ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΡΙΑΚΟ

«Επειδή τονίζει διαρκώς η Τουρκία ότι επιζητεί διάλογο, θα ήθελα να τονίσω ότι το μόνο νομικό θέμα που υπάρχει είναι η υφαλοκρηπίδα, δηλαδή οριοθέτησή της όχι η διανομή της. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ διανομής που γίνεται με βάση τους πολιτικοστρατιωτικούς συσχετισμούς δυνάμεων και της οριοθέτησης που είναι καθαρά νομική πράξη». Α.Π.
Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες για την πατρίδα μας θα ήταν χρήσιμο να ανατρέξουμε στο ιστορικό υπουργικό συμβούλιο της 27ης Μαρτίου 1987, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε μία από τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις του στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κατά την διάρκεια εκείνης της κρίσιμης βραδιάς διατύπωσε τη θέση, που πρέπει να αποτελεί την πυξίδα μας σήμερα:

Σήμερα, τριάντα δύο χρόνια αργότερα, μπορεί κανείς να αντιληφθεί την ιδιοφυή πολιτική σκέψη του Ανδρέα, που πριν τρεις δεκαετίες διέγνωσε ένα πρόβλημα, που πρόσφατα μας απασχολεί ιδιαίτερα. Απλώς σήμερα, αντί διανομής αναφερόμαστε σε συνεκμετάλλευση ή ακόμα καλύτερα συνδιαχείριση.

Θα ήθελα εδώ να καταθέσω μια προσωπική μου μαρτυρία για εκείνη την περίοδο. Είχα έρθει στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1985 και τον επισκέφτηκα στο Καστρί, διότι ήθελα να τον ενημερώσω για την αξία της ΑΟΖ και την σημασία του Καστελόριζου και με άκουσε προσεκτικά. Του υπογράμμισα ιδιαίτερα την αξία του Άρθρου 121 της UNCLOS για τα νησιά μας και του εξήγησα ότι αυτό το άρθρο ήταν, κυρίως, ο λόγος που η Τουρκία καταψήφισε την UNCLOS στη Νέα Υόρκη στις 30 Απριλίου 1982.

Ιδού τι αναφέρει το άρθρο 121:

ΜΕΡΟΣ VIII ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ
Άρθρο 121 Καθεστώς των νήσων

1. Νήσος είναι μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά τη μέγιστη πλημμυρίδα.
2. Εκτός όπως προβλέπεται στην παράγραφο 3, η χωρική θάλασσα, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές.
3. Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα.

Όταν ολοκληρώθηκε η συνάντηση μας, ο Ανδρέας μου είπε ότι θα τηλεφωνήσει στον Κάρολο και στον Γιάννη για να τους δω και να τους αναπτύξω την σημασία της ΑΟΖ. (Κάρολος ήταν ο Κάρολος Παπούλιας και Γιάννης ήταν ο Γιάννης Καψής). Ακόμα περιμένω το τηλεφώνημά τους.

Ανδρέας: «Δεν αποδεχόμαστε τέτοια μηνύματα»

Καλόν όμως θα είναι να επιστρέψουμε στο υπουργικό συμβούλιο της 27 Μαρτίου 1987. Ο πρωθυπουργός συνέχισε την ομιλία του λέγοντας: «Εμείς έχουμε καλέσει, και επαναλαμβάνω και τώρα, την Τουρκία να προχωρήσει σε αποδοχή της πρότασής μας να πάμε στη Χάγη. Αυτό προϋποθέτει ένα συνυποσχετικό, υπογραμμένο από τους δύο και με αυτή την έννοια διάλογος για το συνυποσχετικό είναι λογικός και ουδέποτε είχαμε ή έχουμε αντίρρηση για την πραγματοποίησή του. Πολιτικό διάλογο με την Τουρκία για άλλα θέματα δεν είναι δυνατόν να κάνουμε γιατί είναι όλα πολιτικά και αφορούν αποκλειστικά το ποιά κυριαρχικά δικαιώματα η Ελλάδα θα παραχωρήσει στην Τουρκία. Αυτό δεν λέγεται διάλογος. Αυτό είναι μήνυμα προς ηττημένο και δεν δεχόμαστε τέτοια μηνύματα.»

Αργότερα αναφερόμενος στις ΗΠΑ, που τις γνώριζε καλύτερα από οποιονδήποτε Έλληνα πολιτικό, τόνισε: «Έχει αναγραφεί σε ορισμένη μερίδα του τύπου ότι εμείς επιζητούμε επιδιαιτησία από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Δεν επιζητούμε επιδιαιτησία, αλλά σαφώς θέτουμε και το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ ενώπιον των ιστορικών των ευθυνών. Είναι φυσικό να απευθυνθούμε και στην Ατλαντική Συμμαχία και ειδικότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες και να τονίσουμε ότι αυτές επωμίζονται τις ευθύνες για τις εξελίξεις στο Αιγαίο».

Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ήταν μεγάλο λάθος, όλα αυτά τα χρόνια, να αγνοήσουμε τον θαλάσσιο χώρο στην Ανατολική Μεσόγειο. Υποψιάζομαι ότι οι Τούρκοι μας είχαν παγιδεύσει και ασχολούμασταν με το Αιγαίο Αρχιπέλαγος, που έφτανε μέχρι την Ρόδο και την Κάσσο. Ποτέ δεν συζητούσαμε μαζί τους το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Καστελόριζο, Ρω, Στρογγύλη).

Από τη στάση του Ανδρέα στο υπουργικό συμβούλιο της 27.3.1987 μπορεί να διδαχθεί πολλά η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο πρωθυπουργός της πατρίδας μας έχει δείξει, μέχρι στιγμής, ότι διαθέτει ανοικτό μυαλό και αποδέχεται χρήσιμες συμβουλές. Έτσι το μήνυμά του προς τον Ταγίπ Ερντογάν θα πρέπει να είναι ότι επιθυμούμε να προσφύγουμε στην Χάγη μόνο για την οριοθέτηση ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας και τίποτε άλλο.

Καρυώτης Θεόδωρος