Ο Φάκελος της Κύπρου άρχισε να αποκαλύπτεται και μαζί και
ο ρόλος προσώπων, όπως ο Ιωαννίδης και οι άλλοι πρωτεργάτες της χούντας, αλλά
και ο ρόλος των Αμερικανών στα γεγονότα που εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι και
οδήγησαν στην εθνική τραγωδία.
Οι άμεσες επαφές που είχε ο Ιωαννίδης της χούντας με τον
σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, ο τρόπος που πίεζε τους υπόλοιπους Απριλιανούς να
κάνουν πραξικόπημα και να φύγει ο Μακάριος απ’ την Κύπρο, αλλά και τα σχόλια
των Αμερικανών για τη συμπεριφορά των Απριλιανών και τη μεγάλη ευκαιρία που έδωσαν
στους Τούρκους.
Ο Ιωαννίδης ήθελε να
ανατρέψει τον Μακάριο
Σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε ο πρέσβης Τάσκας ο Ιωαννίδης
διατηρούσε άμεση επαφή με τον σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα.
Στην κατάθεση του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας,
Φαίδων
Γκιζίκης ανέφερε ότι παρά τις «Αντιδράσεις του ίδιου, του
Μπονάνου και του Ανδρουτσόπουλου ο Ιωαννίδης επέμενε ότι η Τουρκία δεν θα
επενέβαινε σε περίπτωση πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου στην Κύπρο».
Γιατί;
Γιατί όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στους άλλους
Απριλιανούς είχε «συνεχείς και έντονες
υποσχέσεις από όλους τους ενδιαφερόμενους και δη από τας ΗΠΑ ότι σε περίπτωση
πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου η Τουρκία δεν θα επενέβαινε».
Ήθελε τον Μακάριο ζωντανό
Σύμφωνα με την κατάθεση του συνταγματάρχη Κωνσταντίνου
Κομπόκη, του επικεφαλής της επιχείρησης κατάληψης του Προεδρικού Μεγάρου στην
Κύπρο η εντολή για ανατροπή του Μακαρίου δόθηκε από τον αρχηγό των Ενόπλων
Δυνάμεων Γ.Μπονάνο. Ωστόσο όπως κατέθεσε ο συνταγματάρχης ήταν ο Δημήτρης
Ιωαννίδης που τον απομόνωσε και του είπε:
«Θα ήθελα να μου εξασφαλίσετε
τη ζωή του Μακαρίου και τη διαφυγή του από την Κύπρο. Εάν σκοτωθεί ο Μακάριος
κατά την ενέργεια αυτή, οι μισοί Κύπριοι θα πρέπει να ξεχάσουμε σχεδόν δια παντός
ότι είναι Έλληνες».
“Διαβεβαιώσεις” από παντού!
Πρώτα τα στελέχη της
στρατιωτικής κυβέρνησης πήραν διαβεβαιώσεις μέσω Ιωαννίδη ότι οι
Αμερικανοί έλεγαν πως η Τουρκία δεν θα επέμβει.
Αλλά όσοι επρόκειτο να
συμμετάσχουν στο κίνημα ζητούσαν κι άλλες διαβεβαιώσεις.
Ο επικεφαλής της επιχείρησης του κινήματος κατά του
Μακαρίου ταξίαρχος Μιχαήλ Γεωργίτσης κατέθεσε ότι «Τόσο ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, όσο και ο
κύριος Ιωαννίδης είπαν ότι υπήρχε κάλυψις. Δεν καθορίσανε αλλά φαινότανε ότι
ήτανε από την Αμερική».
Κάπως έτσι ο δρόμος για το πραξικόπημα άνοιξε…
Και έχει πολύ ενδιαφέρον το σχόλιο των Αμερικανών σε αυτή
την κίνηση της στρατιωτικής κυβέρνησης. Στην ενημέρωση που έγινε στον 5
Αυγούστου, μετά την εισβολή, αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Το 1974 στους Τούρκους έπεσε
ο πρώτος αριθμός του λαχείου.
Δεν υπήρχε κυβέρνηση στην
Κύπρο που να αναγνωρίζεται από οποιονδήποτε, έτσι δεν έκαναν επίθεση σε νόμιμη
κυβέρνηση, αλλά ένας άνδρας που εθεωρείτο διεθνώς φονιάς και υπήρχε μια
κυβέρνηση στην Ελλάδα που ήταν διεθνώς απόβλητη που κανένας δεν υποστήριζε.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες κανείς
δεν μπορούσε να σταματήσει την τουρκική επέμβαση.
