ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΕΥΡΩΠΗ;

*Γράφει ο Βασίλης Δούρος

Πέρασαν κιόλας είκοσι έξι χρόνια από την ίδρυση της ευρωπαϊκής ένωσης, όταν τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη τού Μάστριχ, 1993. Ξεκίνησε με το όραμα να πληθύνουν τα κράτη (τότε 12) που την απάρτιζαν και ως ενιαία οικονομική, κοινωνική, πολιτική οντότητα να προχωρήσει στην ολοκλήρωσή της που θα την καθιστούσε υπολογίσιμη και αξιοσέβαστη δύναμη. 

Τα χρόνια πέρασαν όμως, και το όραμα ολοένα και περισσότερο δείχνει να απομακρύνεται, λαμβάνοντας επικίνδυνες διαστάσεις που κλυδωνίζουν τη βάση πάνω στην οποία στήθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Θεμέλιοι λίθοι αυτής της βάσης αποτέλεσαν οι ανθρωπιστικές αξίες της, ο πολιτιστικός σεβασμός και η διαφύλαξη της ιδιαιτερότητας (ιστορική-θρησκευτική) ενός εκάστου κράτους-μέλους, η αλληλοβοήθεια και η υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας απέναντι σε επιβουλές επικίνδυνες και ολοκληρωτικές.

Αντί αυτών επελέγη ο συμφεροντολογισμός, η εκμετάλλευση, η υποδούλωση των φτωχότερων από τους πλουσιότερους και οι τάσεις ηγεμονισμού,

με μοναδική επιδίωξη το πώς θα αυξηθεί το εγχώριο Α.Ε.Π. Ουδείς λόγος για το πώς θα συντελεστεί αύξηση ποιοτική και ποσοστιαία τού ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Το 2009 η χώρα μας ήρθε αντιμέτωπη (αναμενόμενο) με τις συνέπειες της εν γένει πολιτικής που ακολουθούσαν κυβερνήσεις από τη μεταπολίτευση κι έπειτα. Τα μνημόνια άρχισαν να γίνονται μόδα σιγά-σιγά σε αρκετά κράτη τής Ένωσης και να παρουσιάζονται ως εκσυγχρονιστικά εργαλεία με χαρακτήρα τιμωρητικό για τα πρόσωπα-πολίτες και επιβραβευτικό για τους αριθμούς-οικονομικούς συντελεστές. Ο λόγος τιμής για τους ευρωπαίους ηγέτες, οι καθαρές πολιτικές συζητήσεις και ο εποικοδομητικός διάλογος αντικαταστάθηκαν από την ολοκληρωτική συμπεριφορά τής Γερμανίδας Καγκελαρίου.

Ο όρος ολοκληρωτικός, βέβαια παραπέμπει σε πολύ μελανές σελίδες τής ιστορίας μας και ίσως να ακούγεται υπερβολικός. Όμως, ως «ολοκληρωτισμός» δεν ορίζεται μόνο η με βία και τρομοκρατία, επιβολή μιας ιδεολογίας και των πρακτικών εφαρμογών της. Ολοκληρωτισμός είναι κάθε μορφή εξουσίας, που παρακάμπτει τη λαϊκή βούληση, έστω και με εξαπάτησή της, συντηρώντας παράλληλα προσχήματα δημοκρατίας.

Αλλά ας μην τα ρίχνουμε συνέχεια στους άλλους. Από τότε περάσανε πέντε πρωθυπουργοί, που δεν κατόρθωσαν να αλλάξουν την "ατζέντα" γύρω από τον ευρωσκεπτικισμό. Δεν θέλησαν ή μήπως είναι ανίκανοι; Προσωπικά κλίνω προς το δεύτερο.

Όλα δείχνουν ότι η Ευρώπη απομακρύνεται από τον αρχικό της σκοπό για αλληλοβοήθεια, συνεργασία κι αλληλοσεβασμό μεταξύ των κρατών-μελών της. Εάν υπήρχαν άλλωστε όλα αυτά, τότε ίσως να μην βίωνε η ευρωζώνη σήμερα αυτήν την κρίση. Μια κρίση που μπορεί να έχει οικονομικό προσωπείο αλλά βαθύ ανθρωπιστικό υπόστρωμα. Ουδείς σήμερα μιλάει για τον «Ευρωπαίο πολίτη» ως οπλίτη αξιών, γνώσεων, παιδείας. Η ευρωπαϊκή προοπτική και ο διαφωτισμός της μετετράπησαν σε "τρόικα" και "ετσιθελισμό" με σχεδόν τα πάντα να υποχωρούν μπροστά στο ιδιωτικό κεφάλαιο και τις χρηματιστηριακές αγορές. Σιγά-σιγά τα πανεπιστήμια λαμβάνουν εργαλειακό χαρακτήρα ως οίκοι παραγωγής προσωπικού έτοιμου προς εκμετάλλευση.

Τέτοιες ευρωκεντρικές και ευρωσκεπτόμενες απόψεις και οπτικές μοιάζουν σιωπηρά απαγορευμένες από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών που, χωρίς λαϊκή εντολή, κυβερνάει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Με ψήφο από τον λαό εκλέγονται μόνον οι ευρωβουλευτές σε ρόλο «άχαρο» μιας και το Ευρωκοινοβούλιο δεν έχει εκτελεστικές εξουσίες. Βέβαια, σε θέσεις καίριων αποφάσεων «όλως συμπτωτικά» συμβαίνει να βρίσκονται συνήθως πρώην (ή μελλοντικά) στελέχη μεγάλων εταιρειών τού διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτό και μόνο το «προσόν» αποτελεί λόγο για να κατακτήσει κάποιος μια «ηγετική» θέση!

Υπάρχει, λοιπόν, χειρότερος ολοκληρωτισμός;

Στον ελληνικό τηλεοπτικό χώρο υπάρχει μια τηλεοπτική εκπομπή, εβδομαδιαία, που «ενημερώνει» τους πολίτες για τις δράσεις τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εκπομπή εκχωρείται σε κομματικό δημοσιογράφο, ο οποίος συνήθως είναι άσχετος γύρω από τα ευρωπαϊκά θέματα. Και πώς να μην είναι άσχετος, αφού το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το προσωπικό του συμφέρον μέσω του κομματικού σωλήνα.

Άρα, πώς μπορεί κάποιος να ενημερωθεί;

Ο ευρωσκεπτικισμός, ως έννοια, έχει λάβει στις μέρες μας χροιά αποσχιστική και διαλυτική για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Όποιος τολμά να διατυπώσει την άποψή του επί του θέματος αποκλείεται ως ταραχοποιό στοιχείο που απειλεί την ευρωπαϊκή προοπτική. Όποιος τολμά να υπερασπιστεί την εθνική φυσιογνωμία τής πατρίδας του, δηλαδή τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις του, τη γλώσσα του, με μία λέξη τον πολιτισμό του, τείνει να χαρακτηριστεί ως νεοναζιστής-φασίστας. Κι αυτό, γιατί αντιστέκεται σε μια Ευρώπη αμάλγαμα πολιτισμών και μια κοινωνία, που από κοινωνία πολιτών, γίνεται κοινωνία αγορών και καταναλωτών.

Σκέπτομαι, δεν σημαίνει είμαι φασίστας, αλλά είμαι πολίτης ενεργός και μάχιμος. Άλλωστε, ο πρώτος είναι φανατισμένος κι επιπόλαιος, συνεπώς δεν σκέπτεται. Ενώ ο δεύτερος, ανησυχεί για το μέλλον κρίνοντας απ' το παρόν και συγκρίνοντας με το παρελθόν. Επομένως, ας μην τον κακοχαρακτηρίζουμε άλλο!

Κι ας μην λησμονούν κάποιοι ότι το αέτωμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που στηρίζεται σε τρεις κίονες, αυτούς τού "δικαίου τού ρωμαϊκού πολιτισμού" , της "χριστιανικής αγάπης" και της "ελληνικής δημοκρατίας", μοιάζει ετοιμόρροπο!

Ευρώπη δεν σημαίνει μόνον ευρώ!
Ας έχει ευρείς ώπας! 

*Γράφει ο Βασίλης Δούρος

(21 Απρ. 2019) 
vasileios.douros@hotmail.com