ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Σαράντης Μιχαλόπουλος  Κάτοικος Ιτέας

Παρακολουθώ τις τελευταίες ημέρες μία δημόσια αντιπαράθεση ου Δήμου και του Τοπικού Συμβουλίου της Ιτέας για θέματα που αφορούν τη Δημοτική Ενότητα Ιτέας.

Για μία ακόμη φορά γινόμαστε μάρτυρες μίας αντιπαλότητας που φαίνεται να διακατέχει τις σχέσεις του Κεντρικού Δήμου με μία Τοπική Κοινότητα. Και μαθαίνουμε, κάποιοι από μας, για αντιθέσεις σχετικά με το πόσο «δίκαια» διαχειρίζεται ο Δήμος τα θέματα των 36 Κοινοτήτων που απαρτίζουν τον Δήμο, με παράθεση εκατέρωθεν επιχειρημάτων, για έργα που έγιναν και γίνονται και για έργα που δεν έγιναν, με βασικό επιχείρημα από πλευράς του Δήμου ότι «εμείς δίνουμε προτεραιότητα στα μεγάλα έργα που θα κάνουν τη διαφορά για την πόλη της Ιτέας, και όχι στα υπόλοιπα έργα του τεχνικού προγράμματος που προτείνει το Τοπικό Συμβούλιο και τα οποία έχουν εξασφαλισμένη πίστωση από ίδιους πόρους του Δήμου».

Στην παραπάνω επιχειρηματολογία προστίθεται το γεγονός ότι,

«οι δυνάμεις της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου είναι πολύ μικρές σε σχέση με τον τεράστιο όγκο μελετών και έργων που πρέπει να διαχειριστεί ο Δήμος (4 επιβλέποντες Μηχανικοί)».

Είμαι βέβαιος ότι όλα τα παραπάνω έχουν συζητηθεί και στα διάφορα όργανα του Δήμου (Δημοτικό Συμβούλιο, Επιτροπές, κλπ.). Και βέβαια εύκολα κάποιος θα επικαλεστεί το επιχείρημα ότι οι συνεδριάσεις των παραπάνω οργάνων είναι ανοιχτές στους πολίτες, ότι τηρούνται πρακτικά στα οποία μπορεί να έχει πρόσβαση ο καθένας και άλλα παρόμοια που τεκμηριώνουν τις δημοκρατικές διαδικασίες που ακολουθούνται και τη διαφάνεια στη λειτουργία της δημόσιας Διοίκησης.

Στην πράξη όμως ο καθένας γνωρίζει ότι τίποτε από όλα αυτά δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Πόσοι συμπολίτες παρακολουθούν τις συνεδριάσεις των οργάνων του Δήμου, όχι μόνο σήμερα που υπάρχει οι γνωστοί υγειονομικοί περιορισμοί, αλλά και τις καλές εποχές που δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο για τη συμμετοχή σε τέτοιου είδους διαδικασίες ; Πόσοι συμπολίτες ανατρέχουν σε ιστοσελίδες, στη Διαύγεια, σε πρακτικά ; Πόσοι συμπολίτες επισκέπτονται σε καθημερινή βάση ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ή διαβάζουν τον έντυπο τύπο ;

Δεν έχω στοιχεία για να απαντήσω στα παραπάνω ερωτήματα, παίρνοντας όμως παράδειγμα από τον εαυτό μου που έχω ενδιαφέρον για τα κοινά και που είμαι αρκετά εξοικειωμένος με τις τεχνολογίες, και που τελικά μαθαίνω ελάχιστα. Πόσο μάλλον αν αναλογιστώ πόσοι συμπολίτες έχουν δυσκολία να χρησιμοποιήσουν ακόμη και μία κάρτα τραπέζης και να πληρώσουν ηλεκτρονικά ένα λογαριασμό. Θα έλεγα λοιπόν με βεβαιότητα ότι είναι μάλλον λίγοι αυτοί που ενημερώνονται για τα όσα συμβαίνουν.

Οι περισσότεροι, είτε δεν ενημερώνονται καθόλου, είτε ενημερώνονται με τη μέθοδο του «καφενείου», δηλαδή από σχόλια ή απόψεις κάποιων άλλων συμπολιτών τους. Και τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι πολλά.

Μας ικανοποιεί ένα τέτοιο επίπεδο ενημέρωσης ; Μας αρκεί που εμείς (εννοώ, οι διοικούντες) «εξαντλούμε» (κατά την γνώμη μας) τις σημερινές δυνατότητες επικοινωνίας, μέσα από μία ιστοσελίδα ή μία ανακοίνωση που δημοσιεύουν τα όποια μέσα ενημέρωσης υπάρχουν στον τόπο μας ; Έχουμε σκεφθεί αν μπορεί να γίνει κάτι περισσότερο ή καλυπτόμαστε πίσω από το επιχείρημα «όποιος ενδιαφέρεται, φροντίζει να μάθει» ;

Εδώ η απάντηση η δική μου είναι απόλυτη. Όχι, δεν κάνουμε όσα μπορούμε να κάνουμε για την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών.

Και ας πάρουμε το συγκεκριμένο παράδειγμα, που έδωσε την αφορμή γι’ αυτή τη δική μου σημερινή αναφορά και παρέμβαση.

Απαριθμεί ο Δήμος μία σειρά έργων που έχει κάνει. Μιλά για το έργο ύδρευσης που ολοκληρώθηκε, την αντικατάσταση των κουφωμάτων του Λυκείου Ιτέας, την τοποθέτηση αλεξικέραυνων σε σχολεία της Ιτέας, την μόνωση του Νηπιαγωγείου της Ιτέας, την προμήθεια ειδών πολιτικής προστασίας, την μελέτη και δημοπράτηση της ανακαίνισης του Κυριακοπούλειου Δημαρχείου, την υπογραφή σύμβασης για το έργο προσβασιμότητας του Κολυμβητηρίου, την ολοκλήρωση μελετών του Κλειστού Κολυμβητηρίου, και αρκετά ακόμη.

Το ερώτημα είναι τι από όλα αυτά γνωρίζω εγώ ο απλός πολίτης, εκτός ίσως από το έργο της ύδρευσης, που το είδα να υλοποιείται, και με τον καλό, αλλά και με τον κακό τρόπο (διακοπές υδροδότησης, χωρίς αποτελεσματική ενημέρωση των πολιτών).

Και το πρόσθετο ερώτημα που τίθεται είναι, πρέπει να ξέρω εγώ όλα αυτά τα έργα που σχεδιάζονται ή εκτελούνται, όταν μάλιστα κάποια από αυτά δεν «με ακουμπάνε» καθόλου (π.χ. δεν έχω παιδιά που να πηγαίνουν στο σχολείο ή να χρησιμοποιούν το Κολυμβητήριο).

Και η δική μου απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι ότι, όχι μόνο πρέπει να γνωρίζω αλλά και ότι είναι υποχρεωτικό να γνωρίζω, για ένα και μόνο λόγο. Διότι είμαι ο «χρηματοδότης» όλων αυτών των έργων, με την έννοια του «φορολογούμενου πολίτη», που δικαιούται να γνωρίζει που και πως ξοδεύονται τα χρήματα που συνεισφέρει.

Μιλά το Τοπικό Συμβούλιο αλλά και ο Δήμος για ένα «Τεχνικό Πρόγραμμα» (ΣΑΤΑ) που έχει προτείνει η Δημοτική Ενότητα, το οποίο «έχει εξασφαλισμένη πίστωση» από ίδιους πόρους του Δήμου. Ποιο είναι αυτό το πρόγραμμα ; Φυσικά και έχει κατατεθεί, φυσικά και έχει συζητηθεί, σίγουρα όμως το γνωρίζουν ελάχιστοι.

Μπορεί άραγε αυτό το «έλλειμμα ενημέρωσης» να βελτιωθεί. Μα και βέβαια μπορεί. Όσο και να λέμε ότι είμαστε στη περίοδο της «ηλεκτρονικής διακυβέρνησης», η χρήση των παλαιών παραδοσιακών τρόπων επικοινωνίας χρειάζεται ακόμη.

Ο τρόπος είναι απλός και ΔΕΝ ΚΟΣΤΙΖΕΙ ΤΙΠΟΤΕ !. Κάθε τετράμηνο, η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) στέλνει με το ταχυδρομείο σε 20.000 περίπου νοικοκυριά έντυπο λογαριασμό με το ταχυδρομείο. Ξοδεύει 10.000 € ανά αποστολή και φυσικά έχει περιλάβει το κόστος αυτό στον προϋπολογισμό της. Δεν είναι καθόλου δύσκολο και, θα το επαναλάβω, δεν κοστίζει τίποτε παραπάνω, μαζί με τον λογαριασμό του νερού, να μπει στον φάκελο και ένα δισέλιδο ή τετρασέλιδο ενημερωτικό σημείωμα του Δήμου, για όλες τις σημαντικές υποθέσεις που «τρέχουν» αλλά και τα έργα που σχεδιάζονται και εκτελούνται.

Για κάθε έργο, θα μπορούσαν να αναφέρονται βασικές πληροφορίες όπως,

·         Ταυτότητα έργου (π.χ. βελτίωση υδροδοτικού δικτύου Ιτέας, Κίρρας, Γαλαξιδίου, Δελφών, Άμφισσας, Γραβιάς, κλπ.).