Και αυτή ακριβώς ήταν η
ευκαιρία».
Έβλεπαν την εισβολή και
νόμιζαν ότι είναι άσκηση!
Ο ταξίαρχος Γεωργίτσης
αναφέρει ότι «η πρώτη πληροφορία που
είχαμε πάρει από την ΚΥΠ ήταν ότι στις 18 του μηνός στη Μερσίνα γίνεται
προετοιμασία για απόβαση. Εγώ τη διεβίβασα στο αρχηγείο ενόπλων δυνάμεων
και μας είπανε μην ανησυχείτε δεν πρόκειται περί αποβάσεως, αλλά περί ασκήσεως
ΝΑΤΟ, είπαν οι Αμερικανοί».
Ανάλογη απάντηση, όπως κατέθεσε ο Γεωργίτσης, έλαβε και
το βράδυ της 19ης Ιουλίου… και μερικές ώρες αργότερα τα τουρκικά αποβατικά
έβγαιναν στο Πέντε Μίλι…
Εξαιρετικό ενδιαφέρον
παρουσιάζουν οι καταθέσεις των μαρτύρων στην εξεταστική επιτροπή, στους οποίους
συμπεριλαμβάνονται και οι επιχειρησιακοί πρωτεργάτες του πραξικοπήματος κατά
του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει η κατάθεση του Κωνσταντίνου
Κομπόκη, που ως επικεφαλής των μονάδων καταδρομών στην Κύπρο είχε κεντρικό ρόλο
στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση του πραξικοπήματος.
Ο συνταγματάρχης Κομπόκης εκλήθη στην Αθήνα στις 2.7.1974
μαζί με τον ταξίαρχο Μιχαήλ Γεωργίτση, διοικητή του τομέα Λευκωσίας. Ηταν μια
εποχή μεγάλης έντασης μεταξύ της δικτατορίας και του Μακαρίου, με αιχμή τον
ρόλο της Εθνικής Φρουράς στο νησί.
Οι δύο αξιωματικοί την ημέρα εκείνη συμμετείχαν
–παρακάμπτοντας τον επικεφαλής του ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς)
αντιστράτηγο Ντενίση– σε σύσκεψη στο γραφείο του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων
Γρ. Μπονάνου, ο οποίος τους έδωσε την εντολή να ανατρέψουν την κυβέρνηση του
Μακαρίου. Ο Γεωργίτσης θα ήταν ο επικεφαλής της επιχείρησης.
Ωστόσο ο ισχυρός άνδρας του καθεστώτος, Δημήτρης
Ιωαννίδης, εμπιστεύθηκε στον συνταγματάρχη Κομπόκη, σύμφωνα με την κατάθεση του
τελευταίου, μια πτυχή που δεν ήθελε να ακούσει κανένας άλλος:
«Oταν κάθισα απέναντί του,
καθόταν και ένας ακόμη λοχαγός ή ταγματάρχης κοντά του, τον οποίο τον
απομάκρυνε», είπε στην
επιτροπή ο Κομπόκης.
Ο Ιωαννίδης έθεσε τον Κομπόκη επικεφαλής της επιχείρησης κατάληψης του προεδρικού μεγάρου, λέγοντάς του:
«Θα ήθελα να μου εξασφαλίσετε τη ζωή του Μακαρίου και τη διαφυγή του από την Κύπρο. Και μου εξήγησε αμέσως τον λόγο. Εάν σκοτωθεί ο Μακάριος, κατά την ενέργεια αυτή, οι μισοί Κύπριοι θα πρέπει να ξεχάσουμε σχεδόν διά παντός ότι είναι Eλληνες. Θα μας μισήσουν κυριολεκτικά. Λατρεύουν τον Μακάριο και θα μας θεωρούν δολοφόνους [...]. Εκεί δεν σας κρύβω ότι τον ρώτησα ευθέως γιατί αυτή η μυστικότης. Γιατί αυτό δεν το λέτε ενώπιον όλων των άλλων και μου φορτώνετε εμένα αυτήν την ευθύνη, να το ξέρω μόνον εγώ. Μου λέει, αν το καταστήσω γνωστό σ’ αυτόν τον κόσμο που με περιβάλλει και σ’ αυτόν τον κόσμο που με στηρίζει, είναι πάρα πολύ πιθανόν να με καθαιρέσουν αμέσως. Οι περισσότεροι δεν θα ήθελαν να εξασφαλίσουμε οπωσδήποτε τη διαφυγή του Μακαρίου. Το ξέρω, λέει, αυτό, διότι οι άνθρωποι αυτοί, που σήμερα είναι δικοί μου, ήταν πρώην του Παπαδοπούλου και τους χρησιμοποίησα εγώ στηριζόμενος στα σφάλματα του Παπαδοπούλου, κι ένα από τα σφάλματα του Παπαδοπούλου, όπως το έβλεπαν οι μικροί αξιωματικοί, ήταν ότι απέσυρε τη Μεραρχία. Τον κατηγορούσαν ευθέως ότι άφησε το νησί ακάλυπτο, κάτω. Και το χρησιμοποίησα εγώ για να τους πάρω στην πλευρά τη δική μου».
