ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ - ΜΕΡΟΣ 2ο

Σαράντης Μιχαλόπουλος

ΜΙΑ ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ – 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Αγαπητοί μου Καθηγητές και Δάσκαλοι

Σε συνέχεια προηγούμενης επιστολής μου, έρχομαι σήμερα να προσθέσω σήμερα μερικές ακόμη σκέψεις για το πώς μπορείτε να αναπτύξετε πρωτοβουλίες, μέσα στα πλαίσια των υπηρεσιακών σας καθηκόντων αλλά κυρίως μέσα σε ένα ευρύτερο πνεύμα αξιοποίησης του «εργαλείου» που σας παρέχει η ίδια η δουλειά σας.

Θα ξεκινήσω με μία αρχή που είμαι βέβαιος ότι και εσείς αποδέχεστε. Είναι η αρχή ότι «την Αμερική την ανακάλυψαν άλλοι και δεν χρειάζεται να την ανακαλύψουμε εμείς εκ νέου. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι υπάρχουν τόσα παραδείγματα καλών πρακτικών,

που πραγματικά δεν χρειάζεται κανείς να στύψει το μυαλό του για να βρει καινούργια πράγματα.

Εγώ πήγα 1^η δημοτικού το 1953. Πήγα στο Πρότυπο Σχολείο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λάρισας. Ήταν ένα σχολείο δημόσιο, σίγουρα διαφορετικό από τα συνηθισμένα επειδή ήταν πρότυπο αλλά και επίσης και τυπικό σχολείο μίας κλασσικής επαρχιακής πόλης.

Πολλά από τα πράγματα που γίνονταν τότε ήταν σίγουρα πρωτοποριακά αλλά ταυτόχρονα ήταν και απόλυτα ενταγμένα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα και πρόγραμμα. Η ιδέα, για παράδειγμα, που ανέφερα στο προηγούμενο γράμμα μου για την γνωριμία με το περιεχόμενο των ονομάτων που είχαν διάφοροι δρόμοι ή πλατείες της πόλης, προέρχονταν από εκείνη την εποχή, δηλαδή ήταν κάτι που εγώ είχα βιώσει σαν μαθητής.

Από εκείνη τη μακρινή εποχή έρχεται μία άλλη ιδέα που είχε να κάνει με ελεύθερη συζήτηση στην τάξη κάποια ώρα μέσα στην εβδομάδα (συνήθως, τη Δευτέρα το πρωί, όπου στις μικρότερες τάξεις τα παιδιά παρουσίαζαν κάποιες οικογενειακές εμπειρίες (π.χ. πως πέρασαν την Κυριακή ή πως η μαμά τους έφτιαχνε το ένα ή το άλλο φαγητό, ή πως γιόρτασαν τα γενέθλια ενός φίλου) και στις μεγαλύτερες γίνονταν αναφορές σε σημαντικά γεγονότα της ζωής της πόλης (π.χ. η λιτανεία του Αγίου Αχιλλείου, πολιούχου της πόλης) ή και της ιστορίας (π.χ. εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ).

Στο Γυμνάσιο – Λύκειο, που δεν ήταν πρότυπο αλλά τυπικό σχολείο, με πρωτοβουλία κάποιων καθηγητών, οργανώνονταν πιο «προχωρημένες» εκδηλώσεις, όπως, για παράδειγμα, συζητήσεις μεταξύ ομάδων μαθητών, που ήταν πραγματικά debates, δηλαδή παράθεση απόψεων και επιχειρημάτων από μία ομάδα για ένα θέμα και αντίκρουση αυτών, επίσης με επιχειρήματα, από μία άλλη ομάδα.

Εκεί, στη Λάρισα, τις δεκαετίες του 50 και του 60, γνώρισα σαν μαθητής, ένα οινοποιείο στον Τύρναβο, ένα τυροκομείο στην Ελασσόνα, ένα βυρσοδεψείο στα Ταμπάκικα της Λάρισας. Και αυτά, περισσότερο από πρωτοβουλίες των δασκάλων και καθηγητών μου, παρά από συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του σχολείου.

Πέρα όμως από ιδέες σαν τις παραπάνω, που ίσως εφαρμόζονται και σήμερα, ένας τομέας που μπορείτε να προωθήσετε, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία και χωρίς, πιστεύω, να αντιμετωπίσετε αντιδράσεις, είναι αυτός της λεγόμενης «καινοτομικής σκέψης», δηλαδή ενός τρόπου σκέψης που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα πλαίσια και αναζητά ιδέες και λύσεις εκεί που πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να λένε «αυτό είναι αδύνατο» ή «αυτό δεν γίνεται».

Δώστε, για παράδειγμα, ένα πρωί στους μαθητές σας, το πρόβλημα με τις εννιά τελείες που έχω ξαναδημοσιεύσει και που ζητά να τις ενώσουμε μονοκονδυλιά με τέσσερες ευθείες.

.

Αν το προσπαθήσουμε, το πιθανότερο είναι να καταλήξουμε στο ότι «αυτό δεν γίνεται». Ο λόγος που οδηγούμαστε σε αυτό το συμπέρασμα είναι ότι προσπαθούμε να επιλύσουμε το πρόβλημα κινούμενοι σε ένα νοητό πλαίσιο που ορίζουν οι εξωτερικές τελείες. Όμως, το νοητό αυτό πλαίσιο σε καμία περίπτωση δεν έχει τεθεί σαν περιορισμός. Απλώς, είναι φυσική τάση του ανθρώπινου νου να θεωρεί ότι, αφού δόθηκε αυτό το σχήμα, δηλαδή το εξωτερικό τετράγωνο, και η λύση του πρέπει να αναζητηθεί μέσα στο τετράγωνο αυτό.

Αν συνειδητοποιήσουμε ότι ο παραπάνω περιορισμός είναι δικό μας δημιούργημα και όχι στοιχείο του προβλήματος, τότε εύκολα βρίσκουμε ότι υπάρχει λύση, λύση που στηρίζεται στο να «βγούμε έξω από το κουτί» :

Δίνετε στους μαθητές σας κατά περιόδους και άλλους παρόμοιους «γρίφους», έτσι, σαν αστείο. Χωρίς να το καταλάβει κανείς, χτίζετε σιγά – σιγά ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης.

Συνδεθείτε με οργανισμούς που προωθούν αυτό τον τρόπο σκέψης. Δεν χρειάζεται να κουραστείτε καθόλου, δεν χρειάζεται να αναζητήσετε χρηματικούς ή άλλους πόρους. Σήμερα το διαδίκτυο προσφέρει άπειρες ευκαιρίες.

Μεταφέρετε στους μαθητές σας «καλές πρακτικές» από όλο τον κόσμο. Υπάρχει ανεξάντλητος αριθμός τέτοιων παραδειγμάτων.

Χρησιμοποιείστε μέσα που είναι διαθέσιμα σε όλους και προέρχονται από φορείς που είναι δημόσιοι ή σχεδόν δημόσιοι (π.χ. ΕΡΤ, ΒΟΥΛΗ, COSMOTE HISTORY, κλπ.).

Αξιοποιείστε την τεχνολογία. Αναφέρθηκα στο προηγούμενο γράμμα μου στην επίσκεψη μαθητών στη Βουλή των Ελλήνων. Δεν ξέρω με ποια συχνότητα γίνεται αυτή, αλλά σκέφτομαι ότι για την «ξενάγηση στην αίθουσα Ελευθέριος Βενιζέλος» δεν χρειάζεται απαραίτητα η εκεί φυσική παρουσία των μαθητών. Ένα απλό βίντεο, τραβηγμένο από τον καθένα, θα έδινε εύκολα και ανέξοδα, χωρίς δηλαδή το κόστος ενός ταξιδιού, εναργέστατη την εικόνα όλων όσων αυτή η αίθουσα περιλαμβάνει.

Δημιουργείστε διαδικτυακές συνδέσεις με άλλα σχολεία της χώρας. Μοιραστείτε ιδέες. Προγραμματίστε κοινές δράσεις. Ανταλλάξτε επισκέψεις. Συνδεθείτε και με σχολεία του εξωτερικού. Πάρτε τις δικές τους εμπειρίες. Καλέστε τους να μας επισκεφθούν. Φιλοξενείστε τους στα σπίτια των μαθητών σας, για να δημιουργηθούν στενότεροι δεσμοί αλλά και ευκαιρίες για ανταλλαγή τέτοιων επισκέψεων.

Όλα τα παραπάνω γίνονται ήδη σήμερα σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι καινοφανείς ιδέες. Το μόνο που χρειάζεται είναι διάθεση και πίστη. Πίστη στα παιδιά μας. Και θέληση να ξεπεράσουμε τα εμπόδια που σίγουρα υπάρχουν.

Εμπρός λοιπόν.   

Σαράντης Μιχαλόπουλος

Κάτοικος Ιτέας