ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Του Σαράντη Μιχαλόπουλου Κάτοικου Ιτέας

Το Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε τις προτάσεις του κόμματός του για μία «νέα κοινωνική συμφωνία» με τους πολίτες. Την επόμενη μέρα (Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου), στη σχετική συνέντευξη που παραχώρησε, έδωσε αρκετές διευκρινίσεις και για τις προτάσεις του αλλά και για άλλα θέματα για τα οποία ρωτήθηκε σχετικά.

Αντίστοιχες ομιλίες έγιναν τις προηγούμενες ημέρες , τόσο από τον Πρωθυπουργό, όσο και από τους αρχηγούς των κομμάτων της ονομαζόμενης «ήσσονος» αντιπολίτευσης.

Θα ήταν εύλογο να σχολίαζα όλες τις τοποθετήσεις, όμως επιλέγω να σχολιάσω εδώ αυτήν του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, για δύο λόγους.

Ο πρώτος είναι ότι το κόμμα του είχε τη διακυβέρνηση της χώρας πολύ πρόσφατα (η νέα κυβέρνηση έχει ζωή κάτι παραπάνω από ένα χρόνο) και μάλιστα για σημαντικό χρονικό διάστημα (4,5 χρόνια),

πράγμα που δικαιολογημένα φέρνει στο μυαλό του καθενός το ερώτημα : «πως συνδέεται το νέο πρόγραμμά σας με τα πρόσφατα πεπραγμένα σας ;».

Ο δεύτερος είναι ότι, όπως ο ίδιος δηλώνει, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη αυτής της μεγάλης προσπάθειας. «Είμαστε έτοιμοι για μια νέα, ισχυρή προοδευτική διακυβέρνηση που θα φέρει τη χώρα εκεί που της αρμόζει» δηλώνει ο Αλέξης Τσίπρας και, καθώς εν δυνάμει έχει σοβαρή πιθανότητα να ξαναέρθει στην εξουσία, είναι απόλυτα επιβεβλημένο να αναλυθεί αυτό που προτείνει σήμερα και το οποίο ίσως ο ελληνικός λαός του αναθέσει κάποια στιγμή να εφαρμόσει.

Πέρα όμως από τους δύο αυτούς λόγους που θα αναλύσω στη συνέχεια λεπτομερέστερα, υπάρχει και το αντικειμενικό γεγονός ότι η σημερινή κυβέρνηση ξεκίνησε τη θητεία της με τον «δρόμο στρωμένο» από την προηγούμενη διακυβέρνηση, και από την πλευρά των πραγματικών επιτευγμάτων της τελευταίας (ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι άφησε τα ταμεία, όχι απλώς «γεμάτα», αλλά με ένα αποθεματικό που καμία προηγούμενη κυβέρνηση δεν είχε), αλλά και από την πλευρά λαθών και αδυναμιών (π.χ. υπερφορολόγηση, εικόνα απόλυτης απραξίας απέναντι σε ομάδες ατόμων που επίσης αναμφισβήτητα προκαλούσαν με τη συμπεριφορά τους τον μέσο πολίτη, όπως οι διάφοροι Ρουβίκωνες, οι καταλήψεις ή οι μολότωφ που έπεφταν βροχή σε κάθε ευκαιρία). Στη συνέχεια όμως βρέθηκε αντιμέτωπη με δύο μεγάλες κρίσεις (πανδημία, τουρκικές προκλήσεις) που βρίσκονται ακόμη και σε εξέλιξη και η όποια κριτική πρέπει, για να είναι δίκαιη και αντικειμενική, να γίνει όταν αυτές οι κρίσεις φθάσουν σε ένα τελικό στάδιο.  

Ως προς τον πρώτο λόγο, δηλαδή την προηγούμενη διακυβέρνηση από τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και να υπάρχει η αιτιολογία της διαχείρισης μίας απίστευτα μεγάλης κρίσης, δεν μπορεί να μην γεννώνται εύλογα ερωτηματικά που θα έπρεπε να απαντηθούν για τους λόγους που πολλά από τα περιλαμβανόμενα στη «νέα κοινωνική συμφωνία»  μπορούσαν κατά πάσα πιθανότητα να έχουν γίνει, ανεξάρτητα από τα μνημόνια.

Και για να γίνει απόλυτα σαφές αυτό που αναφέρω για πράγματα που μπορούσαν να είχαν γίνει τα προηγούμενα χρόνια, ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά τους πέντε άξονες που περιλαμβάνει το σχέδιο ανασυγκρότησης και οι οποίοι είναι : «Νέο παραγωγικό μοντέλο, επαναρρύθμιση της εργασίας, ισχυρό κοινωνικό κράτος, συνεκτική πολιτική για τη νέα γενιά, μια αποφασιστική στρατηγική για το περιβάλλον, βαθιές θεσμικές τομές για την ενίσχυση της Δημοκρατίας, της Δημόσιας Διοίκησης, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».

Αν για το θέμα «επαναρρύθμιση της εργασίας» μπορεί κανείς εύλογα να σκεφθεί ότι, μετά της αλλαγές που ήδη έχει επιφέρει η σημερινή κυβέρνηση, πράγματι χρειάζεται «επαναρρύθμιση» των εργασιακών, για όλα τα υπόλοιπα θέματα είναι εξίσου εύλογο να αναρωτηθεί κάποιος γιατί δεν έγιναν οι σχεδιαζόμενες σήμερα παρεμβάσεις στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, στο κοινωνικό κράτος, στην πολιτική για τη νέα γενιά, στη στρατηγική για το περιβάλλον, τις τομές για την ενίσχυση της Δημοκρατίας, της Δημόσιας Διοίκησης, των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων.

Βέβαια, η απλή αναφορά σε «άξονες» του σχεδίου ανασυγκρότησης, δεν δίνει μία πιο συγκεκριμένη και αναλυτική εικόνα των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων και αλλαγών. Οι μόνες ενδείξεις είναι τα άμεσα μέτρα που προτείνονται και στα οποία περιλαμβάνονται οι 15.000 προσλήψεις στο ΕΣΥ και οι επίσης 15.000 προσλήψεις εκπαιδευτικών.

Είναι βέβαιο ότι στο άμεσο μέσον θα δημοσιοποιηθούν λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου, με βάση τις οποίες θα μπορέσει ο απλός πολίτης να σχηματίσει μία πιο συγκεκριμένη εικόνα, όμως σήμερα οι γενικόλογες αναφορές σίγουρα δεν βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα ποια ακριβώς θα είναι αυτή η «νέα κοινωνική συμφωνία». Μπορεί το εν λόγω πρόγραμμα να έχει ολοκληρωθεί και να είναι διαθέσιμο μέσω επίσημων μέσων του ΣΥΡΙΖΑ (εφημερίδες, ιστοσελίδες, κλπ.), όμως ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας δεν καταφεύγει στα μέσα αυτά και περιμένει να ακούσει μία ομιλία σε κάποια επίσημη εκδήλωση για να διαμορφώσει μία άποψη.

Θα περίμενα λοιπόν κατ’ αρχήν κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες, σαν, για παράδειγμα, αυτές που έδωσε πριν λίγες μέρες η Πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ, χωρίς βέβαια και αυτές να απαντούν σε όλα τα ερωτήματα που μπορεί κάποιος να έχει. Εντελώς ενδεικτικά καταγράφω από τις αναφορές της Προέδρου του ΚΙΝΑΛ τα παρακάτω, που θα μπορούσαν κάλλιστα να περιλαμβάνονται και στις εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία :

·         Κατώτερο εισόδημα για τον κάθε συνταξιούχο (500 € για τον μεμονωμένο, 700€ για το ζευγάρι).

·         Αύξηση της χρηματοδότησης του ΕΣΥ σε πρώτη φάση στο 6% του ΑΕΠ

·         Εξυπηρέτηση του πολίτη, με ηλεκτρονική κάλυψη όλων των «επαφών» του με το δημόσιο ώστε οι δημόσιοι φορείς να απεμπλακούν από την διαπροσωπική επαφή. (διευκόλυνση και μείωση της διαφθοράς).

·         Εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων, με την ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και με ηλεκτρονικές υπηρεσίες για την λειτουργία, ανάπτυξη, προβολή και διασύνδεση των τοπικών επιχειρήσεων.

·         Σύνδεση Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Κέντρων και Παραγωγής, με ψηφιακή αναβάθμιση των υποδομών των ΑΕΙ και με συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα για κατάρτιση στελεχών και εργαζομένων στη βιομηχανία, σε θέσεις υψηλών δεξιοτήτων.

·         Νέο παραγωγικό μοντέλο, με στόχο επενδύσεις 100 δις ευρώ και δημιουργία 50.000 νέων επιχειρήσεων κάθε μεγέθους, στα επόμενα 4 χρόνια.

·         Επένδυση στην Πρωτογενή Παραγωγή.

• Σε κάθε Περιφέρεια χωροθετούνται και επιδοτούνται οι υποδομές ενός τουλάχιστον ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ και δημιουργείται ο αντίστοιχος φορέας εξαγωγών.
• Συμμετέχουν συνεταιρισμοί και μικτές επιχειρήσεις που οργανώνονται ως δίκτυα για να εξασφαλίσουν καλύτερη χρηματοδότηση, προμήθεια εφοδίων, συμβουλευτικές υπηρεσίες και να αναπτύξουν δίκτυα εξαγωγών των προϊόντων.
• Το ίδιο και για τα κτηνοτροφικά πάρκα.
• Ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων αγροτών.
• Ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ, για την μείωση του κόστους ενέργειας στην παραγωγή.
• Γεωργία που βασίζεται στη γνώση.

o   Εκπαίδευση αγροτών και συμβουλευτικές υπηρεσίες για τις καινοτομίες στην αγροτική παραγωγή.

o   Κίνητρα για την απασχόληση νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα.

• Με μείωση της φορολογίας, καθιέρωση ακατάσχετου και αφορολόγητου των επιδοτήσεων, και δωρεάν παραχώρηση δημόσιας γης.
• Αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των υδάτινων αποθεμάτων που χρησιμοποιούνται στην άρδευση.
• Κίνητρα για να αναδιαρθρωθούν οι καλλιέργειες χαμηλής απόδοσης , να αναπτυχθούν νέες επενδύσεις σε δυναμικές καλλιέργειες και ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα.
• Άμεση καταβολή το ταχύτερο όλων των οφειλόμενων ποσών από τον ΕΛΓΑ και όλων των εκκρεμών επιδοτήσεων σε αγρότες και κτηνοτρόφους.

·         Ήπιες μορφές ενέργειας και κλιματική αλλαγή

• Μεγάλη ενίσχυση των ΑΠΕ για να καλύψουν το 65% της ζήτησης στον ηλεκτρισμό ως το 2030, με σχέδιο για τη χωροθέτηση τους και συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες.

o   Με ενεργειακή δημοκρατία, ουσιαστική συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης, των αγροτών, των ενεργειακών κοινοτήτων, των καταναλωτών και όχι μόνο μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων, που προωθεί η Κυβέρνηση.

o   Φορολογικά κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων.

o   Σχέδιο ομαλής Μετάβασης για την Δυτική Μακεδονία στη «μεταλιγνιτική» περιοχή, με χρηματοδότηση 300 εκ. ευρώ σε ετήσια βάση για 15 χρόνια ώστε να μην κινδυνεύσει με ερήμωση μια περιοχή που είναι πρωταγωνιστής στην ανεργία, με δύο συγκεκριμένες προτάσεις:

• Δημιουργία μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού-Θερμότητας με φυσικό αέριο, υψηλής απόδοσης, που θα φέρει σημαντικές επενδύσεις μεταποίησης και αγροδιατροφικού τομέα.
• Χρηματοδότηση της καθολικής συμμετοχής των νοικοκυριών στο Πρόγραμμα «Εξοικονομώ», ώστε να μετατραπεί η περιοχή σε ένα πρότυπο οικιστικό σύνολο της νέας ενεργειακής εποχής.

§  Ανάλογο πρόγραμμα μπορεί να εφαρμοστεί και για τη Μεγαλόπολη.

Βέβαια, κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις έγιναν με το «σχέδιο 11 άμεσων μέτρων έκτακτης ανάγκης, που «είναι αναγκαίο να υλοποιηθεί αύριο το πρωί», τις οποίες παραθέτω, επιμένοντας όμως στην άποψη ότι θα ήταν, όχι απλώς σκόπιμο, αλλά αναγκαίο, αυτές οι 11 προτάσεις να ήταν πολύ περισσότερες, διότι πάρα πολλά πράγματα, σαν αυτά που ανέφερε το ΚΙΝΑΛ, δεν είναι απλώς ώριμα αλλά και απόλυτα εύκολο να υλοποιηθούν άμεσα. Τα 11 άμεσα μέτρα που πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι :

1.      Ενίσχυση του ΕΣΥ άμεσα με 15.000 μόνιμες προσλήψεις.