Ο Γεωργίτσης, από την πλευρά του, ανέφερε στην κατάθεσή του ότι ρώτησε στη σύσκεψη της 2ας Ιουλίου ποιες θα είναι οι διεθνείς επιπτώσεις και η αντίδραση της Τουρκίας.
«Τόσο ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων όσο και ο κ. Ιωαννίδης είπαν ότι υπήρχε κάλυψις».
Στην ερώτηση του προέδρου της επιτροπής σχετικά με το ποιος παρείχε την κάλυψη, απάντησε:
«Δεν καθόρισαν, αλλά φαινότανε ότι ήτανε από την Αμερική».
Μιλώντας με τον Απριλιανό μετά την τουρκική εισβολή, ο Κομπόκης κατέθεσε ότι «σε ένα σημείο του ξέφυγε, θυμάμαι, και μου είπε πως είχε ρυθμιστεί να μη γίνει επέμβαση των Τούρκων. Τον επίεζα, τι εννοείς μ’ αυτό, γιατί, τι ρύθμιση είχε γίνει; Δεν μου απεκάλυψε. Φαίνεται ότι υπήρχε κάτι εκεί. Τι είναι αυτό το κάτι δεν μπορώ να σας απαντήσω. Δεν ξέρω». Ο Γεωργίτσης επίσης αποκάλυψε τη σύγχυση που επικρατούσε στις τάξεις των ίδιων των πραξικοπηματιών στις 15 Ιουλίου: ενώ είχε συμφωνηθεί κάποιος άλλος για να πάρει τη θέση του Μακαρίου, «παρήκουσαν τη διαταγή του αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων και έβαλαν τον Σαμψών. [...] Εγώ εκείνη τη στιγμή έκρινα ότι, εάν δεν τον όρκιζα, θα υπήρχε νέα επιπλοκή, θα είχαμε νέα αιματοχυσία».
Η εισβολή
Οι μαρτυρίες φωτίζουν, επιπλέον, τους λόγους για τους οποίους το καθεστώς απέτυχε να αντιδράσει στην τουρκική εισβολή. Σύμφωνα με τον Γεωργίτση, «η πρώτη πληροφορία που είχαμε πάρει από την ΚΥΠ ήταν ότι στις 18 του μηνός στη Μερσίνα γίνεται προετοιμασία για απόβαση. [...] Εγώ τη διεβίβασα στο Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων και μας είπανε μην ανησυχείτε δεν πρόκειται περί αποβάσεως, αλλά περί ασκήσεως ΝΑΤΟ». Την ίδια απάντηση, περί «ασκήσεως προγραμματισμένης», είπε, έλαβαν αργά το βράδυ της 19ης Ιουλίου, όταν «πλέον επαρουσιάσθησαν όλα τα ίχνη της τουρκικής αρμάδας, η οποία ερχότανε για απόβαση».
«Εγώ μπορώ να αποδείξω μαθηματικά ότι στο θέμα της τουρκικής εισβολής μπορούσαμε να είμαστε εμείς οι από πάνω και όχι οι Τούρκοι, εάν εγίνοντο ορισμένα στοιχειώδη από στρατιωτική άποψη πράγματα», σημείωνε ο Κομπόκης, αποδίδοντας την αδράνεια του καθεστώτος στην πεποίθηση του Ιωαννίδη ότι υπήρχε διεθνής κάλυψη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου