ΙΤΕΑ: ΗΜΕΡΑ ΓΙΟΡΤΗΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΤΗΣ «ΑΓΚΑΛΗΣ»

Ήταν ο έβδομος χρόνος του αγώνα για την αποτίναξη του τούρκικου ζυγού. Η άνιση πάλη, οι καταστροφές πόλεων, ο εξανδραποδισμός, οι σφαγές αμάχων, οι εσωτερικές διαμάχες και οι εμφύλιοι σπαραγμοί είχαν προκαλέσει κόπωση στο μαχόμενο γένος. Επίσης η συνθήκη του Λονδίνου (6 Απριλίου 1827) που προέβλεπε αυτονομία και όχι ανεξαρτησία προκάλεσε απογοήτευση και ανησυχίες σε όλους τους Έλληνες που έβλεπαν τις προσδοκίες τους να παραμένουν απραγματοποίητες.

Πλήγμα αποτέλεσε για την ελληνική υπόθεση αποτέλεσε ο θάνατος του Γεωργίου Κάννιγκ ο οποίος ήταν υποστηρικτής της ιδέας δημιουργίας ανεξάρτητου κράτους. Έστω και αν πιστεύεται ότι οι ενέργειές του εκπήγαζαν από τα βρετανικά συμφέροντα.
Η υψηλή Πύλη ετοίμαζε το τελειωτικό χτύπημα αφού η κατάσταση την ευνοεί. Ένας μεγάλος αριθμός αιγυπτιακών πλοίων μεταφέροντας στρατό και εφόδια σκόπευε να ενωθεί με το τούρκικο στόλο,

να επιτεθεί και να καταστρέψει την Ύδρα και τα Ψαρά, ταυτόχρονα με την από ξηράς γενική επίθεση του Ιμπραήμ.
Οι Έλληνες μπροστά στον κίνδυνο ήταν και πάλι διχασμένοι. Άλλοι ήταν έτοιμοι ν' αποδεχθούν οποιαδήποτε συμφωνία και άλλοι, μιλούσαν για ολοκαυτώματα και αγώνα μέχρι εσχάτων.
Η Κυβέρνηση για αντιπερισπασμό αποφάσισε να ξανανάψει φωτιά στη Ρούμελη. Έτσι διέταξε τον Τσώρτς να αποβιβαστεί στο Αιτωλικό και να κινηθεί προς βορρά , και τον Κόχραν να διευκολύνει την εκστρατεία καταλαμβάνοντας το Βασιλάδι και πολιορκώντας το Μεσολόγγι.
Ο Κόχραν αναγκάστηκε να αποσυρθεί στην Σύρα αφήνοντας πίσω του μια μοίρα του στόλου από την ατμοκίνητη "Καρτερία" ελπίζοντας ότι δεν θα άφηνε τους Τούρκους να ησυχάσουν και ο ’στιγγας, που ήταν κυβερνήτης της <Καρτερίας> ήθελε να εισπλεύσει στον Κορινθιακό κόλπο.
Η είσοδος δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Το μεσημέρι της 9ης Σεπτεμβρίου κατόρθωσε o κυβερνήτης του πάρωνα "Σωτήρ" να περάσει το στενό ( Ρίου - Αντιρίου) προκαλώντας τον θαυμασμό του ’στιγγα ο οποίος δυο μέρες αργότερα θα το επιχειρήσει με επιτυχία και ο ίδιος .
O καπετάν Γ. Θωμάς με τα τρία πλοία από τη στιγμή που πέρασε το Στενό άρχισε να αναζητεί τον τούρκικο στόλο που τελικά βρισκόταν στον όρμο "Αγκάλη" Ιτέας. Χωρίς δισταγμό αποπειράθηκε να τον προσβάλει, ο δυνατός άνεμος ματαίωσε την προσπάθεια του και τον υποχρέωσε να καταφύγει στο Λουτράκι.
Στο μεταξύ κατέπλευσε στην Ιτεα και ο Άστιγξ με τα υπόλοιπα πλοία και αντικρύζοντας τον τούρκικο στόλο έστειλε εσπευσμένα μια αποστολή για να βρει τον καπετάν Θωμά.. Στις 14 Σεπτεμβρίου αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον τους έστω και με τα δύο πλοία μόνον. Όμως και η δική του απόπειρα απέτυχε για τον ίδιο λόγο και αναγκάστηκε να περιπολεί ανοιχτά περιμένοντας.
Σε λίγο κατέπλευσε ο καπετάν Θωμάς και η ελληνική μοίρα καταρτιζόταν έξι πλοία, ενώ ο τούρκικος στρατός σύμφωνα με την αναφορά του ’στιγγα περιείχε εννέα πλοία. Αυτές ήταν οι δυνάμεις που αντιπαρατάχθηκαν το πρωί της 17 Σεπτεμβρίου 1827 στον όρμο της Αγκάλης.
Ο ’στιγξ οδηγώντας επιδέξια εισέπλευσε στην "Αγκάλη" αποφασισμένος να καταστρέψει ολοκληρωτικά τον τούρκικο στόλο. Η μισή δύναμη των τούρκων τακτικών και άτακτων στρατιωτών εξοντώθηκαν ενώ η φοβερή ναυμαχία που τελείωσε πριν καλά καλά αρχίσει υπήρξε σχεδόν αναίμακτη για την ελληνική μοίρα . Η σημαντική αυτή νίκη προκάλεσε απότομη αλλαγή στην πορεία της ελληνικής υπόθεσης προς το ευνοϊκότερο αφού ξεκαθάρισε τον Κορινθιακό κόλπο από τον τούρκικο στόλο, αποκατάστησε την επικοινωνία της Πελοποννήσου με τη Ρούμελη, τόνωσε το πεσμένο ηθικό των Ελλήνων και έσβησε από τα μάτια των ξένων την εικόνα του αδύναμου.
Τέλος οξύνθηκαν οι σχέσεις του Ιμπραήμ Πασά, με τον άγγλο στόλαρχο Κόδρικτον και το αποτέλεσμα της ναυμαχίας τον εξώθησαν να αγνοήσει την ανακωχή που είχε επιβληθεί και να διατάξει να αποπλεύσει και να συντρίψει την ελληνική μοίρα του ’στιγγα κάτι που οδήγησε στην καταστροφή του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου στη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Θα επακολουθήσει η άφιξη του Μαίζωνα στην Πελοπόννησο και άλλα για τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.