2.      Ενίσχυση των δημόσιων σχολείων άμεσα, με 15.000 μόνιμες προσλήψεις εκπαιδευτικών.

3.      Επιδότηση της εργασίας, για όσο διαρκεί η κρίση (κάλυψη από το κράτος του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών και του 40% του μισθού των εργαζομένων, με υποχρέωση καταβολής του υπόλοιπου 60% του μισθολογικού κόστους από την επιχείρηση).

4.      Εισόδημα έκτακτης ανάγκης σε όσους έχουν πληγεί οικονομικά από την πανδημία, για όσο διαρκεί η κρίση. 400 ευρώ για το πρώτο ενήλικο μέλος του νοικοκυριού, 200 ευρώ για κάθε πρόσθετο ενήλικο μέλος και 100 ευρώ για κάθε παιδί.

5.      Μη-επιστρεπτέα ενίσχυση. Όλοι οι έμμεσα ή άμεσα πληττόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και επιχειρήσεις θα έχουν πρόσβαση σε μη επιστρεπτέα ενίσχυση ύψους 2.000 ευρώ ανά εργαζόμενο, με μέγιστη ενίσχυση ανα επιχείρηση τις 100.000 ευρώ, με μοναδικό κριτήριο τη διατήρηση των θέσεων και σχέσεων εργασίας.

6.      Μείωση ΦΠΑ στην εστίαση από το 13% στο 6%, για όσο διαρκεί η κρίση.

7.      Επιδότηση 40% του ενοικίου των πληττόμενων επιχειρήσεων, για όσο διαρκεί η κρίση.

8.      Επιστροφή στους αγρότες του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Ένα μέτρο που θα μειώσει το κόστος παραγωγής και θα δώσει ανάσα σε χιλιάδες παραγωγούς στον πρωτογενή τομέα. 

9.      Μόνιμη κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλα τα εισοδήματα έως 40.000 ευρώ και μείωση των συντελεστών για εισοδήματα από 40.000 ευρώ έως 65.000 ευρώ (η μείωση αυτή αφορά και τους συνταξιούχους και τους δημόσιους υπαλλήλους).

10.  Μόνιμη κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος.

11.  Μόνιμη μείωση της προκαταβολής φόρου στο 50%.

Ως προς τον δεύτερο λόγο που, όπως ανέφερα, επέλεξα να σχολιάσω κατά κύριο λόγο τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή ότι είναι έτοιμος για μία νέα διακυβέρνηση, θα ήθελα να αναφερθώ σε κάτι που προσωπικά θεωρώ πολύ σημαντικό για τη συνέχεια του σχολιασμού μου. Και είναι αυτό οι τρεις παραδοχές που έθεσε ο Αλέξης Τσίπρας και που πραγματικά, αν δεν συμφωνήσουμε, δεν έχει νόημα να συνεχίσουμε την οποιαδήποτε συζήτηση, διότι απλά δεν θα «συναντηθούμε» ποτέ και πουθενά.

Πρώτη παραδοχή είναι ότι η εποχή της δημοσιονομικής ασφυξίας και της σκληρής λιτότητας, τελείωσε. Στη συζήτηση που θα ανοίξει στην ΕΕ, η Ελλάδα οφείλει να έχει μια κυβέρνηση που θα πρωταγωνιστήσει υπέρ μιας νέας οικονομικής πολιτικής, με στόχο τη σταθερή και δίκαιη ανάπτυξη, και όχι την επιστροφή στα ίδια αδιέξοδα.

Το δικό μου σχόλιο είναι ότι η παραπάνω παραδοχή δεν είναι σωστή. Και δεν είναι, διότι η πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας που σαν αποτέλεσμα έχει, μεταξύ άλλων, και τη «λιτότητα», δηλαδή τον περιορισμό του κόστους εργασίας, είναι διαρκής επιδίωξη αυτών που εξακολουθούν να ελέγχουν παγκοσμίως την λειτουργία της οικονομίας. Η σημερινή αλλαγή στάσης είναι 100% προσωρινή και σχετίζεται με την ανάγκη αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης και της ύφεσης που αυτή συνεπάγεται.

Μία βαθύτερη ανάλυση του οικονομικού συστήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε άλλες σκέψεις, οι οποίες και θα έπρεπε να αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση της δικής μας στάσης και του δικού μας σχεδιασμού για τον στόχο της «σταθερής και δίκαιης ανάπτυξης».

Αν δεν προέκυπτε η κρίση του κορωνοϊού, σίγουρα θα συνέβαινε κάποια άλλη κρίση, είτε με τη μορφή συστημικής ανατροπής δεδομένων, όπως η κρίση του 2008, είτε με τη μορφή σχεδιασμένης «παρέμβασης» (π.χ. πολεμικές συγκρούσεις}, ώστε το σύστημα να «απαλλαγεί» από κάποιο πλεόνασμα που συσσωρεύτηκε στην παγκόσμια οικονομία και δεν επιτρέπει την «αέναη» ανάπτυξη.

Στο επίπεδο της χώρας μας, η σωστή κατά την άποψή μου παραδοχή θα ήταν ότι για όλα πρέπει να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον που ποτέ δεν θα είναι υποστηρικτικό. Και ο μόνος τρόπος να επιβιώσουμε σε έναν άγριο και ανελέητο παγκόσμιο ανταγωνισμό, είναι να νοικοκυρευτούμε, διδασκόμενοι από τα λάθη του παρελθόντος. Το να λέμε ότι «πρέπει να πρωταγωνιστήσουμε υπέρ μίας νέας οικονομικής πολιτικής συνολικά της Ευρώπης» δεν ακούγεται καθόλου ρεαλιστικό.

Εδώ δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε σε οικονομικές θεωρίες και διάφορα οικονομικά μοντέλα. Όλα στηρίζονται στο νοικοκύρεμα που επιβάλλεται και μπορούμε να κάνουμε. Ούτε 100.000 προσλήψεις, ούτε 10 δις νέοι εξοπλισμοί, ούτε εκποίηση δημόσιας περιουσίας, ούτε απελευθέρωση των πάντων. Ακόμη και με τον τεράστιο δανεισμό που έχουμε, ακόμη και με το τεράστιο ιδιωτικό χρέος, ακόμη και με τις απειλές των «γειτόνων» και τη μη συμπαράσταση «φίλων» και «συμμάχων», μπορούμε να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις «δίκαιης και σταθερής ανάπτυξης».

Επομένως, η πρώτη παραδοχή που θέτει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφώς εκτός πραγματικότητας και θυμίζει δυστυχώς παλαιότερες εποχές της «ρήξης με το σύστημα».    

Δεύτερη παραδοχή είναι ότι η οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει δίχως υψηλές δημόσιες δαπάνες και χωρίς δημόσια χρηματοδοτικά εργαλεία. Οι τράπεζες δεν χρηματοδοτούν επαρκώς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με την κυβέρνηση να επικροτεί και διευκολύνει μια πολιτική αποκλεισμού τους. Για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί προτεραιότητα η αλλαγή του νόμου για το ΤΧΣ και το Δημόσιο, ως βασικός μέτοχος, πρέπει να έχει αποφασιστικό - καθοριστικό ρόλο στις στρατηγικές αποφάσεις των συστημικών τραπεζών, και αξιοποιώντας τις μετοχές του, σε μια τουλάχιστον από τις συστημικές τράπεζες να έχει τον απόλυτο έλεγχο του μάνατζμεντ, ώστε σε συνδυασμό με τη Δημόσια Αναπτυξιακή Τράπεζα να επιβάλει διαφάνεια και διευκόλυνση της παροχής ρευστότητας.

Συμφωνώ σχεδόν απόλυτα με αυτή την παραδοχή, και ως προς το γενικό της σκέλος (υψηλές δημόσιες δαπάνες) και ως προς το ειδικότερο (αυτό των τραπεζών), εκείνο όμως που δεν λέγεται και πρέπει, όχι απλώς να ειπωθεί, αλλά να θεωρηθεί ως η απόλυτα επιβεβλημένη προϋπόθεση και συνθήκη είναι να προηγηθεί η εξυγίανση αυτού που λέμε «κράτος». Όσο, όχι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το ΚΙΝΑΛ δεν μιλούν με συγκεκριμένη γλώσσα για το «μη παραγωγικό κράτος», τόσο δείχνουν ότι ουσιαστικά είναι πολύ μακριά από αυτό που θέλουν να τους χαρακτηρίζει, δηλαδή την προτεραιότητα στον άνθρωπο και την κοινωνία.

Όσο δεν απαντούν γιατί οι ιδιώτες πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος προσφέρουν στους πελάτες τους 30% φθηνότερο ρεύμα, όσο δεν απαντούν γιατί δεν υπάρχει καμία μείωση στις «ρυθμιζόμενες χρεώσεις» που συνδέονται με την κατανάλωση ρεύματος, όσο δεν απαντούν γιατί τα ΜΜΜ δεν μπορούν να πυκνώσουν τα δρομολόγιά τους σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, όσο δεν απαντούν για το ποιο είναι το «δίκαιο ασφαλιστικό σύστημα» που πρέπει να έχουμε, όσο δεν απαντούν σε δεκάδες ή εκατοντάδες παρόμοιου χαρακτήρα ερωτήματα, θα δίνουν το δικαίωμα στον κάθε Υπουργό της σημερινής κυβέρνησης να μιλά για το ανίκανο δημόσιο και την ανάγκη να αντικατασταθεί από ιδιώτες.

Και όχι μόνο αυτό. Όσο δεν ρωτούν τον κ. Χατζηδάκη πόσο πληρώνουμε ακόμη και σήμερα το κλείσιμο της Ολυμπιακής, αλλά και δεν ενημερώνουν τον κόσμο για τα αποτελέσματα εκείνης της ενέργειας που θεωρήθηκε «τομή», διότι μας απάλλαξε από τα ελλείμματα του κρατικού αερομεταφορέα, συνειδητά θα ρίχνουν νερό στον μύλο των οπαδών της «ελεύθερης αγοράς».

Επομένως, και η δεύτερη παραδοχή, ενώ είναι σωστή, χρειάζεται απαραιτήτως συμπλήρωση με αναφορά στην ουσιαστική «επανίδρυση» του κράτους με όρους κοινωνικούς και όχι με όρους Κώστα Καραμανλή ή Αντώνη Σαμαρά ή ακόμη και Κυριάκου Μητσοτάκη που ευαγγελίζεται το «επιτελικό κράτος» και την ίδια στιγμή επιβάλλει σε όλα τα στελέχη του στερεότυπα να μιλούν για κάθε πράγμα προτάσσοντας το «με εντολή του Πρωθυπουργού».

Τρίτη παραδοχή αφορά τη βαριά κληρονομιά του ιδιαίτερα υψηλού ιδιωτικού χρέους. Ο νέος πτωχευτικός νόμος της κυβέρνησης μόνο «δεύτερη ευκαιρία» δεν είναι. Εκείνο που χρειάζεται είναι ριζοσπαστικές λύσεις. Σε ένα πλαίσιο αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους, πέραν των επιμέρους διευκολύνσεων, η διαγραφή μέρους των χρεών είναι μια ρεαλιστική και αναγκαία λύση για τα νοικοκυριά και για τις επιχειρήσεις.

Συμφωνώ απόλυτα με αυτή την τρίτη παραδοχή. Δεν γνωρίζω καθόλου πως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, όμως πιστεύω και εγώ ότι αν δεν μπει μία τελεία σε αυτή την ιστορία των δανείων των ιδιωτών που, όχι απλώς παρασύρθηκαν, αλλά κυριολεκτικά εξαπατήθηκαν από αυτό που λέμε «αγορά», δεν μπορεί να γίνει επανεκκίνηση της οικονομίας της χώρας. Δεν τολμώ να πως κάτι παραπάνω, διότι, όπως δήλωσα, δεν είμαι σχετικός με το θέμα, όμως νομίζω ότι όλοι οι Έλληνες δικαιούνται μίας δεύτερης ευκαιρίας, αλλά φυσικά με αυστηρούς όρους διαφάνειας και κυρίως συμμόρφωσης σε ένα μελλοντικό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας.

Τελειώνοντας, θα έλεγα ότι μακάρι οι πραγματικά προοδευτικές δυνάμεις του τόπου να ξεπεράσουν τις σημερινές αντιθέσεις τους και να προσπαθήσουν να προωθήσουν ένα κοινό σχέδιο ανασυγκρότησης της πατρίδας μας. Για μένα, κάτι τέτοιο είναι μεν δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Αρκεί να πρυτανεύσει η άδολη αγάπη για την πατρίδα και ο ειλικρινής σεβασμός για την κοινωνία.