ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Tου Σαράντη Μιχαλόπουλου κατοίκου Ιτέας

Πάλι γίνεται συζήτηση για συνταγματική νομιμότητα, με αφορμή την επιλογή ανώτατων δικαστικών σε αντικατάσταση κάποιων των οποίων λήγει η θητεία. Πάλι προσπαθούμε να «διυλίσουμε τον κώνωπα», οχυρωμένοι πίσω από το γράμμα ή το πνεύμα του Συντάγματος, πίσω από ερμηνείες αλλά και αναφορές προηγούμενων περιστατικών και πρακτικών.

Εγώ δεν είμαι Συνταγματολόγος, ούτε καν νομικός. Είμαι ένας απλός πολίτης που πιστεύει σε μία αρχή, την αρχή της Δημοκρατίας, δηλαδή στην αρχή ότι μία κοινωνία οργανώνεται και λειτουργεί στη βάση της πλειοψηφίας, αλλά και με σεβασμό της μειοψηφίας.

Το θέμα των τελευταίων ημερών είναι αν η παρούσα Κυβέρνηση, που δήλωσε ότι θα εισηγηθεί την διενέργεια πρόωρων εκλογών, δικαιούται ή όχι να ορίσει νέα ηγεσία στα Ανώτατα Δικαστήρια.

Οι απόψεις που ακούστηκαν και ακούγονται ήταν πολλές και τα επιχειρήματα που επικαλέστηκαν οι διάφορες πλευρές στηρίζονταν τις περισσότερες φορές στη «μία όψη των πραγμάτων»,

εκείνη που «βόλευε» την κάθε πλευρά. Το ερώτημα όμως είναι : ούτε σε αυτό το θέμα δεν μπορεί να υπάρξει σύγκλιση, όχι με την έννοια της «συναίνεσης», αλλά με την έννοια της ψύχραιμης, ουδέτερης και εν τέλει αντικειμενικής εξέτασης ενός θέματος ;

Εγώ θα επιχειρήσω μία προσέγγιση, ξεκινώντας από λίγο πιο παλιά, από τις Ευρωεκλογές του 2014. Εκεί, τα αποτελέσματα ήταν τα ακόλουθα (παρμένα από τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν) ;

 06-11-2014 14:19

---

Εγγεγραμμένοι	10.013.834
Ενσωμάτωση	100,00 %
Ψήφισαν	59,33 %
Ακυρα/Λευκά	3,80 %
Εκτός Βουλής	17,12 %

---

	6	26,56 %
	5	22,72 %
	3	9,39 %
	2	8,02 %
	2	6,61 %
	2	6,11 %
	1	3,46 %
		2,69 %
		1,44 %
		1,20 %
		1,04 %
		0,99 %
		0,91 %
		0,90 %

   

Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε θέμα «δυσαρμονίας» Βουλής και εκλογικού σώματος και ζήτησε άμεση διενέργεια εκλογών. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το άθροισμα ποσοστών των δύο κομμάτων που κυβερνούσαν ήταν περίπου 30,7%, έναντι 26,6% του ΣΥΡΙΖΑ.

Εκλογές δεν έγιναν, όμως ο ΣΥΡΙΖΑ δήλωσε ότι η χώρα θα πήγαινε σε εκλογές τον επόμενο χρόνο, διότι ο ίδιος δεν θα συναινούσε στην εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.

Η «αξιοποίηση» της συνταγματικής πρόβλεψης για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ήταν μεν «νόμιμη», αλλά σαφέστατα «καταχρηστική», υπό την έννοια ότι ήταν απολύτως εκβιαστική και εκτός του πνεύματος του Συντάγματος, το οποίο θέλει μεν την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας με ευρύτερη πλειοψηφία, αλλά σίγουρα δεν την θέλει «εργαλείο» για πολιτικές εξελίξεις.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Έγιναν εκλογές τον Ιανουάριο του 2015 και σχηματίστηκε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Το καλοκαίρι του 2015, προκηρύχθηκε δημοψήφισμα, με σοβαρό, κατά την άποψή μου, δημοκρατικό «έλλειμμα», καθώς, στο ερώτημα περί έγκρισης ή απόρριψης της «πρότασης» των «θεσμών», οι πολίτες δεν είχαν τη δυνατότητα να ανατρέξουν στο κείμενο της «πρότασης» και έπρεπε να στηρίξουν την απόφασή τους σε αυτά που τους έλεγαν τα πολιτικά κόμματα.

Μετά το δημοψήφισμα, ακολούθησε η υπογραφή του τρίτου μνημονίου, που επίσης κανείς πολίτης δεν μπορούσε να συγκρίνει, αυτό που η χώρα αποδεχόταν, με την αρχική «πρόταση», που ο Λαός είχε απορρίψει στο δημοψήφισμα.

Τον Σεπτέμβριο του 2015, γίνονται εκ νέου εκλογές και προκύπτει νέα κυβέρνηση, επίσης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Ας σημειωθεί εδώ (και είναι σημαντικό για τη συνέχεια) ότι οι εκλογές έγιναν με «λίστα» και όχι με σταυρό προτίμησης. Αυτό σημαίνει ότι για πολλούς υποψήφιους, η εκλογή τους ήταν θέμα του κόμματος με το οποίο εκλέχτηκαν και το οποίο τους επέλεξε και όχι η προσωπική τους απήχηση στο εκλογικό σώμα.

Την άνοιξη του 2018, η Κυβέρνηση προχώρησε στη Συμφωνία των Πρεσπών, χωρίς καμία συνεννόηση ή έστω ενημέρωση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, παρότι το θέμα ήταν εθνικό και πολλοί στη συνέχεια επικαλέστηκαν «εθνικές γραμμές» που είχαν συμφωνηθεί στο παρελθόν από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Με την ανακοίνωση αλλά και την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο ένας εκ των κυβερνητικών εταίρων (ΑΝΕΛ) διαχώρισε τη θέση του και τη Συμφωνία φάνηκε ότι θα υπερψηφίσει μία πλειοψηφία βουλευτών, στους οποίους περιλαμβάνονταν, εκτός των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, και κάποιοι βουλευτές που είχαν ανεξαρτοποιηθεί από τα κόμματά τους και, είτε προσχώρησαν στον ΣΥΡΙΖΑ, είτε συνέπλεαν μαζί του.

Το ερώτημα που τέθηκε τότε ήταν κατά πόσο η Κυβέρνηση διέθετε «Λαϊκή νομιμοποίηση», καθώς ο κυβερνητικός εταίρος που τον στήριζε ήταν αντίθετος με τη Συμφωνία αυτή, οι δε «ανεξάρτητοι» βουλευτές που στήριζαν την απόφαση αυτή, έπρεπε, λόγω του τρόπου εκλογής τους (λίστα και όχι σταυρός προτίμησης), ήταν ερωτηματικό αν μπορούσαν να έχουν αυτόνομη θέση, διαφορετική από το κόμμα, από το οποίο προέρχονταν.

Παρά ταύτα, η Συμφωνία υπερψηφίστηκε, παρά τις δύο «θεσμικές» ελλείψεις, δηλαδή τη μη εξασφάλιση «εθνικής θέσης», με πλειοψηφία πολύ μεγαλύτερης εκείνης των 150 ψήφων, αλλά και αμφισβητούμενη τη θέση των ανεξάρτητων βουλευτών, αν δηλαδή έπρεπε να παραιτηθούν ή αν δικαιολογούνταν να διατηρήσουν την έδρα τους.

Και έρχομαι στο θέμα των ημερών. Παρά το γεγονός ότι η Δικαιοσύνη θεωρείται ότι είναι ανεξάρτητη, το Σύνταγμα προβλέπει ότι η επιλογή των επικεφαλής των Ανωτάτων Δικαστηρίων γίνεται από την Εκτελεστική εξουσία, δηλαδή το Υπουργικό Συμβούλιο.

Η ερμηνεία που δίνεται στην πρόβλεψη αυτή είναι ότι οι δικαστές δικάζουν στο όνομα του ελληνικού λαού και γι’ αυτό πρέπει να επιλέγονται από το σώμα που εκφράζει τη λαϊκή βούληση, δηλαδή τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του.

Στο σημείο αυτό εγώ θα ρωτήσω : Γιατί στην παραπάνω ρύθμιση δεν έχει προβλεφθεί αυξημένη πλειοψηφία, όπως έχει προβλεφθεί για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή για τις λεγόμενες Ανεξάρτητες Αρχές (π.χ. ΕΣΡ) ; Και, αν κακώς δεν προβλέφθηκε, υπάρχει πρόθεση των κομμάτων να διορθώσουν αυτή την έλλειψη, π.χ. σε μία προσεχή συνταγματική αναθεώρηση ; Αν όχι, τότε οι σημερινές τους επικλήσεις είναι μάλλον προσχηματικές.

Πέρα όμως από τα «τυπικά», υπάρχει πάντα και η ουσία. Και η ουσία σε μία δημοκρατική κοινωνία είναι η «συναίνεση». Ανεξάρτητα από τις προβλέψεις του Συντάγματος ή των Νόμων, αναρωτιέμαι γιατί δεν μπορούν να υπάρξουν συναινέσεις κάποιων πολιτικών δυνάμεων σε θέματα που αναγνωρίζονται σαν πολύ σοβαρά και υπεράνω κομματικών αντιπαραθέσεων, όπως είναι τα εθνικά θέματα, τα μείζονα θέματα της οικονομίας, όπως τα μνημόνια, τα θέματα παιδείας, τα θέματα θεσμών, κλπ.

Βέβαια, στο συγκεκριμένο θέμα, η Κυβέρνηση επεδίωξε να δείξει διάθεση συναίνεσης, όμως και εκεί υπήρξε σαφές έλλειμμα, καθώς απευθύνθηκε μόνο στην αξιωματική αντιπολίτευση και όχι στα λοιπά κόμματα, κάτι που με κάνει να πιστεύω ότι ήταν και αυτό προσχηματικό.

Τώρα, όλα τα υπόλοιπα που ακούγονται, όπως «η Κυβέρνηση έχασε τη λαϊκή νομιμοποίηση» ή «η Κυβέρνηση λειτουργεί κανονικά μέχρι να προκηρυχθούν εκλογές» ή «είμαστε ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο και δεν θα έπρεπε να προωθούνται αλλαγές που συνδέονται με μία Κυβέρνηση που είναι σε αποδρομή» ή «οι συγκεκριμένες αλλαγές στους Ανώτατους Δικαστικούς είχαν δρομολογηθεί πολύ νωρίτερα και είχαν συζητηθεί στη διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής», κλπ. μοιάζουν σε μένα σαν συζητήσεις «περί όνου σκιάς». Το ζητούμενο ήταν και παραμένει η αληθινή δημοκρατία, αληθινή, όπως τουλάχιστον την εννοώ εγώ.