Η ΑΓΚΥΡΟΒΟΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΙΤΕΑΣ ΤΟ 1940 ΚΑΙ Ο ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

Η Πάτρα δοκιμάστηκε με σφοδρό βομβαρδισμό αμέσως μετά την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 28 Οκτωβρίου 1940.

Τα ιταλικά βομβαρδιστικά τύπου FIAT BR.20 CICOGNIA, της 116ης ομάδας των Πελαργών του 277ου σμήνους της ιταλικής αεροπορίας (277 Squadriglia, 116 Gruppo), υπό την αρχηγεία του σμηνάρχου Κάρλο Ρίνα, έπληξαν την πόλη από μεγάλο ύψος σε μια επίθεση η οποία ξεκίνησε στις 9.45 το πρωί για να τελειώσει το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. 

Τα θύματα, άμαχοι πολίτες, έφθασαν σύμφωνα με την εφημερίδα «Σημερινή», της 28ης Οκτωβρίου 1940, τα 193, τα οποία αποτελούντο από 125 άνδρες, 43 γυναίκες και 25 παιδιά. 

Η εφημερίδα «Καθημερινή», της 29ης Οκτωβρίου 1940, πληροφορεί ότι ο «υπερβολικός αριθμός των θυμάτων οφείλεται εις το γεγονός ότι ο άμαχος πληθυσμός παρέμεινε κατά την ώραν του βομβαρδισμού εις ακάλυπτους χώρους και δεν ετήρησε τα στοιχειώδη μέτρα αυτοπροστασίας, καταφεύγων κατά τη διάρκεια του συναγερμού εις υπόγειους χώρους,
 ή έστω ισόγειους των οικείων τους προχείρως διασκευαζομένους». 

Τις περισσότερες βόμβες δέχθηκε η περιοχή της οδού «Τριών Ναυάρχων» και πολλοί πίστεψαν τότε ότι οι Ιταλοί πιλότοι θεώρησαν τα δέντρα, τα οποία βρίσκονταν τοποθετημένα σε διάταξη ανά δύο, για ελληνικό στράτευμα. Βόμβες έπεσαν επίσης και στις οδούς Γούναρη, Αγίου Ανδρέα, Ρήγα Φεραίου κ.λπ., καθώς και στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου, την συνοικία στην οποία διέμεναν και οι Ιταλοί της Πάτρας. Κατά τους βομβαρδισμούς αυτούς χτυπήθηκαν τόσο τα λιμάνια της Πάτρας όσο και της Ναυπάκτου, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν οι Ιταλοί να βυθίσουν κάποιο πλοίο.

Ένα περιστατικό όμως που συνέβη πριν ακριβώς την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου δείχνει έντονα ένα από τα αρνητικά χαρακτηριστικά του ελληνικού λαού, τα οποία δυστυχώς φαίνεται ότι έχουν καταφέρει να επιβιώσουν αμετάβλητα μέχρι τις ημέρες μας. Στην Ναύπακτο, στις αρχές του Ιουνίου 1940, αμέσως μετά την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο ενάντια της Γαλλίας και της Αγγλίας, και καθώς η Ελλάδα προετοίμαζε τις τελευταίες αμυντικές της κινήσεις, είχε καταπλεύσει μέρος του ελληνικού στόλου διοικούμενου από τον ναύαρχο Γρηγόριο Μεζεβίρη, ο οποίος μάλιστα δέχθηκε μικρής έκτασης επίθεση από ένα ιταλικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος στις 30 Ιουλίου του 1940. Μια βόμβα έπεσε τότε 300 μέτρα μακριά από το αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ χωρίς να προκαλέσει ζημιές. Ο ελληνικός στόλος λοιπόν βρισκόμενος στο λιμάνι της Ναυπάκτου δεν είχε αρκετή αμυντική κάλυψη, καθώς το ανθυποβρυχιακό δίχτυ στο στενό Ρίου-Αντιρρίου δεν είχε ακόμα τοποθετηθεί. 

Για τον λόγο αυτό ο Ναύαρχος Μεζεβίρης διέταξε την απόσυρση του στόλου από την Ναύπακτο και την αγκυροβόληση του στον κόλπο της Ιτέας, φοβούμενος πιθανή επίθεση από ιταλικά υποβρύχια. 

Η κίνηση αυτή όμως δεν άρεσε στους κατοίκους της Ναυπάκτου οι οποίοι θεώρησαν ότι έχαναν μια σημαντική πηγή εσόδων με αποτέλεσμα να επιστρατεύσουν έναν συμπατριώτη τους, με ισχυρές γνωριμίες στην κυβέρνηση Μεταξά, ο οποίος φρόντισε να επιστρέψει ο στολίσκος στην Ναύπακτο και μάλιστα πριν το ετήσιο πανηγύρι.

1941

Ο πόλεμος όμως, όπως γνωρίζουμε, δεν τελείωσε για τη χώρα μας μετά την θριαμβευτική νίκη κατά των Ιταλών. Οι Γερμανοί πιλότοι έξη μήνες αργότερα σχεδιάζοντας την προέλασή τους από την Ελλάδα αποδείχθηκαν πολύ πιο ικανοί όσον αφορά την βύθιση Ελληνικών πλοίων στον Πατραϊκό….

Πριν ακόμα την κάθοδό τους στην Ελλάδα οι Γερμανοί προετοίμασαν την εισβολή τους με ανελέητους βομβαρδισμούς όλων των πλοίων στον Ελλαδικό χώρο τον Απρίλιο του 1941. Παράλληλα θέλησαν να εμποδίσουν την υποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων στην Αίγυπτο δια θαλάσσης που ήταν και ο μοναδικός τρόπος. Ο Πατραϊκός κόλπος βομβαρδίστηκε σφοδρά από τα Γερμανικά Junkers 87

τα γνωστά μας Stukas αλλά και από Junkers 88.Οι βομβαρδισμοί έγιναν κατά κύματα…Στις 21 Απριλίου το πλωτό νοσοκομείο πλοίο Ελληνίς δέχεται αεροπορική επίθεση κοντά στη νήσο Οξιά ενώ μεταφέρει τραυματίες του Ελληνοιταλικού μετώπου. Αποφεύγει τη βύθιση ύστερα από εντυπωσιακούς ελιγμούς του κυβερνήτη του. Οι εφημερίδες της εποχής αναφέρουν ότι απανθρακώθηκαν 2 τραυματίες. Στη συνέχεια βυθίζεται ενώ έχει προσαραχθεί ύστερα από νέα επιδρομή στο λιμάνι της Πάτρας στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Τελωνείο χωρίς θύματα.

Το βοηθητικό-υδρογραφικό πολεμικό «Πλειάς» δέχεται επίθεση στις 25 Απριλίου αγκυροβολημένο στο χωριό Βασιλική όπου και βυθίζεται στη θέση αυτή με θύμα τον θερμαστή Σ. Δεληγιάννη .

Ο Κυβερνήτης του Υποπλοίαρχος Β. Κρυσταλλίδης είχε τραυματιστεί θανάσιμα σε προηγούμενη αεροπορική επιδρομή στις 21 Απριλίου.

Αργότερα και συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 1958 το ναυάγιο θα ανελκυστεί μερικώς. Σήμερα στο βυθό και σε βάθος 4-5 μέτρων έχει απομείνει το κατωκάραβο …

Επίσης θα βυθιστούν τα φορτηγά ατμόπλοια «Αθηνά» σε κόλπο μετά τη Ροδινή Ψαθοπύργου, «Ιωάννα» στο λιμάνι της Πάτρας, «Ιωάννης Νομικός» στα Αραχωβίτικα, και τα επιβατικά «Σπέτσες» στον Ψαθόπυργο και «Ασσήμη» στο Κρυονέρι.