·         Προϋπολογισμός

·         Φάση (π.χ. μελέτη, έγκριση, δημοπράτηση, εκτέλεση)

·         Εκτίμηση χρόνου ολοκλήρωσης (π.χ. τέλος 2021)

·         Πρόοδος έργου (εντός πλάνου, μικρή απόκλιση, μεγάλη απόκλιση)

·         Τελικό κόστος (μετά την ολοκλήρωση)

Επίσης, θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται σε αυτό το ενημερωτικό σημείωμα και οι προτάσεις των Δημοτικών Ενοτήτων (Τεχνικά Προγράμματα – ΣΑΤΑ).

Φυσικά, αν κάποια στιγμή αρκετοί από τους πελάτες της ΔΕΥΑ επιλέξουν την ηλεκτρονική αποστολή του λογαριασμού, αντίστοιχα θα στέλνεται σε αυτούς ηλεκτρονικά (email) και το ενημερωτικό του Δήμου. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο Δήμος αποκτά την δυνατότητα ηλεκτρονικής ενημέρωσης των πολιτών για πολύ περισσότερα θέματα, στέλνοντας σε αυτούς ακόμη και πρακτικά συνεδριάσεων, ανακοινώσεις δημοτικών παρατάξεων, κλπ.

Σημειώνω ότι, όπως έχω πληροφορηθεί, η παραπάνω μέθοδος έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε κάποιες περιπτώσεις από τον Δήμο (π.χ. δηλώσεις παραπάνω τετραγωνικών). Επομένως, δεν κομίζω γλαύκας εις Αθήνας με την πρόταση που διατυπώνω.

Βέβαια, τέτοιες λύσεις έχουν και «παγίδες», καθώς οι Δημοτικές αρχές δεν θα μπορούν να «αποκρύψουν» καθυστερήσεις ή αστοχίες, αλλά και ενδεχόμενες «προτιμήσεις» ή «αποκλεισμούς» Δημοτικών Ενοτήτων, όμως ακριβώς αυτή η πλήρης διαφάνεια θα αποκλείσει και λαϊκισμούς, σαν αυτούς που δυστυχώς επιστρατεύονται από κάποιους και που δημιουργούν σε ομάδες πολιτών αίσθημα αδικίας σε βάρος τους.

Αν το θέμα επικοινωνίας με τους πολίτες είναι εύκολο να επιλυθεί και στην πραγματικότητα είναι μόνο θέμα «πολιτικής βούλησης», πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει πραγματική δυσκολία με αυτό που αναφέρει ο Δήμος, ότι δηλαδή «οι δυνάμεις της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου είναι πολύ μικρές σε σχέση με τον τεράστιο όγκο μελετών και έργων που πρέπει να διαχειριστεί ο Δήμος (4 επιβλέποντες Μηχανικοί)».

Όμως, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, ο Δήμος πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του διλλήματος «ή αυτό, ή εκείνο» και να προσπαθήσει να βρει λύσεις ακόμη και εκεί που φαίνεται ότι δεν υπάρχουν.

Η επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων διδάσκει ότι πολλά από τα διλλήματα που αντιμετωπίζουν Διοικήσεις ή στελέχη, είναι στην πραγματικότητα «ψευδοδιλλήματα». Απλώς χρειάζεται να επιστρατευτεί η λεγόμενη «δημιουργική σκέψη».

Έχω πολλές φορές αναφερθεί στο πόσο μπορεί να βοηθήσει τοπικές κοινωνίες η Ακαδημαϊκή Κοινότητα. Έχω ξαναγράψει ότι τα Πανεπιστήμια θα δέχονταν με χαρά να κάνουν οι τελειόφοιτοι φοιτητές τους κάποιες εργασίες «πεδίου», στα πλαίσια διπλωματικών εργασιών. Το να καλέσει π.χ. ο Δήμος Δελφών μία ομάδα φοιτητών και να τους φιλοξενήσει για μικρή χρονική περίοδο, προκειμένου αυτοί να κάνουν μία έρευνα γνώμης των πολιτών με ερωτηματολόγια για οποιοδήποτε θέμα, δεν θα του κόστιζε παραπάνω από μερικές χιλιάδες €, ενώ θα έπαιρνε από την εργασία αυτή πολύτιμες πληροφορίες για τη δική του καλύτερη λειτουργία σε τομείς όπως τουριστική ανάπτυξη, ανάγκες πολιτών, επίπεδο εξυπηρέτησης από υπηρεσίες, κλπ. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και σε άλλους τομείς, όπως π.χ. στον πρωτογενή τομέα, με μελέτες κόστους παραγωγής, δυνατοτήτων ανάπτυξης και κυρίως των εξαγωγών, κλπ.

Πρόσφατα πληροφορήθηκα ένα παρεμφερές περιστατικό, όπου καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής έκανε μία εμπεριστατωμένη μελέτη για την αξιοποίηση του σπηλαίου του Γαλαξιδίου, χωρίς καμία αμοιβή, διότι είναι ντόπιος και θέλει να βοηθήσει τον τόπο του. Πόσοι άραγε ακαδημαϊκοί με καταγωγή από την Φωκίδα υπάρχουν, που θα μπορούσαν και αυτοί να συνεισφέρουν σε κάτι, αρκεί φυσικά να τους το ζητήσουμε ;  

Με άλλα λόγια, η επίκληση υπαρκτών δυσκολιών, αντί για δικαιολογία, θα έπρεπε να κινητοποιούσε ακόμη περισσότερο αυτή τη «δημιουργική σκέψη» για εξεύρεση λύσεων. Και το λέω αυτό διότι υπάρχουν τόσα πολλά μικρά που δεν έχουν ιδιαίτερο κόστος και που μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς κόπο, δίνοντας στους πολίτες, αν μη τι άλλο, μία αίσθηση αισιοδοξίας.

Και παίρνω σαν παράδειγμα την εικόνα της πόλης της Ιτέας. Όμορφη ρυμοτομία, πάρα πολύ ωραία παραλιακή ζώνη, αλλά χωρίς έναν αρχιτεκτονικό χαρακτήρα που θα της έδινε κάποιο διαφορετικό χρώμα. Αυτό το χρώμα μπορεί να αναπληρωθεί σε κάποιο βαθμό με «εξωραϊσμό» κάποιων όψεων κτιρίων, που πραγματικά μειώνουν την εικόνα της πόλης.

Η πρώτη απόπειρα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε με την τοιχογραφία στο οικόπεδο στη διασταύρωση των οδών Μεταμορφώσεως και Καποδιστρίου. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα (μας αρέσει ή δεν μας αρέσει το θέμα), δόθηκε προς όλες κατευθύνσεις το μήνυμα ότι με ελάχιστο, σχεδόν μηδενικό κόστος, μπορεί να γίνει κάτι χαρούμενο και ελκυστικό στο βλέμμα ενός περαστικού.

Δυστυχώς, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, όχι μόνο δεν είχε συνέχεια, αλλά έδωσε σε όσους αναμίχτηκαν σ’ αυτήν ένα πολύ αρνητικό μήνυμα. Και το λέω αυτό από προσωπική εμπειρία.

Έχοντας ανταποκριθεί στο κάλεσμα του Τοπικού Συμβουλίου Ιτέας για συγκρότηση μίας εθελοντικής ομάδας που θα επεξεργαζόταν ιδέες για την τουριστική ανάπτυξη της Ιτέας, συμμετείχα στην προσπάθεια, αλλά η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αντιμετωπίστηκε από τον Δήμο (όχι στο σύνολό του, αλλά από κάποιους παράγοντες) αρνητικά, λες και θα παίρναμε τη δουλειά του Δήμου. Ακόμη και για μία τοιχογραφία για την οποία ο Δήμος δεν είχε τυπικά αρμοδιότητα (τοίχος σπιτιού ενός ιδιώτη που είχε δώσει τη συγκατάθεσή του, ζωγράφος ένας εθελοντής που δεν ζητούσε αμοιβή, υλικά (χρώματα) ελάχιστης αξίας που τα πρόσφερε ένας άλλος πολίτης), ο Δήμος κόντεψε να μπλοκάρει την πρωτοβουλία, με πρόφαση ότι ήθελε να βάλει εκείνος τα υλικά.

Και τα έβαλε μεν τα υλικά και έγινε η τοιχογραφία, έφτιαξε και μία μικρή ζαρντινιέρα, χωρίς όμως να προχωρήσει σε μία ριζικότερη λύση κάλυψης και του άλλου τοίχου του οικοπέδου που είναι η ημιτελής οικοδομή (γιαπί) ενός ιδιώτη.

Αλήθεια, γιατί δεν σκέφθηκε να κρεμάσει εκεί ένα μεγάλο πανό με κάποια απεικόνιση από τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης ; Ποιος δεν θα του έδινε την άδεια να το κάνει ; Πόσο θα κόστιζε ; Γιατί έπρεπε να περιοριστεί σε δημόσια κτίρια όπως το Κυριακοπούλειο ;

Εγώ δεν ανήκω σε καμία παράταξη, δεν είμαι ούτε υπέρ ούτε εναντίον κανενός, όμως αυτά που βλέπω να γίνονται με τις αντιπαραθέσεις κάποιων υπευθύνων και κυρίως αυτά που δεν βλέπω να γίνονται, παρότι είναι εύκολα και χωρίς ιδιαίτερο κόστος, όχι απλώς με λυπούν αλλά και με προβληματίζουν για το μέλλον αυτού του τόπου.