Την προηγούμενη δεκαετία απέκτησε μεγάλη δημοφιλία ένα παράθεμα που αποδίδεται στον Ιταλό διανοητή Αντόνιο Γκράμσι: «Το παλιό έχει πεθάνει και το νέο δεν έχει γεννηθεί, ζούμε στην εποχή των τεράτων». Πράγματι, τα πολιτικά τέρατα είχαν την τιμητική τους στη χώρα μας.
.jpg)
Αποσβολωμένοι τα παρακολουθούσαμε να αναδύονται, ενώ παράλληλα το κέντρο υποχωρούσε σύμφωνα με ένα άλλο πολύ δημοφιλές παράθεμα, του Βρετανού ποιητή Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς. Η κατάρρευση του κομματικού συστήματος της Μεταπολίτευσης το 2012 και τα όσα επακολούθησαν αποδείχθηκαν προπομπός για αντίστοιχες εξελίξεις αλλού. Ο Economist αφιέρωνε το εξώφυλλό του στη φλεγόμενη Αθήνα με τίτλο «Coming to a city near you?» – σε ελεύθερη μετάφραση, ετοιμαστείτε, έρχεται η σειρά μας. Και πράγματι, η εποχή των τεράτων ταυτίστηκε με «εκλογές-έκπληξη» που συντάραξαν τις μεγάλες πρωτεύουσες της Δύσης, με σοκαριστικά εκλογικά αποτελέσματα τύπου Τραμπ και Brexit τα οποία υπονόμευσαν την αυτοπεποίθησή μας και καλλιέργησαν το αφήγημα της κρίσης (ή και ενδεχομένως του τέλους) της Δημοκρατίας.
Την περασμένη Κυριακή βρεθήκαμε μπροστά σε μιαν ακόμη εκλογική έκπληξη. Αυτή τη φορά όμως η έκπληξη άλλαξε στρατόπεδο. Αντί για αναδυόμενα τέρατα, τα είδαμε να ξαναβυθίζονται στον βούρκο τους. Το κέντρο κυριάρχησε και πλέον αναρωτιόμαστε αν τελικά γεννήθηκε το νέο, όπως θα έλεγε ο Αντόνιο Γκράμσι. Είναι επομένως μεγάλος ο πειρασμός να πιστέψουμε πως ο κύκλος των τεράτων που άνοιξε με τις διπλές εκλογές του 2012 κλείνει οριστικά στη χώρα μας με τις διπλές εκλογές του 2023. Πόσο ασφαλής όμως είναι μια τέτοια εκτίμηση; Παρότι είναι ακόμη νωρίς, μπορούμε να αφουγκραστούμε το φαινόμενο αυτό λίγο βαθύτερα πηγαίνοντας προς τα πίσω.
Αν εξετάσουμε το παρελθόν της Μεταπολίτευσης θα διαπιστώσουμε πως ώς τώρα δύο φορές σημειώθηκε μια μεγάλη εκλογική πτώση του κόμματος που εκπροσωπούσε τη βενιζελογενή παράταξη του Κέντρου (τη λεγόμενη «Δημοκρατική Παράταξη»), με αποτέλεσμα την απώλεια της ηγεμονίας του και την αντικατάστασή του. Η πρώτη ήταν το 1977, όταν η ΕΔΗΚ έχασε σχεδόν εννέα μονάδες και αντικαταστάθηκε από το ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη, τον Μάιο του 2012, όταν το ΠΑΣΟΚ έχασε πάνω από τριάντα μονάδες και αντικαταστάθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εκλογές (σχεδόν δώδεκα μονάδες) τον τοποθετεί μεταξύ της ΕΔΗΚ του 1977 και του ΠΑΣΟΚ το 2012. Από την άλλη όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρήθηκε στη δεύτερη θέση, με σαφή μάλιστα διαφορά από το τρίτο κόμμα, κάτι που δεν συνέβη ούτε το 1977 ούτε το 2012. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις είχαμε υπερφαλάγγιση του δεύτερου από το τρίτο κόμμα. Είναι δύσκολο, επομένως, να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα από τη σύγκριση αυτή.
Στην Κρήτη, σταθερή εκλογική βάση της Κεντροαριστεράς, η τάση της αντιστροφής του συσχετισμού ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ είναι σαφής. Μένει να δούμε αν θα γενικευθεί.
Η γεωγραφία ίσως μας βοηθήσει παραπάνω. Η εκλογική συμπεριφορά της Κρήτης έχει ιδιαίτερη σημασία στη συγκεκριμένη περίπτωση γιατί ως λίκνο του βενιζελισμού υπήρξε η σταθερή εκλογική βάση της Κεντροαριστεράς. Εκεί, τον Μάιο του 2012, το ΠΑΣΟΚ διατήρησε την ηγεμονία του στον χώρο αυτό παρά τη γενική καθίζηση που υπέστη: ο ΣΥΡΙΖΑ το ξεπέρασε μόνο στον έναν από τους τέσσερις νομούς, στα Χανιά. Τον Ιούνιο όμως, η Κρήτη έγειρε ολοκληρωτικά προς την πλευρά του και το ΠΑΣΟΚ υποχώρησε οριστικά.
Την προηγούμενη Κυριακή η εικόνα στην Κρήτη άλλαξε για μια ακόμη φορά: το ΠΑΣΟΚ ξεπέρασε τον ΣΥΡΙΖΑ σε δύο νομούς, με την απόσταση μεταξύ τους στον τρίτο νομό (το Ηράκλειο) να είναι μικρότερη της μονάδας. Μόνο στα Χανιά διατήρησε ο ΣΥΡΙΖΑ ένα σημαντικό προβάδισμα. Με άλλα λόγια, το εκκρεμές στην Κρήτη επέστρεψε εκεί που ήταν τον Μάιο του 2012. Η τάση της αντιστροφής του συσχετισμού ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ είναι λοιπόν σαφής. Μένει να δούμε αν θα γενικευθεί και αν το τέλος της εποχής των τεράτων είναι πράγματι τόσο κοντά όσο διαφαίνεται.
O κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
https://www.kathimerini.gr/opinion/562443364/to-telos-tis-epochis-ton-teraton/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου