ΔΥΣΚΟΛΑ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΑ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ

Του Σαράντη Μιχαλόπουλου κατοίκου Ιτέας

Το τελευταίο διάστημα έχουν ενταθεί οι προκλήσεις της Τουρκίας σε σχέση με τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Προφανώς, ο βασικότερος λόγος των αξιώσεών της είναι η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που βρέθηκαν στην περιοχή.

Το θέμα δεν είναι τωρινό, ούτε προέκυψε από την πρόσφατη ανακάλυψη κοιτασμάτων στην Κύπρο. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 60, έρευνες που είχαν κάνει Σοβιετικοί για λογαριασμό του Μακαρίου έδειξαν ότι υπήρχαν κοιτάσματα στην περιοχή, πράγμα που οδήγησε την Τουρκία στις πρώτες βίαιες ενέργειες εναντίον των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη (1961).

Έκτοτε, η Τουρκία, κυρίως μέσω του Κυπριακού, στόχευε πάντα στο να τεκμηριώσει δικαιώματα στο Αιγαίο, αμφισβητώντας χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα, εναέριο χώρο και όλα τα σχετικά.

Πέρα από τις πολλές συζητήσεις που στα επόμενα χρόνια έγιναν σε όλα τα επίπεδα,

μία διέξοδος στις διαφορές Τουρκίας – Ελλάδας ήταν και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, χωρίς όμως αυτό να έχει γίνει μέχρι τώρα. Και το ερώτημα βέβαια είναι γιατί δεν έγινε κάτι τέτοιο. Από τη δική μας πλευρά, όλοι ισχυρίζονται ότι έχουμε με το μέρος μας το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι όμως έτσι ; Μήπως υπάρχουν «γκρίζες» περιοχές σε αυτά τα Δίκαια που επιτρέπουν διαφορετικές ερμηνείες από τις δικές μας ; Πέρα από αυτό, μήπως και το περίφημο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν αποτελεί λύση, εφόσον δεν συναινεί σε μία προσφυγή και η Τουρκία ; Τι κάνουμε λοιπόν ; Και που βρίσκεται το «δίκιο» ;

Η οργάνωση Marine Regions θεωρείται το παγκόσμιο κέντρο χαρτογράφησης θαλασσίων ζωνών. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν ένας αξιόπιστος διεθνής οργανισμός που δεν εξυπηρετεί εθνικές διεκδικήσεις διαφόρων κρατών. Ο οργανισμός λοιπόν αυτός δημοσίευσε στις 21 Οκτωβρίου 2016 την 9η έκδοση με τους αναθεωρημένους χάρτες των ΑΟΖ, όλων των κρατών της γης, που περιλαμβάνουν τα Χωρικά Ύδατα, τη Συνορεύουσα Ζώνη, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, τα Εσωτερικά Ύδατα και τα Ύδατα Αρχιπελάγους.

Στις πληροφορίες που δίνονται σε κάθε χάρτη, αναφέρονται οι συνθήκες και οι συμφωνίες μεταξύ των κρατών, αλλά αναφέρονται και οι αμφισβητήσεις, όπου υπάρχουν. Συγκεκριμένα, στην περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου, αναφέρεται πως υπάρχει διαφορά – αμφισβήτηση μέσω του ΟΗΕ από την Τουρκία.

Στον παρακάτω χάρτη βλέπουμε την ΑΟΖ της Ελλάδας, που είναι αυτό που ανήκει στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες και το Θαλάσσιο Δίκαιο:

Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. 

Στον επόμενο βλέπουμε την ΑΟΖ της Τουρκίας, όπου αναγνωρίζεται ξεκάθαρα το δίκιο της Ελλάδας:

Στον τρίτο χάρτη φαίνονται τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας στα 12 ν.μ., αν ποτέ γίνει χρήση του δικαιώματός τους. Η Ελλάδα είναι το μοναδικό κράτος στον κόσμο που δεν διαθέτει χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. 

Ο χάρτης αυτός είναι ταυτόσημος με τον χάρτη του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας και τον χάρτη του Εθνικού Συμβούλιου Πληροφοριών των ΗΠΑ:

Ταυτόχρονα, δικαιώνεται και η Κύπρος, η οποία παρουσιάζεται ενιαία και ενωμένη:

Στην ιστοσελίδα COSMOSTATUS διαβάζω :

«Η Ελλάδα επιχείρησε να καλυφθεί στο θέμα της ΑΟΖ από την ΕΕ.

Έτσι, στις 7 Μαρτίου 2013, ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μιλώντας σε στελέχη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος αναφέρθηκε στην ΑΟΖ της Ευρώπης, τασσόμενος σαφώς υπέρ μίας κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής για τα θέματα των εξωτερικών συνόρων και της ΑΟΖ.

Στην ομιλία του ο Αντώνης Σαμαράς είχε πει: «Το Ελληνικό ή το Κυπριακό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο είναι Ευρωπαϊκό φυσικό αέριο και ευρωπαϊκό πετρέλαιο. Πότε, λοιπόν, θα μιλήσει η Ευρώπη για τις ΑΟΖ; Γιατί θα πρέπει να είναι πρόβλημα μόνο για μένα, για τη χώρα μου;».

Ο τότε βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και μετέπειτα Υπουργός, Γιώργος Σταθάκης, είχε σχολιάσει πολύ θετικά την κίνηση του Αντώνη Σαμαρά να θέσει θέμα Ευρωπαϊκής ΑΟΖ λέγοντας:

«Όπως ξέρετε, εγώ αποφεύγω την εύκολη κριτική. Θεωρώ ότι μπορεί να αποδειχθεί καλή η κίνηση και η επιλογή αυτή. Λέω λοιπόν ότι μπορεί να αποδειχθεί μια ευφυής κίνηση, διότι απεμπλέκει την αξιοποίηση των πηγών, που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, από το εθνικό επίπεδο και σε γεωπολιτικό επίπεδο μπορεί να αποδειχθεί ευφυής αυτή η κίνηση».

Τον Νοέμβριο του 1976 η ΕΟΚ είχε αποφασίσει την προέκταση των αλιευτικών ζωνών όλων των μελών της σε 200 ν.μ.. Ταυτόχρονα αποφασίστηκε η μεταβίβαση στην Κοινότητα της αποκλειστικής αρμοδιότητας για τις διαπραγματεύσεις για αλιευτικές συμφωνίες της ΕΟΚ με κράτη μη-μέλη της Κοινότητας. Επίσης, η Κοινότητα συμφώνησε σε ορισμένες αρχές για την μελλοντική της πολιτική σε θέματα διαχείρισης και διατήρησης των αλιευτικών πόρων. 

Από το τέλος του 1976 η τότε ΕΟΚ προσπάθησε να δημιουργήσει μια κοινή αλιευτική πολιτική, αποδεκτή σε όλα τα μέλη της, με μακροπρόθεσμους στόχους. 

Το 1983, η ΕΟΚ ζήτησε από όλα τα κράτη-μέλη της να δημιουργήσουν μια αλιευτική ζώνη 12 ν.μ. ανεξάρτητα από το μήκος των χωρικών τους υδάτων. 

Η Ελλάδα όμως, δεν έκανε τότε καμία ενέργεια για να δημιουργήσει αλιευτική ζώνη 12 ν.μ.

Αργότερα, η Τουρκία βλέποντας πολλές χώρες της ΕΕ να επεκτείνουν την αλιευτική τους ζώνη στα 12 ν.μ. και φοβούμενη ότι και η Ελλάδα θα έκανε το ίδιο, αντέδρασε και στις 25 Οκτωβρίου 1990 κάλεσε στην Άγκυρα όλους τους πρεσβευτές της ΕΕ, εκτός από τον Έλληνα πρέσβη και τους ζήτησε να μην επεκτείνουν την αλιευτική ζώνη τους στα 12 ν.μ. στη Μεσόγειο. 

Δυστυχώς, η ΕΕ αποδέχτηκε το Τουρκικό διάβημα αλλά, ακόμα χειρότερα, το αποδέχθηκε και η τότε κυβέρνηση της Ελλάδας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Όταν η ΕΕ αποφάσισε να δημιουργήσει ΑΟΖ 200 ν.μ. για όλα τα κράτη-μέλη της, η Τουρκία ζήτησε να μη δημιουργηθεί μια τέτοια ζώνη στη Μεσόγειο. 

Η ΕΕ αποδέχθηκε και πάλι το Τουρκικό αίτημα, όπως και η Ελλάδα.

Η εξήγηση που δόθηκε από την ΕΕ ήταν ότι τα ψάρια σε αυτή τη θάλασσα έχουν υψηλή μεταναστευτική τάση και έτσι δεν κρίθηκε χρήσιμο να επεκταθούν τα 200 ν.μ. και σε αυτή την θάλασσα.

Όμως, η εξαίρεση της Μεσογείου από την ζώνη των 200 ν.μ., δεν εξυπηρετεί τα συνολικά συμφέροντα της ΕΕ και, ουσιαστικά, έχει πλέον αδρανήσει, ιδιαίτερα τώρα που η Κύπρος διαθέτει επίσημα ΑΟΖ.

Η Τουρκία, μέχρι στιγμής δεν έχει απειλήσει την Ελλάδα λέγοντας ότι η δημιουργία Ελληνικής ΑΟΖ θα είναι casus belli, όπως έχει πει για την επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ν.μ. 

Όμως, εάν δοθεί εντολή από την ΕΕ για δημιουργία ΑΟΖ σε όλα τα κράτη-μέλη της, ίσως η Τουρκία να αρχίσει τις απειλές. Τότε όμως η Τουρκία θα είναι αναγκασμένη και υποχρεωμένη να χρησιμοποιήσει το casus belli και κατά της ΕΕ. 

Η Τουρκία είναι (θεωρητικά) υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ και διεξάγει διαπραγματεύσεις. Ξεχνά όμως ότι δύο από τους όρους για την πλήρη ένταξή της στην ΕΕ είναι η υποχρέωσή της να επικυρώσει τη νέα Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας και να υπάρχουν σχέσεις καλής γειτονίας με τις χώρες της ΕΕ.

Το κακό είναι πως και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ξεχνάει διαχρονικά να υπενθυμίσει στη Τουρκία αυτούς τους σημαντικούς όρους, κάθε φορά που παραβιάζονται τα δικαιώματα της Ελλάδας.

Είναι καιρός η Ελλάδα να σηκώσει το ανάστημά της και να απαιτήσει τα δίκαιά της, που απορρέουν από τον ΟΗΕ, τις διεθνείς συμβάσεις, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και το παγκόσμιο δίκαιο». 

Το παραπάνω άρθρο αναδημοσιεύω για δύο λόγους. Πρώτον, διότι αναφέρεται σε ορισμένα γεγονότα, τα οποία εγώ δεν γνώριζα και δεν έτυχε να ακούσω σε διάφορες συζητήσεις στην τηλεόραση, όπως τις αλιευτικές ζώνες και την αποδοχή του αιτήματος της Τουρκίας από την Ε.Ε. να μη δημιουργηθούν τέτοιες στη Μεσόγειο. 

Δεύτερο, διότι το άρθρο καταλήγει στην προτροπή «η Ελλάδα να σηκώσει το ανάστημά της και να απαιτήσει τα δίκαιά της, που απορρέουν από τον ΟΗΕ, τις διεθνείς συμβάσεις, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και το παγκόσμιο δίκαιο». Και η προτροπή αυτή συμβαδίζει με όσα διακηρύσσουν όλοι οι Έλληνες πολιτικοί αλλά και οι ειδήμονες περί επίκλησης των διεθνών συμβάσεων και συμφωνιών.

Ως προς αυτό το δεύτερο σημείο, αναρωτιέμαι πως εξακολουθούμε να το επικαλούμαστε όταν είναι απολύτως τεκμηριωμένη η παντελής έλλειψη συμμόρφωσης από κάποια μέρη όλων αυτών που χαρακτηρίζονται σαν «Διεθνές Δίκαιο». 

Η Τουρκία, για παράδειγμα, υποχρεώθηκε το 1974 με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να αποσύρει τα στρατεύματα κατοχής από την Βόρεια Κύπρο, κάτι που δεν έχει γίνει, 45 μετά την εισβολή, και που σίγουρα δεν θα γίνει ούτε τα επόμενα χρόνια.

Η ίδια χώρα εισβάλλει σε ένα ανεξάρτητο κράτος, τη Συρία, και δημιουργεί μία «ζώνη ασφαλείας» με τον δικό της στρατιωτικό έλεγχο, επιδιώκοντας, με έναν «εποικισμό» προσφύγων και μεταναστών που φιλοξενεί στο έδαφός της, να εκτοπίσει τους Κούρδους, αλλοιώνοντας υπάρχοντα σύνορα. Και αυτό το status kvo το αποδέχονται όλοι οι φίλοι και σύμμαχοί μας, στους οποίους προσβλέπουμε για να μας στηρίξουν απέναντι στις προκλήσεις της Τουρκίας. 

Η Τουρκία λοιπόν ενεργεί με τη βεβαιότητα ότι κανείς δεν θα της «τραβήξει το αυτί» και μάλιστα έχει σχεδιάσει με συστηματικό τρόπο το πώς θα επιβάλει τη συμμετοχή της στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Απολύτως ενδεικτικό αυτής της μεθόδευσης είναι η τελευταία «συμφωνία» με τη Λιβύη, όπου η σημαντικότερη, κατά τη γνώμη μου, στόχευση είναι να μπλοκαριστεί η διοχέτευση του φυσικού αερίου της περιοχής προς τις ευρωπαϊκές αγορές, καθώς οι δύο ΑΟΖ που συμφωνήθηκαν δεν επιτρέπουν τη διέλευση οποιουδήποτε αγωγού χωρίς τη συγκατάθεση Τουρκίας και Λιβύης.

Πέρα όμως από αυτό καθ΄ εαυτό το θέμα της εκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου της περιοχής, για μένα υπάρχει ένα σοβαρότερο ερώτημα. Τι θα γίνει αν η Τουρκία μας οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο, που θα είναι απολύτως καταστροφικό για μας, αν μη τι άλλο, από την καθαρά οικονομική πλευρά (τουρισμός, κλπ.) ; Ποιος θα μας υποστηρίξει ; Εδώ, ολόκληρη Ευρώπη και δεν κάνει τίποτε για το μεταναστευτικό που έχει πλήξει τόσο πολύ τη χώρα μας. Που ανέχεται την Τουρκία να μαζεύει στρατιές μεταναστών στο έδαφός της, για να τους χρησιμοποιεί, είτε για τα σχέδιά της στη Συρία, είτε σαν πολιορκητικό κριό προς την ίδια, για να παίρνει χρήματα. 

Τι μας περιμένει λοιπόν, αν κάποιοι αποφασίσουν να μας δημιουργήσουν προβλήματα, ο καθένας για τους δικούς του λόγους ; Δυστυχώς, είτε το θέλουμε, είτε όχι, είμαστε εκτεθειμένοι στο «δίκιο του ισχυρού». Και εμείς, όπως και να το κάνουμε, δεν μπορούμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας ισχυρούς.