Στο 6ο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος (http://folders.skai.gr/main/theme?id=305&locale=el) του epikairo για το πώς φτάσαμε στο μνημόνιο, μεταφερόμαστε το διάστημα Μαρτίου-Απριλίου 2010. Σ' αυτό το μέρος μπορείτε να δείτε το πόσο σκληρά ή όχι διαπραγματεύθηκε η κυβέρνηση Παπανδρέου κατά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, ενώ δίδεται οριστική και τεκμηριωμένη απάντηση για το πόσο απορριπτέα φάνταζε από τους εταίρους μας η οποιαδήποτε αναδιάρθρωση χρέους.
Ο Παπαχελάς αρχικά απευθύνεται προς τον Προβόπουλο, ρωτώντας τον (1.26): «δηλαδή υπήρχε πραγματικά ο κίνδυνος να μείνει άδειο το ταμείο, να μην πληρώσουμε μισθούς – συντάξεις και να μην πληρώσουμε κάποια ομόλογα που λήγουν;» με τον πρώην πια πρόεδρο της ΤτΕ να απαντά: «Απολύτως. Δε θα πληρώναμε τις υποχρεώσεις μας και αυτομάτως η χώρα θα πτώχευε εκείνη τη στιγμή. Με ο,τι αυτό σημαίνει από εκεί και μετά.»
Είναι γνωστό ότι ως υποχρέωση ο Προβόπουλος εννοούσε το ομόλογο των 8,5 δις το ομόλογο των 8,5 δισ. που θα έληγε στις 9 Μαϊου. Αν η Ελλάδα δεν κατάφερνε να το πληρώσει,
χρεοκοπούσε, και μια μέρα πριν από την προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης, οι τιμές του σπρεντ βρίσκονταν στις 600 μονάδες, κάνοντας τον δανεισμό από τις αγορές άπιαστο όνειρο, όπως βλέπετε και την πορεία των spreads από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο του 2010 στο παρακάτω screenshot:
Λίγο αργότερα Ο Παπαχελάς (από 10.00 -10.17) ρωτάει τον Γιούνκερ για ποιο λόγο δεν έγινε αναδιάρθρωση του χρέους στην αρχή, και αυτός απαντάει: «Εκείνη τη στιγμή δεν πίστευα ότι αυτό θα ήταν σωστό, επειδή δεν γνωρίζαμε τις συνολικές συνέπειες ενός τέτοιου βήματος και αποφασίσαμε να πάρουμε τον άλλο δρόμο»
Ως epikairo έχουμε κατ' επάναληψη τοποθετηθεί για το ανέφικτο αναδιάρθρωσης χρέους το 2010 (http://epikairo.gr/index.php/apopsi/item/7512-i-anadiarthrosi-tou-xreous-tou-2010-kai-alla-paramythia) ως απάντηση στις δήθεν πληροφορίες του Ιγνατίου ότι το 2010 προσφέρθηκε στην κυβέρνηση Παπανδρέου αναδιάρθρωση χρέους και εκείνος δεν την αποδέχτηκε για να μας αλυσσοδέσει στα δεσμά του μνημονίου. Γράφαμε τότε χαρ/κα: "..ΚΑΝΕΙΣ στην Ευρώπη το 2010 πριν το μνημόνιο δεν ήταν διατεθειμένος να μιλήσει για αναδιάρθρωση χρέους, πόσο μάλλον να συναινέσει. Ούτε τα κράτη, ούτε η ΕΚΤ".
Τρανταχτή απόδειξη αποτελεί και η ιστορική συνέντευξη που έδωσε ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν-Κλόντ Τρισέ στο Mega και την Μαρία Σαράφογλου, όπου τοποθετούμενος σε στημένη ερώτηση για το εάν η κυβέρνηση Παπανδρέου απέρριψε μια αναδιάρθρωση του χρέους, εκείνος απάντησε αποστωμοτικά: "Αν είχε μειωθεί πολύ πιο νωρίς, η αξιοπιστία της χώρας θα είχε καταρρεύσει εντελώς. Ελήφθη η απόφαση σε μια στιγμή όπου η Ελλάδα έδειχνε ότι πάει στη σωστή κατεύθυνση. Η αξιοπιστία της Ελλάδας είναι το κλειδί για όλα. Δεν είναι επειδή εγκαταλείψαμε αυτό ή εκείνο το 2010 ή το 2011. Το πρόβλημα παραμένει. Το θέμα είναι αν μπορούμε ή όχι να εμπιστευόμαστε την Ελλάδα. Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα" (http://epikairo.gr/index.php/politiki/item/7623-istoriki-synentefksi-trise-stin-opoia-apodomei-tis-theories-synomosias-tou-mega-kai-apokathista-tin-alitheia-ton-gegonoton)
Ενδεικτικό επίσης το πόσο η ΕΚΤ δεν ήθελε την αναδιάρθρωση χρέους είναι η απόρρητη επιστολή που απέστειλε, έναν χρόνο μετά, στις 7 Απρίλιου 2011, ο πρώην επικεφαλής της Ζαν-Κλώντ Τρισέ στην κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία ανέφερε χαρ/κα: "Γράφω για να σας ενημερώσω περί των σοβαρών κινδύνων που θα αναλάμβανε η ελληνική κυβέρνηση αν στην τρέχουσα συγκυρία επεδίωκε την αναπροσαρμογή του χρέους της, ακόμα και σε εθελοντική βάση. (...) Η επιδίωξη αυτής της στρατηγικής θα έθετε την αναχρηματοδότηση της Ελλάδας σε ευρώ σε μείζονα κίνδυνο», απειλεί ευθέως ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης. Στη συνέχεια, γίνεται πιο συγκεκριμένος. Οπως γράφει: «Η απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ να αναστείλει τα κριτήρια αξιολόγησης για χρεόγραφα που εκδίδει ή που εγγυάται η ελληνική κυβέρνηση βασιζόταν στο τρέχον πρόγραμμα, και στην τήρησή του. Καμία αναπροσαρμογή του χρέους δεν είναι συμβατή με το τρέχον πρόγραμμα. Συνεπώς η αναστολή δεν θα ίσχυε πλέον». Επιπλέον, «ακόμα και μία εθελοντική αναπροσαρμογή» θα οδηγούσε σε «σημαντικές υποβαθμίσεις όλων των χρεογράφων στην Ελλάδα», με αποτέλεσμα η χώρα «να κινδυνεύει άμεσα να χάσει το μεγαλύτερο μέρος των ενεχύρων που διαθέτει για πράξεις νομισματικής πολιτικής", ενώ η επιστολή συνεχίζει στο ίδιο οφύ ύφος λέγοντας: "μια αναπροσαρμογή του χρέους «θα μπορούσε να πυροδοτήσει μεγάλες ζημίες για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες, απόντων επαρκών κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίησή τους, ενδεχομένως να χρειαστεί να αποκλειστούν από πράξεις νομισματικής πολιτικής». Για να μπορεί μία τράπεζα να χρηματοδοτηθεί από την ΕΚΤ, πέρα από επαρκή ενέχυρα, πρέπει να διαθέτει και επαρκή κεφάλαια. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ προειδοποιεί ότι το πλήγμα που θα υπόκειντο οι ελληνικές τράπεζες, ως βασικοί κάτοχοι ελληνικών κρατικών ομολόγων, από μία ενδεχόμενη αναπροσαρμογή, θα τις απέκλειε ακόμα και από τη δυνατότητα έκτακτης χρηματοδότησης από το ευρωσύστημα" (βλ. http://epikairo.gr/index.php/politiki/item/7791-apokalyptiki-epistoli-trise-pros-papandreou-04-2011-tha-sas-petaksoume-ekso-apo-to-evro)
Εκτός από την Ευρώπη, αλλά και την ΕΚΤ, ούτε το ΔΝΤ και ο τότε επικεφαλής του Ντομινίκ Στρος Καν ήθελαν αναδιάρθρωση του χρέους, ακόμα και μια μέρα πριν την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, όπως δήλωσε στα ΝΕΑ ο Παπακωνσταντίνου στις 23 Απριλίου 2014, όταν πια είχαν περάσει 4 χρόνια από την προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης: "Ο Στρος-Καν με κάλεσε σε συνάντηση στο γραφείο του την 24η Απριλίου 2010 στις 7 το πρωί παρουσία του Τρισέ και του Ρεν για να κλείσουμε τις λεπτομέρειες του προγράμματος. Εκεί, Τρισέ και Ρεν απέκλεισαν ρητά οποιαδήποτε συζήτηση για αναδιάρθρωση του χρέους. Ο Στρος-Καν συμφώνησε απολύτως». Μάλιστα την άποψη του Ταμείου, περί μη αναδιάρθρωσης χρέους, ασπαζόταν και ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ (http://www.kathimerini.gr/768698/article/epikairothta/politikh/mia-hmera-prin-apo-to-kastellorizo)
Ο Πολ Τόμσεν μιλώντας για τη συγγραφή του πρώτου μνημονίου (10.50) αναφέρει ότι : «Η κατάσταση ήταν εξαιρετικά σοβαρή. Και είχαμε και αυτές τις μεγάλες λήξεις ομολόγων, νομίζω στις 19 Μαΐου ή στα μέσα Μαΐου. Αυτό ήταν ξεκάθαρο γύρω από το τραπέζι, όχι μόνο στους έλληνες. Υπήρχε αίσθηση του επείγοντος.»
Υπήρχε πίεση χρόνου, για να μη μας μείνουν τα ομόλογα στα χέρια, όντας από τους σοβαρότερους παράγοντες που δεν μπορούσε να γίνει ακόμη πιο ουσιαστική διαπραγμάτευση.. Το πρόγραμμα ήταν στην φιλοσοφία "φτιάχνουμε τώρα ένα σχετικά καλό πρόγραμμα, παίρνουμε τα χρήματα ώστε να μην χρεοκοπήσουμε και μετά με επαναδιαπραγματεύσεις αλλάζουμε τα όποια κακώς κείμενα".. Ας μην ξεχνάμε προς αυτή την κατεύθυνση ορισμένους σημαντικούς παράγοντες όπως: α)συντηρητική Ευρώπη, β) τιμωριτική διάθεση, γ)έλλειμμα αξιοπιστίας λόγο Greek statistics και δ)πίεση χρόνου
Σε αμέσως επόμενο σημείο, ο Παπαχελάς λέει στον Γιούνκερ (12.39): «Έχουμε ακούσει ότι στην αρχή του προγράμματος πιέζατε για μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής, 5-6 χρόνια και χαμηλότερα επιτόκια, αλλά οι Γερμανοί ήταν αντίθετοι. Ισχύει;», με τον Γιούνκερ να απαντά: «Ακριβώς».
Λίγοι οι συμπαραστάτες μας εκείνη την περίοδο, όπως ο πρόεδρος Ομπάμα ή η τότε ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον, όπου κατά την επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στις Η.Π.Α. ο μεν Ομπάμα είχε χαρακτηρίσει τα μέτρα της κυβέρνησης Παπανδρέου θαρραλέα, με την Χίλαρι Κλίντον να τον συγχαίρει "για την ταχύτητα με την οποία εφαρμόζει τις αλλαγές που επιβάλλονται με δεδομένες τις οικονομικές συνέπειες της δημοσιονομικής κατάστασης που κληρονόμησε" (http://www.kathimerini.gr/767625/article/epikairothta/politikh/o-proedros-twn-hpa-sthrizei-thn-ellada).
Και όσοι ήθελαν να βοηθήσουν πιο πολύ την Ελλάδα, το έκαναν με πολύ χαλαρό τρόπο, δηλαδή απλά ψέλλιζαν κάτι στην Μέρκελ και δεν επέμεναν. Η πρώτη μεγάλη διαφωνία, όπως παραδέχεται και ο Γιούνκερ, αφορούσε την περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής. Η Κομισιόν (με τον φόβο των Γερμανών) επιμένει στην τριετία, όπως οριζόταν και στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης του Ιανουαρίου. Το ΔΝΤ, όπως και η κυβέρνηση, πιέζουν για μεγαλύτερη περίοδο. Ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης θυμάται τον Στρος-Καν να τον καλεί στο γραφείο του και σε δραματικούς τόνους να τον ρωτάει: «Τι περιμένουν οι Ευρωπαίοι; Να πάρει φωτιά όλη η Ευρωζώνη;». Τελικά συμφωνείται να ληφθούν μέτρα που θα μειώσουν το έλλειμμα «αρκετά κάτω από το 3%» του ΑΕΠ ώς το 2014, όπως θα γραφτεί στο τελικό κείμενο. (http://www.kathimerini.gr/768698/article/epikairothta/politikh/mia-hmera-prin-apo-to-kastellorizo)
Την ίδια ώρα στην Αθήνα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την ψηφοφορία στη Βουλή, χωρίς την οποία όλα αυτά είναι θεωρητικά. Μια σειρά μελών του υπουργικού συμβουλίου έχει αναλάβει να ενημερώσει τους βουλευτές της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ για το Μνημόνιο. Οι αντιδράσεις είναι πολύ περιορισμένες. Κυριαρχεί ο φόβος της άτακτης χρεοκοπίας και μια αίσθηση ανακούφισης ότι το πρόγραμμα θα την αποτρέψει.
Όντας πλέον γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της 6ης Μαϊου για την προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης (172 ΝΑΙ και το βροντερό όχι της ΝΔ του Σαμαρά), ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς αποφάσισε η ΝΔ να πει το μοιραίο "όχι", ψηφίζοντας επί της ουσίας την χρεοκοπία της χώρας (http://www.kathimerini.gr/768700/article/epikairothta/politikh/me-172-nai-alla-xwris-synainesh):
Ο Χρύσανθος Λαζαρίδης, το δεξί χέρι του Αντώνη Σαμαρά, απαντώντας για το αν υπήρξε διάλογος για την ψήφιση του μνημονίου λέει(28.06): «Ναι. Υπήρξε σοβαρός διάλογος. Εμείς πάντως το διαβάσαμε.», με την Ντόρα Μπακογιάννη, που σημειωτέον διεγράφη από τον Σαμαρά επειδή ψήφισε "ΝΑΙ" στην προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης (33.12) λέει τα αντίθετα όμως: «...όταν λοιπόν έφυγα, και ήταν γνωστή λίγο πολύ η θέση η δικιά μου στην ευθύνη, ζήτησα σύγκληση της Κ/Ο της ΝΔ και είπα ότι πρέπει να συγκληθεί η ΚΟ. Κατά πάσα πιθανότητα ούτως ή άλλος θα αποφάσιζε αυτό το οποίο ο αρχηγός της θα ήθελε. Αλλά εν πάση περιπτώσει να ακουστούν όλα τα επιχειρήματα. δεν συνεκλήθει η ΚΟ. Ζήτησα τότε τη σύγκληση του πολιτικού γραφείου. Δεν συνεκλήθει και το πολιτικό γραφείο. Εν ολίγοις δεν συνεκλήθει ΚΑΝΕΝΑ όργανο της ΝΔ.»
Το αφιέρωμα των "Φακέλων", πάνω στο οποίο στηρίχθηκε και το δικό μας, κλείνει με μια ξεκάθαρη τοποθέτηση του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ (52.10) : «Πάντα αντιτάχθηκα σε αυτούς που ήθελαν να σπρώξουν την Ελλάδα έξω από την Ευρωζώνη, που ήθελαν να υπάρξει ένα πολιτικό σχέδιο για να μην έχει η Ελλάδα καμία επιλογή παρά να βγει από την Ευρωζώνη. Ήταν η δυσκολότερη στιγμή μου ως πρόεδρος του Eurogroup».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου