Πολλές συζητήσεις έγιναν και συνεχίζονται ακόμη για την ομιλία του Πρωθυπουργού στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Πολλοί την χαρακτήρισαν από καλή έως εξαιρετική, δεν έλειψαν όμως και αυτοί που, είτε προσπάθησαν να την υποβαθμίσουν, είτε την διακωμώδησαν κιόλας.
Μέσα στα πολλά που γράφτηκαν, ξεχώρισα ένα άρθρο που επιχείρησε να κρίνει την ομιλία του Πρωθυπουργού με βάση τα πρότυπα που δίδαξε για τη Ρητορική ο Αριστοτέλης.
Επειδή είμαι λάτρης της αρχαιότητας, σκέφθηκα να αντιγράψω αυτό το σκεπτικό, αν μη τι άλλο για να φανεί για μία ακόμη φορά η τεράστια κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοί μας.
Λέει λοιπόν το συγκεκριμένο άρθρο :
Ο Αριστοτέλης στο έργο του Ρητορική μιλά για την «τέχνη της πειθούς» και μας λέει όλα όσα γνωρίζουμε σήμερα για την αξιοποίηση του Λόγου. Για να αναλύσουμε την ομιλία του Πρωθυπουργού, είναι απαραίτητο να δούμε τι λέει για τη Ρητορική ο Αριστοτέλης. Υπάρχουν πάρα πολλές αναλύσεις,
αλλά ένα πρόσφατο κείμενο του Δρ. Βασίλη Χ. Γερογιάννη, καθηγητή του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας δίνει με εκλαϊκευμένο τρόπο μία πολύ εμπεριστατωμένη εικόνα. Από το κείμενο αυτό, παρατίθενται ορισμένα αποσπάσματα :Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος που τεκμηρίωσε με επιστημονικό τρόπο ότι η Πειθώ είναι μία Τέχνη. Στην Αθηναϊκή δημοκρατία, η τέχνη της Πειθούς δεν ήταν μία απλή ικανότητα. Ήταν μία ικανότητα που ανήκε στις αξίες της πολιτικής ηθικής και αρετής. Ήταν μία δύναμη που κατείχαν όσοι Αθηναίοι μπορούσαν να πείθουν συμπολίτες τους για την ορθότητα των επιχειρημάτων τους, προς όφελος της πόλης αλλά και των ιδίων, αρκετές φορές.
Με βάση την Αριστοτελική Ρητορική, όταν ένας ομιλητής θέλει να πείσει, έχει ένα σκοπό : να «μετακινήσει» το ακροατήριό του από ένα σημείο Χ (την «αφετηρία») σε ένα σημείο Ψ (τον «στόχο»). Αν επιτευχθεί αυτή η «μετακίνηση» του ακροατηρίου από το σημείο Χ στο σημείο Ψ, τότε επιτυγχάνεται η «πειθώ».
Βέβαια, η επίτευξη της «πειθούς» μπορεί να συναντά δυσκολίες. Για τον χειρισμό αυτών των «δύσκολων» περιπτώσεων, απαιτείται να εφαρμοστεί συστηματικά η «τέχνη της πειθούς», που, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η «τέχνη να πείθουμε ανθρώπους να κάνουν αυτό που κανονικά δεν θα έκαναν, αν δεν τους το ζητούσαμε».
Αλήθεια, πως μπορεί να επιτευχθεί η «πειθώ» σε «δύσκολες» περιπτώσεις ; Με βάση την Αριστοτελική «Ρητορική», για να πείσει ο ομιλητής το ακροατήριο, πρέπει να ακολουθήσει τρεις αρχές :
· Την επίκληση στη Λογική : Η Λογική αναφέρεται στη χρήση λογικών και τεκμηριωμένων επιχειρημάτων.
· Την επίκληση στο Πάθος : Το Πάθος αναφέρεται στα συναισθήματα του ακροατηρίου, με τα οποία ο ομιλητής πρέπει να ταυτισθεί. Το Πάθος είναι η ενσυναίσθηση του ομιλητή, όταν δηλαδή αυτός βάζει τον εαυτό του στη θέση των ακροατών του.
· Την επίκληση στο Ήθος : Το Ήθος αναφέρεται στον χαρακτήρα του ομιλητή, στην ειλικρίνεια και την αξιοπιστία του, στα πράγματα που αυτός πρεσβεύει.
Στη συνέχεια ο αρθρογράφος αναλύει την ομιλία του Πρωθυπουργού, παραθέτοντας συγκεκριμένες αναφορές που δείχνουν ότι ο Πρωθυπουργός εφάρμοσε τις παραπάνω αρχές της Αριστοτελικής Ρητορικής και επομένως η ομιλία μπορεί να θεωρηθεί πολύ πετυχημένη.
Εγώ δεν θα κάνω παρόμοια ανάλυση. Θα προσπαθήσω όμως να ξεδιαλύνω μερικά πράγματα που όσοι χαρακτήρισαν την ομιλία σαν αποτυχημένη, φαίνεται είτε να αγνοούν, είτε σκόπιμα να παραβλέπουν. Και για να γίνει αυτό, θα θέσω ορισμένα ερωτήματα.
Ερώτημα 1ο : Στη παγκόσμια σκηνή μπορεί να πορευτεί κανείς μόνος του, ιδιαίτερα όταν αντικειμενικά είναι μικρός και αδύναμος ;
Είναι ωραίο να λέμε ότι πρέπει να μην προσδενόμαστε στο άρμα κανενός και να χαράσσουμε μία ανεξάρτητη πορεία, όμως αυτό σε τίποτε δεν μας προστατεύει έναντι της επιθετικότητας τρίτων, που γράφουν διεθνείς κανόνες «δικαίου» στα παλιά τους τα παπούτσια.
Μέχρι σήμερα είχαμε το παράδειγμα της Τουρκίας, που όχι απλώς αμφισβητεί δικά μας κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά εγείρει και διεκδικήσεις, επικαλούμενη την «Οθωμανική Αυτοκρατορία».
Πρόσφατα όμως είδαμε και έναν άλλο ισχυρό, να παριστάνει τον σύγχρονο Σταυροφόρο και να απαιτεί να εφαρμόσει το δικό του «δίκαιο» με την ισχύ των όπλων. Και βέβαια δεν ήταν λίγοι αυτοί που «δικαιολόγησαν» τις πράξεις του, διότι θεώρησαν δίκαιο κάποιος να «υψώσει το ανάστημά του» στους «δολοφόνους» του ΝΑΤΟ που βομβάρδισαν την Γιουγκοσλαβία και να θέλει να εξαλείψει από το πρόσωπο της γης τους «ναζί» της Ουκρανίας.
Βέβαια, αυτοί οι ίδιοι που βλέπουν έτσι τα πράγματα, κλείνουν τα μάτια και κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν τίποτε από το πόσοι άλλοι «ναζί» υπάρχουν στον κόσμο και πόσα καθεστώτα επιβάλλουν στους πολίτες των χωρών τους όρους απόλυτης δικτατορίας. Για όλα αυτά, καμία διαμαρτυρία, καμία εναντίωση. Απόλυτος «συμβιβασμός» και αποδοχή μίας «πραγματικότητας», που έχει επιβληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ερώτημα 2ο : Αμφιβάλλει κανείς ότι ΟΛΕΣ οι χώρες του κόσμου το πρώτο που κοιτάζουν είναι το δικό τους συμφέρον και όχι την εφαρμογή κάποιων κανόνων Διεθνούς Δικαίου ; Αμφιβάλλει κανείς ότι Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και άλλες χώρες το πρώτο που νοιάζονται είναι να πουλήσουν όπλα, ανεξάρτητα από τη χρήση που θα κάνουν οι αγοραστές τους ; Αμφιβάλλει κανείς ότι οι ΗΠΑ κινούνται και εκείνες και μάλιστα περισσότερο από τις άλλες χώρες στο πως θα ελέγξουν και θα κυριαρχήσουν στην παγκόσμια οικονομία ; Ποιος από όλους αυτούς που χειροκροτούσαν όρθιοι τον Έλληνα Πρωθυπουργό, νοιάζονται για την Κύπρο ή και για την Ελλάδα και δεν σκέφτονται άλλους «σημαντικότερους συμμάχους», έστω και αν αυτοί οι τελευταίοι δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που οι χειροκροτούντες θέλουν να πιστεύουν ότι αντιπροσωπεύουν, δηλαδή το πνεύμα και τον πολιτισμό ;
Με βάση όλα τα παραπάνω, τι πρέπει να κάνει ένας Έλληνας Πρωθυπουργός ; Να ξεμπροστιάσει τις ΗΠΑ για όσα έχουν κάνει στο παρελθόν ή όσα δεν κάνουν σήμερα για έναν ωμό εκβιαστή που βάζει βέτο για Φιλανδία και Σουηδία προκειμένου να πάρει τα F-16 ; Ή, να προσπαθήσει να τον «προσεταιριστεί» με το γάντι, προκειμένου να δώσει ίσως έμμεση αλλά σαφή δημοσιότητα σε θέματα που οι Αμερικανοί πιθανότατα δεν γνωρίζουν καν ;
Εγώ θα θυμηθώ τον Ελευθέριο Βενιζέλο που κατάφερε να κάνει μία ηττημένη Ελλάδα να κερδίσει περισσότερα από μία νικήτρια Τουρκία, παίζοντας έξυπνα τα διπλωματικά παιχνίδια και κυρίως επιλέγοντας να πάει με τους νικητές και τους δυνατούς.
Κάποτε είμασταν ενάντια στις βάσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα και στη συμμετοχή στην ΕΟΚ. Σήμερα δεν υπάρχουν πολλοί που να πιστεύουν το ίδιο και το μόνο που θέλουν αυτοί οι πολλοί είναι να εκμεταλλευόμαστε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό αυτή τη συμμετοχή μας σε συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ.
Εγώ αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν να υπάρχουν ακόμη συμπολίτες μας που έζησαν στο πετσί τους την κόντρα με τους ισχυρούς της Ευρώπης την εποχή των μνημονίων και της ομολογημένης «αυταπάτης» και που έρχονται σήμερα και να λένε ότι «τα δώσαμε όλα και δεν πήραμε τίποτε».
Η αρνητική και μηδενιστική αυτή στάση απέναντι στην όποια κυβέρνηση σε θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι κατά τη γνώμη μου απολύτως απαράδεκτη και δυστυχώς δικαιώνει αυτούς που λένε «Θεέ μου, από πού γλυτώσαμε».
Υστερόγραφο 1 : Όταν η ενόχληση της Τουρκίας είναι τόσο μεγάλη, όσο δείχνει η δήλωση Ερντογάν «Μητσοτάκης γιόκ», πως είναι δυνατόν κάποιοι να λένε «δεν αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός ούτε μία φορά στην Τουρκία» ;
Υστερόγραφο 2 : Σαν Μεσολογγίτης, θεωρώ ατυχέστατη την σύγκριση Εξόδου Μεσολογγίου και Μαριούπολης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου