ΜΥΘΟΣ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ;

Για ποιους λόγους επιλέγουν κάποιοι την επιχειρηματική… μετανάστευση - Ποιο είναι το νομικό και φορολογικό πλαίσιο

Το τελευταίο διάστημα,  ιδιαίτερα συχνές είναι συζητήσεις που αφορούν στη μετακόμιση ελληνικών εταιρειών στη Βουλγαρία, με σκοπό να εκμεταλλευθούν το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο φόρος εισοδήματος στη γείτονα χώρα ανέρχεται στο 10%.
Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης
Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Επιλέγουν οι Έλληνες επιχειρηματίες να εγκαταλείψουν την αγορά τη χώρας μας και να μεταφέρουν την έδρα τους στη Βουλγαρία; Ή μήπως πρόκειται για μία εικόνα,
η οποία δημιουργήθηκε εν μέσω των πιεστικών οικονομικών συνθηκών που δημιούργησαν οι έλεγχοι κεφαλαίων;
Παράγοντες της αγοράς, όπως οι πρόεδροι των ελληνοβουλγαρικών επιμελητηρίων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αντιστρέφουν την εικόνα που έχει δημιουργηθεί και διαψεύδουν τις εκτιμήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας με πιο πρόσφατη εκείνη που μιλούσε για μετανάστευση 60.000 ελληνικών επιχειρήσεων δια στόματος του προέδρου της Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας.
Για το θέμα, επικοινωνήσαμε με τον πρόεδρο του Ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου, Βορείου Ελλάδος, Χρήστο Καζαντζή.

Κινητικότητα στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών
«Αυτό το οποίο διαπιστώνεται μετά τα capital controls είναι μία κινητικότητα ως προς τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις προσπαθούν κατά προτεραιότητα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της κίνησης κεφαλαίων. Διάφορες εταιρείες εισαγωγικού ή άλλου χαρακτήρα λόγω του ότι αδυνατούσαν να παραγγείλουν ή να πληρώσουν παραγγελίες από τους ήδη υπάρχοντες λογαριασμούς τους, κινήθηκαν προς τη γειτονική χώρα προκειμένου να ανοίξουν νέους», αναφέρει ο κύριος Καζαντζής.

«Κάποιοι αποφασίζουν να μεταφέρουν την έδρα τους»
«Όπως αντιλαμβάνεστε όταν το κλίμα αυτό διατηρείται, πολλοί επιχειρηματίες αποφασίζουν σε κάποιες των περιπτώσεων να μεταφέρουν την έδρα τους. Το θετικό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι επειδή το επίκεντρο των περισσότερων εταιρειών -σε ό,τι αφορά το εμπορικό η παραγωγικό τους τμήμα-  βρίσκεται στην Ελλάδα, δεν μετακίνησαν την έδρα τους για λόγους φορολογικούς ή λειτουργικούς. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένοι επιχειρηματίες, οι οποίοι δημιούργησαν κάποιο υποκατάστημα στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Βουλγαρία. Σε καμία περίπτωση πάντως δεν μεταφέρθηκαν 60.000 επιχειρήσεις στη Βουλγαρία όπως αναφέρθηκε τις προηγούμενες ημέρες. Υπάρχει μία κινητικότητα σε ότι αφορά τη μετακόμιση εταιρειών στη γείτονα. Αυτό όμως το οποίο καταγράφουμε με βάση τα στοιχεία των βουλγαρικών φορέων, τα οποία προέρχονται από το τραπεζικό σύστημα, είναι ότι κατά την περίοδο της επιβολής των capital controls, 6.000-7.000 επιχειρήσεις άνοιξαν λογαριασμούς και ενδεχομένως να αρχίσουν να δραστηριοποιούνται σταδιακά εκεί. Δεν αποκλείεται επομένως ότι θα υπάρξει εκροή επιχειρήσεων μικρής κλίμακας. Το συγκεκριμένο γεγονός ωστόσο δεν φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Εάν ο αριθμός ήταν της τάξεως των 60.000 επιχειρήσεων, όπως αναφέρθηκε, τότε θα μιλούσαμε για τη φυγή του παραγωγικού ιστού της χώρας στο σύνολό του», εξηγεί ο Χρήστος Καζαντζής.

