Στο βάθος του Κρισσαίου κόλπου είναι χτισμένη η Ιτέα η οποία εξελίχθηκε γοργά αφού ήταν η μοναδική διέξοδο της Παρνασσίδας προς τη θάλλασσα παίρνοντας τη θέση της αρχαίας Κίρρας. Την πορεία της ευνόησαν μερικά γεγονότα που επέδρασαν καταλυτικά στην ανάπτυξή της όπως ο σεισμός του 1870 που ξανάφερε το ξεροπήγαδο δίπλα στη θάλασσα (όπου βρίσκεται σήμερα) και το άνοιγμα του Ισθμού της Κορίνθου (1983) που κατέστησε ευκολότερη την συγκοινωνία με τον Πειραιά και την Πάτρα ανοίγοντας νέους δρόμους και αγορές.
Τα γεγονότα όμως που έπαιξαν σπουδαιότατο ρόλο για την παραπέρα πορεία της ήταν η επιλογή της από τους Αγγλογάλλους το 1917 ως βάση ανεφοδιασμού,η εγκατάσταση των "προσφύγων" το 1922, η κατασκευή των γαλλικών μώλων,ο δρόμος ως τον Μπράλλο για τη σύνδεση με το σιδηρόδρομο και η εύκολη διακίνηση στρατευμάτων από και προς Θεσσαλονίκη.
Εξ' άλλου ορισμένα έργα για τις ανάγκες των στρατιωτικών εγκαταστάσεων,
όπως το υδραγωγείο και η κατασκευή υδατοδεξαμενής, εξασφάλισαν μετά την αποχώρησή τους το 1919 τη σύγχρονη υδροδότηση της πόλης και συνετέλεσαν στη βελτίωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων της.
Επίσης η εγκατάσταση εξακοσίων προσφύγων εκτός από τη σημαντική αύξηση του πληθυσμού έδωσαν άφθονο εργατικό δυναμικό και η ανέργεση των δύο προσφυγικών συνοικισμών διεύρυνε τα όρια της οικοδομημένης περιοχής και έδωσε μια άνεση πολύτιμη για την οικιστική της ανάπτυξη. Έτσι με αυτές τις προεργασίες η Ιτέα στην περίοδο του 1936-40, περίοδο οικονομικής άνθησης και οικοδομικο-πολεοδομικής αναμόρφωσης, μεταμορφώθηκε από χωριό σε πόλη.
Κύριος παράγοντας της άνθησης ήταν το λιμάνι. Με την καθιέρωσή της ως συγκοινωνιακό κόμβο ολόκληρη σχεδόν η επιβατική κίνηση και το διαμετακομιστικό εμπόριο της περιοχής διεξαγόταν από την Ιτέα. Η κίνηση του λιμανιού της ήταν ζωηρή και ολοένα αυξανόμενη και η ορμή της ανάπτυξης παρέσυρε κάθε τι παλιό, δύσχρηστο ή αναχρονιστικό κι έφερε τον εκσυγχρονισμό.
Στο μώλο έβλεπες τώρα καΐκια των ντόπιων καραβοκυραίων που έπαιρναν καλό μερίοδο από τις μεταφορές και τις γαλαξειδιώτικες "βενζίνες" που πηγαινόφερναν επιβάτες από το Γαλαξείδι και τα πέρα χωριά. Έβλεπες ακόμα ένα πλήθος ξένα καράβια και βάρκες λατινάδικες που άλλοτε φέρναν σταφίδα, οπωρικά, πήλινα σκεύη και άλλοτε παίρναν ελιές, λάδι και ότι αλλό παρήγαγε ο τόπος. Το καλοκαίρι έρχονταν τα ξένα γρί-γρί ο μώλος γέμιζε ψάρια μιας και τον άλλο καίρο οι ντόπιες τράτες ξεπουλούσαν την ψαριά επιτόπου.
Εκείνα που δίναν ζωή και χρώμα στο λιμάνι ήταν τα κάθε λογής καράβια και κυρίως τα πλοία της γραμμής. Με τα χαμηλά ναύλα και τα μεγάλα αμπάρια τους δίναν λύσεις σε όλες τις ανάγκες του τόπου μας. Κάθε βράδυ έφταναν δυο-δυο και ο τόπος γέμιζε φωνές και φασαρία. Οι επιβάτες τόσο αυτοί που ανέβαιναν όσο κι εκείνοι που κατέβαιναν πλημμύριζαν τα δύο εστιατόρια της παραλίας και τα τόσα καφενεία περιμένοντας να 'ρθει η ώρα της αναχώρησης. Μα και τα άλλα καράβια ποτέ δεν έλειψαν. Μικρά πλοία έφερναν διάφορα εμπορεύματα μεγαλύτερα φορτηγά , φόρτωναν βωξίτη ενώ τα κάτασπρα πολυτελή υπερωκεάνια έφερναν χιλιάδες ξένους επισκέπτες για να επισκεφθούν την Πόλη των Δελφών.
Πολλοί ήταν οι Ιτιώτες που δούλευαν στο λιμάνι κι ακόμα περισσότεροι απασχολούνταν σε δουλειές που δημιούργησε και συντηρούσε η λειτουργία του. Πολλές ήταν οι αποθήκες ελαιών που συσκευάζαν και εξήγαγαν ελιές και μεγάλα ποσά εισέρρεαν στην οικονομία του τόπου. Κοντά στις αποθήκες αναπτύχθηκαν, όπως ήταν επόμενο, και διάφορες άλλες βιοτεχνίες απαραίτητες για την κάλυψη των αναγκών σε διάφορους τομείς. Κυριότερη από αυτές ήταν τα βαρελάδικα όπου ολόκληρες οικογένειες μα κι ένα πλήθος άλλοι μάστορες και μαθητευόμενοι δούλευαν απ' τα χαράματα ως τα βαθιά μεσάνυχτα για να καλύψουν τη ζήτηση.
Ένας ολόκληρος κόσμος απασχολούνταν στο λιμάνι, αποθήκες και συναφείς βιοτεχνίες σχεδόν η μισή Ιτέα. Από τους υπόλοιπους οι περισσότεροι ήταν αγρότες και κτηματίες και ήταν ωραίο το θέαμα τα χειμωνιάτικα πρωϊνά όταν ξεχύνονταν τα κάρα που μετέφεραν τους εργάτες στο λόγγο για το λιομάζωμα. Υπήχαν ακόμα και οι διάφοροι επαγγελματίες, οι τεχνίτες και οι βιοτέχνες. Από τις βιοτεχνίες, εκτός από τη βαρελοποιϊα, ξεχώριζε η βυρσοδεψία που αποτελούσε παράρτημα του ανθούντος στην Άμφισσα κλάδου, τα ταμπάκικα που επεξεργάζονταν τα δέρματα που τους προμήθευε η γύρω περιοχή. Επίσης λειτουργούσαν δύο λιοτρίβεια και τέλος άρχισε να αναπτύσσεται λίγο έξω από την Ιτέα η φόρτωση του βωξίτη.
Επιπλέον οι οικοδομικές εργασίες απασχολούσαν πολλούς οικοδόμους-ειδικούς και μη. Η μεγάλη πλημμύρα του 1935 είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος της πόλης και τώρα χτιζόταν ένα πλήθος σπίτια. Παράλληλα οι ανασκαμμένοι δρόμοι και πλατείες της πόλης ανακατασκευάζονταν και η κατεστραμμένη παραλία αναμορφωνόταν ριζικά μ'ένα ωραίο σχέδιο που έδινε μορφή πόλης στο ως χθες χωριό. Οι πλατείς και ευθείς δρόμοι, εκτός από τον κεντρικό Άμφιισσας Ιτέας και τον παραλιακό, όπως και όλες οι πλατείες ήταν χωματόστρωτοι γι αυτό η λάσπη το χειμώνα και η σκόνη το καλοκαίρι ήταν ανυπόφορες. Για την αντιμετώπιση της δεύτερης αλλά και για πυροσβεστική χρήση, η Κοινότητα προμηθεύτηκε την πρώτη καταβρεχτήρα της επαρχίας που κάθε απόγευμα κατάβρεχε τους δρόμους με τις φωνές των παιδιών ξωπίσω της.
Διοικητικά η πόλη ήταν κοινότητα και εκκλησιαστικά αποτελούσε μια ενορία. Το δημοτικό σχολείο ήταν πεντατάξιο. Καθώς και αργότερα λειτούργησε ιδιωτικό γυμνάσιο και απάλλαξε τους Ιτιώτες από τα έξοδα φοίτησης των παιδιών τους στο Γιάγτζειο Γυμνάσιο της Άμφισσας που απαιτούσε τη μόνιμη εγκατάσταση. Τα μοναδικά μέσα επικοινωνίας ήταν ένας τηλέγραφος μορς και ένας τηλεφωνικός θάλαμος. Κύριο μέσο συγκοινωνίας ήταν το υποζύγιο και στην πόλη υπήρχε μεγάλος αριθμός μουλαριών και γαϊδουριών. Υπήρχαν όμως και δρόμοι που κυριαρχούσαν τα τροχοφόρα. Τέλος η πόλη ηλεκτροφωτιζόταν. Λίγοι ήταν οι μεγαλοεισοδηματίες Ιτιώτες, περισσότεροι οι μεσαίοι και πολλοί περισσότεροι οι μικροεισοδηματίες. Παρά ταύτα όμως η πόλη έδινε την εικόνα οικονομικής άνθησης. Καινούρια σπίτια ανεγείρονταν, τα καταστήματα ειδών ένδυσης διέθεταν ότι η μόδα απαιτούσε και ο κόσμος διασκέδαζε μ' εκείνη την
Ευχάριστη νότα τα δύο τελευταία καλοκαίρια αποτέλεσε η άφιξη μοίρας του Πολεμικού Ναυτικού προκαλώντας τον θαυμασμό αλλά και αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς σε όλους. Και την κρυφή ελπίδα ότι η δύναμή τους θα αποτρέψει το μεγάλο κακό που φαινόταν να ζυγώνει και το οποίο τελικά δεν αποφεύχθηκε - ο πόλεμος ξέσπασε. Και τα σάρωσε όλα.
Μετά την απελευθέρωση πολλά άλλαξαν στην πόλη. Η Ιτέα μεγάλωσε ακόμα περισσότερο όμως το λιμάνι δεν ξαναζωντάνεψε, ποτέ πια δεν θα ήταν όπως υπήρξε. Πολλοί Ιτιώτες δοκίμασαν την τύχη τους αλλού και περισσότεροι γυροχωρίτες ήρθαν για εγκατάσταση. Η πόλη άλλαξε απότομα μορφή. Άντεξε όμως στη δοκιμασία αυτή και μπόρεσε να διατηρήσει τη φυσιογνωμία της και να βρεί πάλι το δρόμο της προόδου και της ανάπτυξης.
ΠΗΓΗ: Βιβλίο Δημητρίου Ι. Κολοβού, εκδόσεις Πιτσίλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου