Στις 10 -11 Σεπτεμβρίου 1944, στη θέση «Σφάλα» Αράχωβας, ( 5ο Km Aράχωβας- Δελφών) δόθηκε μια από τις σημαντικότερες μάχες της περιόδου 1941-44, εναντίον των Γερμανών φασιστών. Πρωτεργάτες οι αντάρτες του ένδοξου ΕΛΑΣ με τους χιλιάδες Αραχωβίτες που μάχονταν λυσσαλέα εναντίον των κατακτητών.
Οι 700 Ιταλοί φασίστες, βρέθηκαν ζαλισμένοι από τη λαοθάλασσα των Αραχωβιτών η οποία καθοδηγούμενη από τον ΕΛΑΣ, κατόρθωσε να αρπάξει ως λάφυρα όπλα, σφαίρες και χειροβομβίδες των κατακτητών, τρέποντας τους σε άτακτη φυγή προς το δυτικό τμήμα της Αράχωβας.
Από την Άμφισσα ερχότανε προς την Αράχωβα,
φάλαγγα 12 γερμανικών αυτοκινήτων με 180 περίπου άνδρες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να διεξαχθεί μια πεντάωρη και σκληρή μάχη ανάμεσα σε έναν γερμανικό λόχο ορεινών κυνηγών που είχε κινηθεί για τον αφοπλισμό της ιταλικής φρουράς της κωμόπολης και σε ένα τάγμα ανταρτών του ΕΛΑΣ. Επρόκειτο για μια από τις πρώτες εντυπωσιακές νίκες εναντίον γερμανικής μονάδας και παράλληλα μια καλή εισαγωγή στον ανελέητο πόλεμο ο οποίος θα άρχιζε μετά την ιταλική συνθηκολόγηση, ανάμεσα στους Έλληνες αντάρτες και στη Wehrmacht.
Στη θέση «Σφάλα» δυνάμεις του ΕΛΑΣ άρχισαν ριπές από πυροβόλα,...
ενώ όλοι οι Αραχωβίτες που είχαν μεταβεί στη «Σφάλα» έδιναν μάχη με στήθος ως ήρωες που αψηφούσαν το θάνατο.
Επικεφαλής στην σκληρή αυτή αναμέτρηση, ήταν ο Νικηφόρος (ανθυπίλαρχος Δημήτρης Δημητρίου), πήρε μέρος η μαχητική ομάδα του Στειρίου και έχασε τον αρχηγό της Χρήστο Κατσούλη για τον οποίον ο Νίκος Καλοπήτας, καπετάνιος του 9ου λόχου στο 11/34 Τάγμα Λιβαδειάς του ΕΛΑΣ σε γραπτή μαρτυρία του αναφέρει τα εξής:
Πολλοί αντάρτες πιαστήκανε στα χέρια με τους Γερμανούς.Είδα με τα μάτια μου τον αρχηγό της μαχητικής ομάδας του Στειρίου, Χρήστος Κατσούλης λεγότανε και ήτανε παλικάρι από τους λίγους που γνώρισα εκείνα τα χρόνια. Πάλευε μ’ ένα Γερμανό και μια να πέφτει κάτω ο Γερμανός μια ο δικός μας. Για μια στιγμή κατόρθωσε και πετάει τον Γερμανό κάτω από τον τοίχο της στροφής και τον σκότωσε. Δίπλα του αμέσως πίσω από την τάφρο φύτρωσε άλλος Γερμανός με το μυδράλιο και άρχισε να μας βάζει. Γυρίζει απότομα ο Κατσούλης και τον σκοτώνει και αυτόν και μόλις έσκυβε να πάρει το μυδράλιο, τον σκότωσε ένας άλλος Γερμανός.Τον έκλαψε όλη η Αρβανιτιά στην περιφέρειά του. Δε γεννιέται εύκολα τέτοιο παλληκάρι.
Τα ονόματα των πεσόντων στην μάχη της Αράχωβας
( σύμφωνα με τον λοχαγό Τηλέμαχο )
Χρήστος Κατσούλης ( Στείρι ) Αρχηγός μαχητικής ομάδας Στειρίου.
Χαράλαμπος Παππάς ( Δεσφίνα ) Αρχηγός μαχητικής ομάδας
Χρήστος Κρομμύδας ( Δεσφίνα )
Μήτσος Μακρής ( Χρυσό )
Λουκάς Κοματάς ( Αράχωβα )
Γιάννης Τσότρας ( Αράχωβα )
Στάθης Κορίτος ( Αράχωβα )
Θύμιος Μύταλας ( Αράχωβα )
Γιώργος Καραϊσκος ( Αράχωβα )
Πέτρος Χώος ή Κώχας ( Κίρρα )
Μιχαήλ Αντωνόπουλος
Τα αποτελέσματα της νικηφόρας μάχης, δεν άργησαν να φανούν: Όλος ο 5ος Λόχος του φασίστα λοχαγού Κωχ ξεκληρίστηκε, ενώ οι όποιες ενισχύσεις, αποκρούστηκαν στους Δελφούς από τους ηρωϊκούς αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Τον καλύτερο ύμνο για τη Μάχη της Σφάλας, περιγράφει ο Γερμανός Ναζί, αντιστράτηγος Χέρμαν Φράντς στο βιβλίο του για την ιστορία του 18ου Συντάγματος Πολιτσάι, το οποίο ως Συνταγματάρχης, κατά την Κατοχή διοικούσε.
«Ήταν μια θαυμάσια ηλιόλουστη μέρα…Κάποιος διμοιρίτης ανέφερε τότε στο λοχαγό του, πως στα υψώματα κοντά στην Αράχωβα είχαν φανεί οι αντάρτες. Ο Κωχ το πήρε αψήφιστα, ήταν της γνώμης πως επρόκειτο για βοσκούς που φεύγουν. Ο υπολοχαγός Σαίφερ πρότεινε να πάρουν τον πιο σίγουρο δρόμο της Γραβιάς….δεν κατόρθωσε όμως να μεταπείσει το λοχαγό Κωχ…. Τρία χιλιόμετρα πιο πέρα, καθώς η φάλαγγα κουλουριαζόταν πάνω στο φιδωτό δρόμο, που ανεβαίνει προς την Αράχοβα, δέχτηκε από ψηλά τα πρώτα πυρά.
Σχεδόν αμέσως το τμήμα βρέθηκε σε ένα χαλάζι από πυρά πολυβόλων και όλμων…Οι πρώτοι νεκροί και τραυματίες είχαν πέσει πάνω στα χωράφια…η κατάσταση για το λόχο το μεσημέρι γίνηκε απελπιστική. Από τα υψώματα ακούγονταν τώρα σαλπίσματα…η είδηση για την καταστροφή του τμήματος κρούσης, που ήλθε σε λίγο, βρήκε το λοχαγό Κωχ να κείτεται στο χώμα, βαριά πληγωμένος με τραύματα στην κοιλιά….Η ευθύνη ήλθε τώρα στον υπολοχαγό Σαίφερ, που πήρε τη διοίκηση του Λόχου, όταν λόχος δεν υπήρχε πλέον. Προς τις πρώτες απογευματινές ώρες, έγινε στο Σαίφερ, αντιληπτός ο κίνδυνος να αποκοπεί από κάθε δυνατότητα διαφυγής του αλλά ακριβώς τότε, ακούστηκε πάταγος από κάποια σύγκρουση προς το μέρος των Δελφών, που ξανάδωσε ελπίδα για ενισχύσεις.
Πραγματικά ο διοικητής του ΙΙ/18 τάγματος, ταγματάρχης Τσίλκε, με τον 7ο Λόχο του λοχαγού Μάλτεν, τον 8ο λόχο του λοχαγού Καχούν και με μια ακόμη μονάδα του Συντάγματος υπό τον υπολοχαγό Σουγκ είχαν προωθηθεί για να βοηθήσουν τον 5ο Λόχο….Ο υπολοχαγός Σαίφερ και οι γενναίοι άνδρες του είχαν αποκάμει… πάνω στην προσπάθεια να διασπάσουν τον κλοιό, ο Σαίφερ χτυπήθηκε στην κοιλιά και στο δεξί του χέρι… Μόνον 25 άντρες, σχεδόν όλοι τους χτυπημένοι, ξαναγύρισαν στην Άμφισσα σαν 5ος λόχος. Ο ταγματάρχης Τσίλκε ανέπτυξε τις δυνάμεις του πάνω από τους Δελφούς αλλά δεν μπόρεσε να διασπάσει την αντίσταση των ανταρτών. Γι αυτό στις 11 και 12 Σεπτεμβρίου, εστάλησαν ενισχύσεις από το Ι/18 Τάγμα. Ο ενισχυμένος 1ος Λόχος με το λοχαγό Μπάουερ δοκίμασε να προωθηθεί από τη βορεινή κορυφογραμμή των Δελφών, για να υπερφαλαγγίσει το εχθρικό μέτωπο. Οι άλλες μονάδες του Συντάγματος, ενισχυμένες από βαριά όπλα πεζικού της Μεραρχίας Πολιτσάι (καταδρομών) τως Ες-Ες, προχώρησαν με επίμονο αγώνα από τους Δελφούς προς τα υψώματα της Αράχοβας, αλλά και πάλι δεν κατόρθωσαν να υπερνικήσουν τον αντίπαλο».
Στοιχεία:
1)Στρατιωτική Ιστορία (Μηνιαίο περιοδικό για την Ελληνική και Παγκόσμια Ιστορία)
2)tsopanos.blogspot.gr
3)Μάχη Αράχωβας, 9-10/9/1943, Δημήτρη Ν. Δημητρίου - Νικηφόρου "Αντάρτης στα Βουνά της Ρούμελης" (τρίτομο), σελ. 454-502, Τόμος Β΄
Αρχείο ΕΡΤ: από το Ντοκυμαντέρ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ" (1985).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου