ΚΥΚΛΩΝΑΣ Η ΤΥΦΩΝΑΣ: ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ - ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ Η ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΟΥΣ

Ο κυκλώνας, ο τυφώνας ή ο ανεμοστρόβιλος είναι υποκατηγορίες του ίδιου καιρικού φαινομένου, ωστόσο διαφέρουν.

Αν οι πιο αδύναμοι τροπικοί κυκλώνες φτάσουν τα 39 μίλια την ώρα, ο τροπικός κυκλώνας γίνεται τροπική καταιγίδα. Μόλις ένας τροπικός κυκλώνας φτάσει τους μέγιστους δυνατούς ανέμους των 74 μιλίων ανά ώρα ή υψηλότερους, τότε ταξινομείται ως κυκλώνας, τυφώνας ή τροπικός κυκλώνας, ανάλογα με το πού προέρχεται η καταιγίδα στον κόσμο.

Στον Ατλαντικό ή τον βόρειο Ειρηνικό, σύμφωνα με το National Geographic, οι ισχυρές καταιγίδες ονομάζονται τυφώνες. Στον νοτιοδυτικό Ειρηνικό και τον νοτιοανατολικό Ινδικό Ωκεανό ονομάζονται κυκλώνες ή ακόμα και τροπικοί κυκλώνες. Στα βορειότερα τμήματα του Ινδικού υπάρχουν οι "σφοδρές τροπικές καταιγίδες" ενώ στα νοτιοδυτικά του ίδιου ωκεανού αποκαλούνται "τροπικοί κυκλώνες". Ωστόσο η διαφορά στην ένταση είναι αυτή που κατατάσσει μια καταιγίδα σε μια από τις δυο κατηγορίες.

Για να κατηγοριοποιηθεί μια καταιγίδα ως τυφώνας ή κυκλώνας,

οφείλουν οι άνεμοι που πνέουν να αγγίζουν ταχύτητες τουλάχιστον 119 χιλιομέτρων/ώρα (Κατηγορία 1). Αν φτάσουν στα 179 χλμ/ώρα, τότε μιλάμε για "σφοδρό τυφώνα ή κυκλώνα". Αλλά και ένας τυφώνας για να γίνει υπερτυφώνας πρέπει να πιάσει ταχύτητες της τάξης των 241 χλμ/ώρα.

Για τον ανεμοστρόβιλο υπάρχει διάκριση μιας και εδώ μιλάμε για δίνη που παράγεται από τη σύγκρουση δύο αντίθετων ρευμάτων αέρα. Μια αέρια μάζα δηλαδή που καθώς μετακινείται, περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της. Με ανεμοστρόβιλους εκδηλώνεται τόσο ο τυφώνας όσο και ο κυκλώνας.

Οι κατηγορίες

Ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ιδιαίτερα φοβερό στις τροπικές ζώνες ο τυφώνας, είναι πράγματι μια "μηχανή" ασύλληπτης δύναμης. Άν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι και οι άνεμοι πού τον συνοδεύουν μπορούν να ξεπερνούν τά 300 χιλιόμετρα την ώρα, εύκολα κατανοεί το μέγεθος των δυνάμεων πού ασκεί στο διάβα του.

Ο τυφώνας είναι τύπος τροπικού κυκλώνα (χαμηλό βαρομετρικό), ειδικού δηλαδή καιρικού συστήματος με έντονες καταιγίδες και καλά καθορισμένη επιφανειακή κυκλοφορία, με φορά σύμφωνη με την κίνηση τών δεικτών του ρολογιού για το νότιο ημισφαίριο, πού γεννιέται συνήθως στις τροπικές περιοχές.

Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες, ανάλογα με τις ταχύτητες των συνοδευόντων ανέμων, με την κατηγορία 1 να έχει τους ασθενέστερους ανέμους (74-95 μίλια την ώρα) και την κατηγορία 5 τους ισχυρότερους (πάνω από 155 μίλια την ώρα). Όταν η ταχύτητα των ανέμων ξεπερνά τά 39 μίλια την ώρα στον κυκλώνα αποδίδουν ένα όνομα πού περιλαμβάνεται σε 6 καταλόγους ονομάτων πού συντάσσει διεθνές συνέδριο μετεωρολόγων.

Συνήθως οι τυφώνες γεννιόνται καλοκαίρι – φθινόπωρο για τις τροπικές περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού με κορύφωση τά μέσα Αυγούστου έως τέλη Οκτωβρίου. Του τυφώνα προηγούνται πάντα ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω από θερμά νερά, πού οφείλονται σε τροπικά κύματα πού έρχονται από τις ακτές της Αφρικής και στην σύγκρουση ανέμων πού πνέουν από αντίθετες κατευθύνσεις και προσδίδουν περιστροφική και ανοδική κίνηση στον αέρα. Αλλά και ψυχρά μέτωπα υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να προκαλέσουν τυφώνα.

Στην παραπάνω εικόνα εμφαίνονται οι προϋποθέσεις δημιουργίας τροπικού κυκλώνα.

Η θύελλα γίνεται τυφώνας όταν οι συνοδοί άνεμοι ξεπεράσουν τά 74 μίλια την ώρα. Σ’ αυτή τη φάση σχηματίζεται και το περίφημο "μάτι του κυκλώνα", επειδή στο κέντρο του συστήματος ο αέρας βυθίζεται γρήγορα στεγνώνει από τους συμπυκνωμένους υδρατμούς, ξηραίνεται και θερμαίνει την περιοχή. Έτσι όλως παραδόξως ενώ η ευρύτερη περιοχή μαίνεται κυριολεκτικά από λυσσώδεις ανέμους πού μπορούν να ξεπερνούν τά 360 χιλιόμετρα την ώρα ξεσηκώνοντας γιγαντιαία κύματα και φοβερή βροχόπτωση ραπίζει την θάλασσα με φρενήρεις ρυθμούς, στο κέντρο αυτής της "κόλασης" μια μικρή ζώνη απολαμβάνει την ηρεμία της χωρίς σύννεφα και υπό το φύσημα μιάς μικρής αύρας. Είναι το "μάτι του κυκλώνα".

Επεκτείνοντας την ανατομία ενός τυφώνα, εκτός από το μάτι διακρίνουμε τις ζώνες βροχόπτωσης (rainbands) και την περιοχή-τοίχο (eyewall) μεταξύ ματιού και ζωνών βροχόπτωσης.

Ο αέρας κινείται ελικοειδώς χαμηλά αριστερόστροφα ενώ στις πάνω περιοχές δεξιόστροφα, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Στο καθεαυτό κέντρο βέβαια, όπως ήδη αναφέραμε ο αέρας βυθίζεται σχηματίζοντας το μάτι. Η περιοχή πού περιβάλλει το μάτι εν είδει πυκνού τοίχου (Eyewall) απαρτίζεται από πυκνά νέφη καί έχει τους ισχυρότερους ανέμους του όλου συστήματος. Οι ζώνες βροχόπτωσης εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα από το κέντρο.

Ως προς την ταχύτητα και την διαδρομή πού ακολουθεί ο τυφώνας εξαρτάται από τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις του ωκεανού με την ατμόσφαιρα καθώς και τις αλληλεπιδράσεις με άλλα καιρικά συστήματα πού υπάρχουν στην περιοχή. Αυτή η περιπλοκότητα καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη των δύο αυτών παραμέτρων. Η ταχύτητα μετακινήσεώς του πάντως είναι της τάξεως των πολλών δεκάδων χιλιομέτρων την ώρα. Αξίζει να αναφερθεί πάντως ότι η δεξιά πλευρά του τυφώνα καθώς αυτός κινείται, είναι η πλέον επικίνδυνη λόγω της ενίσχυσης των ανέμων από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Οι τυφώνες παρακολουθούνται με διάφορα μέσα, όπως μέ γεωστατικούς δορυφόρους, πλοία, αεροπλάνα, ραδιοβολίδες, ραντάρ και με επίγειους σταθμούς παρατήρησης.

Η ταξινόμηση των τυφώνων σύμφωνα με την κλίμακα Saffir/Simpson