Κυρίως μικρές ή μικρομεσαίες επιχειρήσεις μεταναστεύουν

Σε μία προσπάθεια να σκιαγραφήσουμε το προφίλ ελληνικών εταιρειών, οι οποίες επιλέγουν να μεταστεγάσουν την έδρα τους, συζητάμε με τον κύριο Καζαντζή για το εάν πρόκειται για μεγάλες, μικρές ή μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Εκείνος με τη σειρά του τονίζει ότι είναι λίγες οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες επιλέγουν να μετακινηθούν αυτή τη στιγμή.
«Αρκετές από αυτές ξεκίνησαν να φεύγουν στο διάστημα από το 2000 έως το 2003 και κυρίως  στο διάστημα 2007-2008. Τότε, μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις μετέφεραν τις δραστηριότητές τους με σκοπό να επεκτείνουν την αγορά. Το τελευταίο χρονικό διάστημα όμως, έχουν φύγει από την Ελλάδα κυρίως μικρές ή μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Κύριο μέλημά τους είναι να αποφύγουν τους επιχειρηματικούς κινδύνους που υπάρχουν αναφορικά με τα capital controls και το επιχειρείν. Επιπλέον, αρκετοί είναι εκείνοι που φοβούνται πιθανό κούρεμα τραπεζικών καταθέσεων και έτσι αποφεύγουν να διατηρούν τις καταθέσεις τους εδώ. Επίσης, οι λόγοι της εξόδου από την Ελλάδα είναι κατά κύριο λόγο φορολογικοί ή σχετίζονται με τη δυσλειτουργία της ελληνικής κρατικής μηχανής σε σχέση με τη φορολογία και  τη σύσταση μιας επιχείρησης».

Ποιοι και γιατί ιδρύουν εταιρείες

Εξετάζοντας το διάστημα κατά το οποίο επικρατεί η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, κάνει λόγο για μοιρασμένο ποσοστό εκείνων που επιλέγουν τη φυγή κι εκείνων που επιλέγουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε ξένη χώρα. «Ευτυχώς δεν μιλάμε για έναν προορισμό, ο οποίος βρίσκεται μακριά από την Ελλάδα. Στόχος ενός Έλληνα επιχειρηματία είναι να έχει άμεση πρόσβαση στην ελληνική αγορά. Επομένως, ό,τι παράγει ένας επιχειρηματίας, το προσφέρει και στην Ελλάδα. Έτσι, ένα σημαντικό μερίδιο της οικονομίας μας παραμένει αντίθετο παρά τις αντίθετες εκτιμήσεις. Αυτό που χάνουμε όμως είναι εισφορές, τις οποίες θα μπορούσε να λαμβάνει το ελληνικό κράτος.  Καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης μετακινήθηκαν αρκετές εταιρείες. Άλλες με σκοπό τη μετεγκατάσταση, άλλες με σκοπό την επέκταση των δραστηριοτήτων τους και άλλες αποκλειστικά για να στήσουν μία εταιρεία, η οποία θα τους βοηθούσε να αποφύγουν τη φορολογική επιβάρυνση ή να μεταβιβάσουν τις πινακίδες του αυτοκινήτου τους, αποκρύπτοντας ένα φορολογικά τεκμήρια».
Παρόλ’ αυτά οι εταιρείες μαϊμού, οι οποίες επί της ουσίας δεν δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά αλλά επιδιώκουν την φοροαποφυγή έχουν περιοριστεί το τελευταίο χρονικό διάστημα όπως επισημαίνει ο κύριος Καζαντζής. «Οι έλεγχοι από τα φορολογικά κλιμάκια έχουν αυξηθεί γεγονός το οποίο περιορίζει τέτοιου είδους σκέψεις».

15.000 ελληνικές επιχειρήσεις στη Βουλγαρία, γύρω στις 7.000 νέες μετά το ξέσπασμα της κρίσης

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος έως το 2010 δραστηριοποιούνταν 8000-9000 ελληνικές επιχειρήσεις στη Βουλγαρία. Πολλές από αυτές  - περίπου 2.000 - κατά την τελευταία πενταετία, από το 2010 έως και σήμερα, εγκατέλειψαν τη Βουλγαρία με προορισμό άλλες χώρες του εξωτερικού. Από το ξέσπασμα της κρίσης - το 2010 - και ύστερα, επαναδημιουργήθηκαν περίπου 6.000 – 7.000 επιχειρήσεις. Συνολικά οι ελληνικές επιχειρήσεις στη γειτονική χώρα αυτή τη στιγμή, υπολογίζονται στις 15.000.

«Δεν ισχύουν τα όσα ακούγονται για ρεύμα φυγής»

Ο πρόεδρος του Ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου Αθηνών, Παναγιώτης Κουτσίκος από την πλευρά του, εμφανίζεται κατηγορηματικός: «Δεν ισχύουν τα όσα ακούγονται για ρεύμα φυγής ελληνικών εταιρειών στη Βουλγαρία. Όσες το έχουν ήδη πράξει, είναι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται στη Βουλγαρία λόγω επέκτασης των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων και όχι λόγω της αυξημένης φορολογίας στην Ελλάδα».
«Δεν λέω βέβαια ότι ο συντελεστής φορολόγησης δεν είναι υπολογίσιμος παράγοντας για τις επιχειρήσεις, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος της… μετανάστευσης», συμπληρώνει ο κύριος Κουτσίκος.

60.000 τραπεζικοί λογαριασμοί ελληνικών εταιρειών στη Βουλγαρία

Όταν η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από τη συνολικά στοιχεία που αφορούν την περίοδο από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα έως και σήμερα, απαντάει ότι : «Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα των πέντε τελευταίων ετών δημιουργήθηκαν εταιρικοί τραπεζικοί λογαριασμοί στη Βουλγαρία, οι οποίοι φτάνουν τις 60.000. Δεν είναι μυστικό, ότι κάθε εταιρεία εκτός από την χώρα στην οποία εδρεύει, έχει δικαίωμα να ανοίξει λογαριασμό και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης».
«Καλό είναι πάντως να αντιληφθούμε, ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου που ξεκίνησε και οξύνθηκε η τραπεζική κρίση, ήταν πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν νέοι τραπεζικοί λογαριασμοί, δεδομένων των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls).  Κι αυτό γιατί δεν υπήρχε η δυνατότητα μεταφοράς χρημάτων λόγω των υφιστάμενων περιορισμών», εξηγεί ο πρόεδρος του Ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου.
Τονίζει πάντως ότι η μεταφορά ελληνικών στοιχείων στη Βουλγαρία περιορίζεται μόνο στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και όχι στη μεταφορά επιχειρήσεων.
«Αυτή τη στιγμή δεν συνηθίζουν οι ελληνικές εταιρείες να αποσύρουν την έδρα τους από την Ελλάδα και να τη μεταφέρουν εκεί. Αντιθέτως κάτι τέτοιο συνέβαινε με ένταση πριν από περίπου 15 χρόνια όταν αρκετές επιχειρήσεις από τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας μετέφεραν την έδρα τους στη γειτονική χώρα για να εκμεταλλευθούν το χαμηλότερο εργατικό κόστος αλλά και το χαμηλό κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος. Με την πάροδο των ετών αυξήθηκαν τα μεροκάματα αλλά και οι υπηρεσίες και όσοι είχαν φύγει αναγκάστηκαν είτε να επαναπατριστούν είτε να κλείσουν οριστικά», συμπληρώνει ο ίδιος.

Το 11% του βουλγαρικού εργατικού δυναμικού εργάζεται σε ελληνικές επιχειρήσεις

Σε ό,τι αφορά το εργατικό δυναμικό των ελληνικών εταιρειών στη Βουλγαρία ο Παναγιώτης Κουτσίκος επισημαίνει ότι αποτελείται κυρίως από Βούλγαρους πολίτες. «Οι Έλληνες εργαζόμενοι είναι κυρίως διευθύνοντες σύμβουλοι ή οικονομικοί διευθυντές, οι οποίοι διαμένουν μόνιμα εκεί. Σύμφωνα με τα ασφαλιστικά στοιχεία, τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας το 11% του δυναμικού της Βουλγαρίας εργάζεται σε ελληνικές επιχειρήσεις».

Ίδρυση επιχείρησης σε 48 ώρες

«Είναι χαρακτηριστικό ότι η Βουλγαρία διαθέτει άρτια οργανωμένες δομές και κάποιος ο οποίος επιθυμεί να δημιουργήσει μία επιχείρηση εκεί, μπορεί να το πετύχει μέσα σε 48 ώρες», σημειώνει.

Χαμηλή φορολογία εισοδήματος στη γειτονική χώρα

Αναφορικά με το φορολογικό καθεστώς, εξηγεί ότι η φορολογία εισοδήματος ανέρχεται σε ποσοστό 10%, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική την φορολογική κλίμακα της γειτονικής χώρας. Ο ΦΠΑ βρίσκεται στο 19%,  για τα εμπορεύματα τα οποία διακινούνται εντός Βουλγαρίας, ενώ τα εξαγόμενα προϊόντα δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ, όπως συμβαίνει με τα αντίστοιχα προϊόντα που εξάγονται από την Ελλάδα.

«Κάποιοι επιδιώκουν να παγώσουν τις οφειλές τους στην Ελλάδα»

Ο δικηγόρος, Γιώργος Νικολακόπουλος, μεσολαβεί ως νομικός σύμβουλος στη μεταβίβαση έδρας αρκετών εταιρειών, οι οποίες μεταναστεύουν στο εξωτερικό. Του ζητάμε να μας εξηγήσει τις παραμέτρους και την εμπειρία του, ιδίως το τελευταίο χρονικό διάστημα μετά το ξέσπασμα της τραπεζικής κρίσης.
«Δεν σας κρύβω ότι πολλές από αυτές τις εταιρείες έχουν "πονηρούς" σκοπούς. Πέρα από τις πρακτικές δυσκολίες της φορολόγησης, της γραφειοκρατίας και των capital controls, κάποιοι επιδιώκουν να παγώσουν οφειλές είτε σε τράπεζες είτε προς το Δημόσιο χωρίς να δημιουργήσουν νέες. Πολλοί επιθυμούν να ρυθμίσουν τις οφειλές που έχουν στην Ελλάδα ή εάν δεν υπάρχουν φυσικά πρόσωπα τα οποία είναι υπεύθυνα, να γλιτώσουν μία ποινική δίωξη», επισημαίνει με τη σειρά του ο δικηγόρος, Γιώργος Νικολακόπουλος.

Η ευθύνη των φυσικών προσώπων

Παρόλ’ αυτά ο δρόμος του παγώματος οφειλών δεν είναι ο πλέον ενδεδειγμένος λόγω των συγκεκριμένων απαιτήσεων που προβάλλουν οι τράπεζες για τη χορήγηση νέων δανείων. «Οι τραπεζικοί οργανισμοί είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν χορηγούν δάνεια. Υποχρεώνουν σε υπογραφή όχι μόνο τους εκπροσώπους της εταιρείας αλλά και τους εκπροσώπους ως φυσικά πρόσωπα ή ακόμα και τους συγγενείς τους. Επομένως τα φυσικά πρόσωπα ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία για τυχόν οφειλές», εξηγεί ο κύριος Νικολακόπουλος.

Πώς μπορεί να γίνει η μεταφορά έδρας στο εξωτερικό

«Κατά τη μεταφορά της έδρας στο εξωτερικό η εξόφληση των οφειλών μπορεί να γίνει σπαστά. Δηλαδή, δημιουργείται μία καινούργια εταιρεία χωρίς χρέη και το φορτωμένο τμήμα της εταιρείας θα διαθέτει μικρά περιουσιακά στοιχεία για να μπορέσει να αποπληρώσει τις οφειλές προς τις τράπεζες. Σε ό,τι αφορά στο Δημόσιο ευθύνη έχει ο διευθύνων σύμβουλος ή διαχειριστής της εταιρείας τόσο για τις οφειλές προς το Δημόσιο όσο και για την πορεία της επιχείρησης», σημειώνει ο δικηγόρος.
Αναλύοντας τις προοπτικές καθώς και τις ευθύνες που απορρέουν της μετακόμισης, συμπληρώνει ότι σε αυτή την περίπτωση «η ευθύνη του διαχειριστή παραμένει ακέραιη είτε μεταφέρει η εταιρεία την έδρα της στο εξωτερικό, είτε επεκτείνει τις δραστηριότητές της εκεί. Εάν όμως έχουμε μία βιώσιμη εταιρεία, η μεταφορά της έδρας στη Βουλγαρία, της δίνει τη δυνατότητα να συνεχίσει τη δραστηριότητα, να φορολογείται πολύ λιγότερο και το κέρδος από τη μη ύπαρξη νέων φόρων θα του δώσει τη δυνατότητα να διακανονίσει τα χρέη στην Ελλάδα».
Ο κύριος Νικολακόπουλος αναφέρεται στο τέχνασμα ορισμένων επιχειρήσεων, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τις ποινικές ευθύνες, ορίζουν ως διευθύνοντα σύμβουλο ή διαχειριστή ένα τρίτο πρόσωπο, "αχυράνθρωπο". «Συνήθως είναι παρωχημένης ηλικίας και ενδεχομένως έχει προβλήματα υγείας. Αυτό το πρόσωπο δύσκολα διώκεται. Μπορεί να συλληφθεί και να καταδικαστεί, το πιθανότερο όμως είναι ότι θα λάβει αναστολή εκτέλεση της ποινής του λόγω της κατάστασης της υγείας και της ηλικίας του».

Ευκολότερη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι οι μεγάλες εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε χώρες του εξωτερικού έχουν ευνοϊκότερη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό. Διατηρούν ήδη ένα όνομα στην αγορά. Έτσι, ένα δάνειο, το οποίο δύσκολα θα εξασφάλιζαν στην Ελλάδα, εκεί μπορούν να το κερδίσουν και πιο εύκολα και με ευνοϊκότερους όρους.

Ποιοι επιλέγουν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα

Κατά τον κύριο Νικολακόπουλο οι κλάδοι, οι οποίοι επιλέγουν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους εντάσσονται κυρίως τον τομέα των κατασκευών. Οι εταιρείες αυτές έχουν παγώσει τις δραστηριότητές τους το τελευταίο χρονικό διάστημα, είναι ζημιογόνες σε έναν όμιλο, τίθενται υπό αδράνεια και εκκαθαρίζονται. «Κάποιες άλλες εταιρείες, εξαγωγικού ενδιαφέροντος για παράδειγμα, δημιουργούνται και πάλι στο εξωτερικό, ανήκουν στον ίδιο όμιλο ,χωρίς να μεταφέρουν τα βάρη της προηγούμενης διαχείρισης», λέει ο δικηγόρος.

Ποιους συμφέρει και ποιους όχι μία πιθανή μεταφορά

«Θα πρέπει πάντως να λάβουμε υπόψη μας ότι δεν συμφέρει μία μικρή επιχείρηση, εάν βρίσκεται αρκετά μακριά από τα σύνορα, να μεταφέρει την έδρα της στη Βουλγαρία. Κι αυτό γιατί θα πρέπει να μισθώσει ένα γραφείο, να παρουσιάσει μία δραστηριότητα εκεί και αναφέρομαι φυσικά στις υγιείς επιχειρήσεις. Κυρίως μεταφορικές εταιρείες, οι οποίες μπορούν να έχουν τη φορολογική τους βάση στη Βουλγαρία», σημειώνει.

Φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα για όσους δεν φορολογούνται στη Βουλγαρία

Τέλος, ο ίδιος αναφέρει ότι οι επιχειρηματίες, οι οποίοι έχουν περιουσία και στην Ελλάδα, είναι υποχρεωμένοι παρότι έχουν την εταιρεία τους στη Βουλγαρία, να υποβάλλουν φορολογική δήλωση και στην Ελλάδα. Επομένως θα πρέπει να δηλώσει και τα εισοδήματα που αποκομίζει στο εξωτερικό και αν δεν φορολογούνται εκεί, θα φορολογηθούν εδώ.

Το νομικό και φορολογικό πλαίσιο στη Βουλγαρία για την ίδρυση εταιρείας:

1. Η φορολογία των εταιρικών κερδών είναι 10%
2. Η φορολογία του μερίσματος είναι 5%
3. Οι τοπικοί φόροι για τη μεταβίβαση ακινήτου είναι 2,5 τοις εκατό της αξίας του ακινήτου.
4. Υπάρχουν μεγάλες ετήσια ποσοστά απόσβεσης έως 20 τοις εκατό ετησίως για μηχανήματα
5. Υπάρχουν 20 συμφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας υπογεγραμμένες μεταξύ Βουλγαρίας και άλλων χώρων, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας
6. Μέσος όρος ενοικίου για τα γραφεία γύρω από 200-350 ευρώ. Το μέσο ενοίκιο για αποθήκες είναι περίπου 2-4 ανά τετραγωνικό μέτρο.
7. Κατώτατος μισθός για μη ειδικευμένο εργατικό δυναμικό είναι 290 λέβα. Μέσος μισθός είναι περίπου 600-700 λέβα για 8 ώρες εργασίας την ημέρα, 5 ημέρες την εβδομάδα.
8. Τιμή για τα διαμερίσματα μεταξύ 250-700 ευρώ εξαρτώνται από τις υψηλότερες τιμές town. Normaly είναι στην Sofia. Τιμή για πρωτεύουσα της γης είναι μεταξύ 1-5 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.
9. Τιμή electrisity είναι 0,9 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα
10. Δεν υπάρχουν φόροι επί των τόκων που καταβάλλονται από τις τράπεζες για την εξοικονόμηση χρημάτων accounts. Up σε 50 000 ευρώ κατάθεσης είναι εγγυημένο από την αυτοδιοίκηση της Βουλγαρίας.
Η καλύτερη μορφή της επιχειρηματικής δραστηριότητας στη Βουλγαρία είναι μέσω της δημιουργίας βουλγαρικής εταιρείας περιορισμένης ευθύνης (LLC / ООД) ή μόνο εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (SoLLC / ЕООД)
(Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στην ιστοσελίδα του Ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου Αθηνών και αντίστοιχα στην ιστοσελίδα του Ελληνοβουλγαρικού επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος)