμαι, για παράδειγμα, σε θέση να γνωρίζω ότι για το συγκεκριμένο θέμα εκφόρτωσης των ανεμογεννητριών, το Λιμενικό Ταμείο διαπραγματεύτηκε και πέτυχε καλύτερα τέλη ελλιμενισμού, που υπολογίστηκαν με βάση το μήκος όλου του προβλήτα και όχι μόνο του τμήματος που καταλαμβάνει το πλοίο, με το σκεπτικό ότι, για λόγους ασφαλείας, δεσμεύεται ουσιαστικά όλος ο προβλήτας».

«Αυτό που μου λες επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα γι’ αυτό το «σύστημα διαφάνειας» που ανέφερα, παρά μόνο θέμα νοοτροπίας. Πολλά πράγματα δεν τα κάνουμε, όχι γιατί δεν μπορούμε, αλλά γιατί, είτε δεν τα σκεφθήκαμε, είτε εσφαλμένα θεωρήσαμε ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τα καθιερωμένα. Επομένως υπάρχει περιθώριο βελτίωσης ή και ολικής ανατροπής σημερινών νοοτροπιών και πρακτικών».

«Καλά τα λες, αλλά ποιος θα τα ακούσει», είπε ο Κώστας.

Και εκεί τελείωσε η συζήτησή μας. Και συνεχίσαμε το καφεδάκι μας, σχολιάζοντας άλλα πράγματα, όπως τις γόπες που οι προηγούμενοι από εμάς είχαν ρίξει στο δάπεδο (λες και δεν υπήρχαν τασάκια), τους τελευταίους ελέγχους της εφορίας στα καταστήματα και την επιβολή προστίμων για μη έκδοση αποδείξεων, το κολυμβητήριο που κινδυνεύει να κλείσει, τις όμορφες πρωτοβουλίες των πολιτιστικών συλλόγων της Ιτέας και της Κίρρας και τόσα άλλα που ευτυχώς δεν λείπουν από την καθημερινότητα.