Η ΚΡΙΣΗ ΒΑΘΑΙΝΕΙ, ΟΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Κοινωνικά δράματα χωρίς τέλος

Σοκαρισμένη είμαστε όλη η  κοινωνία στην Ιτέα από μία ακόμη αυτοκτονία, αυτή τη φορά του πολύτεκνου πατέρα.
Τον 43χρονο βρήκε η αδελφή του κρεμασμένο στη βεράντα του σπιτιού του. Για σκοινί είχε χρησιμοποιήσει έναν ιμάντα που έδεσε στα κάγκελα της βεράντας, για να βάλει τέλος με αυτόν τον τραγικό τρόπο στη ζωή του.
Ο 43χρονος, πατέρας 4 μικρών παιδιών, ήταν άνεργος.
Σημειώνεται ότι στην Ιτέα, επίσης, το Σεπτέμβριο, αυτοκτόνησε ένας 57χρονος οικογενειάρχης και, λίγους μήνες πριν, στην Άμφισσα μία 53χρονη μητέρα, ενώ, με τον ίδιο τρόπο, κρεμάστηκε προχθές ένας 30χρονος στην Αράχωβα.

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟ Η ΥΦΕΣΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ:  «Ο άνδρας στην ελληνική οικογένεια είναι ο "πάροχος"

Πράγματι πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα κατά 44% την περίοδο 2007-2011. Το 2007, έναν χρόνο πριν από την έναρξη της παγκόσμιας ύφεσης, το ποσοστό των αυτοκτονιών στη χώρα μας ήταν σημαντικά χαμηλό. Εναν χρόνο αργότερα

η πορεία του γίνεται ανοδική και συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς.

Την επίδραση της οικονομικής κρίσης στους θανάτους από αυτοκτονίες και τους παράγοντες που σχετίζονται με αυτές μελέτησαν οι επιστήμονες του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κκ. Ιωάννης Κυριόπουλος (επιστημονικός υπεύθυνος), Αναστάσης Σκρουμπέλος και Δημήτρης Ζάβρας. Η έρευνα, η οποία ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013, έδειξε μεταξύ άλλων ότι οι αυτοκτονίες των ανδρών αυξάνονται με την κρίση ενώ των γυναικών μειώνονται. Το τελευταίο αυτό στοιχείο πιθανόν να οφείλεται στα ιδιαίτερα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικογένειας. Ο πρώτος παράγοντας που σχετίζεται με την αύξηση του ποσοστού των αυτοκτονιών είναι η ανεργία. Ακολουθεί - ειδικά στους άνδρες - η καθυστέρηση αποπληρωμής των δόσεων των δανείων.

«Ο άνδρας στην ελληνική οικογένεια είναι ο "πάροχος". Οταν δεν μπορεί να φέρει χρήματα στο σπίτι, νιώθει περιττός, βάρος. Αντιθέτως, η ελληνίδα γυναίκα προσπαθεί να κρατήσει την ισορροπία στην οικογένεια, ιδίως όταν υπάρχουν και παιδιά» εξηγεί ο ερευνητής κ. Σκρουμπέλος.

Ειδικότερα η έρευνα έδειξε ότι:

·         Οι αυτοκτονίες των ανδρών 15-24 ετών εμφανίζουν αρνητική και στατιστικά σημαντική σχέση με το ΑΕΠ. Δηλαδή, όσο μειώνεται το ΑΕΠ αυξάνεται το ποσοστό των αυτοκτονιών στους άνδρες.

·         Οι θάνατοι από αυτοκτονίες ανδρών 25-54 ετών εμφανίζονται ευαίσθητοι στην αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Με απλά λόγια, όσο αυξάνεται η ανεργία αυξάνεται το ποσοστό αυτοκτονιών.

·         Οι αυτοκτονίες ανδρών 55-64 ετών εμφανίζουν θετικά στατιστικά σημαντική σχέση με το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση πληρωμής. Δηλαδή, όσο μεγαλώνει ο χρόνος αποπληρωμής των δανείων τόσο αυξάνεται το ποσοστό των αυτοκτονιών.

·         Οι αυτοκτονίες των ανδρών άνω των 65 ετών δεν επηρεάζονται από αυτούς τους δύο κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, την ανεργία και τα δάνεια.

·         Στις γυναίκες η ανεργία εμφανίζεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο μόνο στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το στοιχείο που δείχνει μείωση του ποσοστού αυτοκτονιών στις γυναίκες ηλικίας 45-54 ετών και άνω των 65 ετών όσο  βαθαίνει η οικονομική κρίση.

«Λάθος να θεωρούμε ότι αυτός που δεν μιλάει δεν έχει πρόβλημα»

Πώς θα καταλάβουμε ότι ένας πολύ δικός μας άνθρωπος πάσχει από σοβαρή κατάθλιψη; Πώς μπορούμε να τον βοηθήσουμε ώστε να βγει από το αδιέξοδο; Πώς πρέπει να μιλάμε στα παιδιά; Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα που απασχολούν μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερες ελληνικές οικογένειες δίνει η κυρία Ιλια Θεοτοκά, κλινική ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοσοκομείο «Αιγινήτειο»).

Κυρία Θεοτοκά, ποια είναι τα σημάδια που θα μας «θορυβήσουν»;

«Τα σημάδια είναι πολλά. Για παράδειγμα, όταν κάποιος αρχίζει να αποσύρεται από τα ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητές του, αρχίζει να ρίχνει ευθύνες στον εαυτό του, δηλαδή να θεωρεί ότι εκείνος φταίει ή ότι δεν τα έχει καταφέρει καλά στη ζωή του, ασκεί έντονη αυτοκριτική ή λέει ότι θα αυτοκτονήσει... Ειδικά αυτό το τελευταίο θα πρέπει να το λαμβάνουμε πάντα σοβαρά υπόψη. Να μην το αγνοούμε, να μη θεωρούμε ότι είναι μια αντίδραση ή ότι επειδή το λέει δεν θα το πράξει. Επίσης θα πρέπει να ανησυχήσουμε όταν κάποιος, παρ' ότι κοιμάται κανονικά, ξυπνά πολύ νωρίς χωρίς να μπορεί να ξανακοιμηθεί ή όταν αρχίζει να κάνει κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών. Ολα αυτά είναι σημάδια σοβαρής κατάθλιψης που μπορεί να συνοδεύονται από σκέψεις και επιθυμία να τερματίσει κάποιος τη ζωή του».

Τα σημάδια αυτά συχνά δεν αναγνωρίζονται εύκολα. Γιατί;

«Διότι πολλοί άνθρωποι μπορεί να σιωπούν. Και εμείς θεωρούμε πολλές φορές ότι κάποιος που δεν μιλάει δεν έχει πρόβλημα. Η σιωπή θεωρείται φυσιολογική. Πολύς κόσμος ντρέπεται ή δεν θέλει να δείξει ότι έχει ανάγκη βοήθειας».

Πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε;

«Συζητώντας μαζί τους αλλά διακριτικά. Θα πρέπει να τους πείσουμε να ζητήσουν βοήθεια, να απευθυνθούν σε ειδικό. Πρέπει να ενθαρρύνουμε την ανοιχτή επικοινωνία και να στέλνουμε το μήνυμα ότι όλα μπορούν να συζητηθούν και να επιλυθούν, ότι μια δύσκολη ή καταθλιπτική φάση που περνά κανείς δεν είναι κάτι μόνιμο. Να μην κριτικάρουμε συμπεριφορές και τον χαρακτήρα τους, να τονίζουμε τα δυνατά τους σημεία, να τονώνουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους».

Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν σήμερα πολλοί έφηβοι. Τι συμβουλεύετε τους γονείς;

«Θα τους πω να μην ξεχνούν να συντηρούν τα κανάλια επικοινωνίας με τα παιδιά τους και να προσπαθούν να έχουν πάντα σχέσεις εμπιστοσύνης και συντροφικότητας μαζί τους. Οι γονείς θα πρέπει να προσαρμόζονται στο λεξιλόγιο του εφήβου και να τηρούν μια ενεργητική ακρόαση, να αποφεύγουν συμπεριφορές παρείσφρησης και κριτικής και να λαμβάνουν πάντα τις απειλές των εφήβων στα σοβαρά. Επίσης τους συμβουλεύω να μη διστάσουν να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια αν τη χρειάζονται. Ακόμη και μία ή δύο συνεδρίες στον ψυχολόγο μπορεί να είναι διαφωτιστικές».