Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2014

ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ VS ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Η ονομασία παραπέμπει στις λυγερόκορμες κόρες των Καρυών. Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης και της Αθήνας έχουν 100 χρόνια διαφορά. Τι άλλο τις χωρίζει και τι τις ενώνει;
Η πρωτοφανής αποκάλυψη Καρυάτιδων στον Τύμβο Καστά πυροδότησε ακόμα περισσότερο το διεθνές ενδιαφέρον για την ανασκαφή της Αμφίπολης. Η σύγκριση με τις διάσημες κόρες - Καρυάτιδες του ναού του Ερεχθείου της Ακρόπολης των Αθηνών είναι αναπόφευκτη. Που μοιάζουν και που διαφέρουν οι κόρες της Αμφίπολης και των Αθηνών; Το TheTOC.gr επιχειρεί τη σύγκριση και μια μικρή ιστορική αναδρομή.

Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης

Στον χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο στον Τύμβο Καστά αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο της ανασκαφικής εργασίας, στις 6 Σεπτεμβρίου,
κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις, επίσης, μαρμάρινες παραστάδες, δύο Καρυάτιδες από θασίτικο μάρμαρο συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60 μ. Πρώτη φορά αποκαλύπτονται Καρυάτιδες σε τάφο «μακεδονικού τύπου», τουλάχιστον σε σχέση με όσους έχουν μέχρι στιγμής ανασκαφεί.
Το πρόσωπο της Καρυάτιδας στα δυτικά σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την Καρυάτιδα στα ανατολικά λείπει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρχαιολόγων, πιθανώς, έγινε από ανθρώπινο χέρι και είναι ένδειξη σύλησης – βεβήλωσης.
Οι Καρυάτιδες έχουν πλούσιους βοστρύχους, που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια (σκουλαρίκια), και φορούν χειριδωτό χιτώνα (με μανίκια).

 
Το δεξί χέρι της μιας και το αριστερό της άλλης ήταν προτεταμμένα, ώστε με την κίνηση τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών. Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της κόρης.
Ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλα τους.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη αποτελεί σημαντικό εύρημα το οποίο συνηγορεί στην άποψη ότι πρόκειται για εξέχον μνημείο, ιδιαίτερης σπουδαιότητας.

Οι Καρυάτιδες της Ακρόπολης

 Λέγονται Καρυάτιδες αλλά στην ουσία δεν πρόκειται για γυναίκες των Καρυών. Είναι έξι υπέροχες Αθηναίες κόρες ντυμένες με απλούστατο δωρικό πέπλο, ζωσμένο με βαθύ κόλπο στη μέση. Στηρίζουν αντί κιόνων, την οροφή του Ερεχθείου της Ακρόπολης, του πολυσύνθετου μαρμάρινου κτηρίου, λαμπρού δείγματος ώριμου ιωνικού ρυθμού.

 
Γιατί, λοιπόν, Καρυάτιδες; Διότι έχουν πολλές ομοιότητες με τις γυναίκες των Καρυών που φημίζονται για την κορμοστασιά και το χορό τους. Κάπως έτσι, όπως οι Αθηναίες κόρες του Ερεχθείου, οι Καρυάτιδες, πείθουν ότι είναι «άξιες» να κρατήσουν στα κεφάλια τους το βάρος του θριγκού - χωρίς να υποταχθούν στην πίεση – με σιγουριά, με άνεση και με λεβεντιά.
Και παρ' ότι η, δεύτερη από δυτικά, κόρη αφαιρέθηκε από τον Λόρδο Έλγιν το 1801 και σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, το σύνολο των υπόλοιπων πέντε είναι ικανό να «μιλήσει» από μόνο του για τη σοφία του καλλιτέχνη να δημιουργήσει λυγερόκορμες και συνάμα εύρωστες κόρες που να... αντέχουν το βάρος του ναού και να μη νιώθει κανείς ότι υπάρχει κίνδυνος να σωριαστεί.
Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου είναι ολόσωμες, έχουν τα χέρια ελεύθερα, ενώ το βάρος στηρίζεται απλά και ανάλαφρα με το κεφάλι. Η κλασική μορφή της Καρυάτιδας είναι ντυμένη με απλούς μα και κολακευτικούς πέπλους και χιτώνες. Έχει ευθύγραμμη και λυγερή κορμοστασιά και τα πόδια ή κλειστά ή το δεξί ή το αριστερό πόδι ελαφριά εμπρός χωρίς να βαδίζει. Τα χέρια είναι στο πλάι και προς τα κάτω, ενώ μερικές φορές στο ένα χέρι κρατούν ένα αφιέρωμα. Οι δίπλες στα ρούχα τους εναρμονίζουν με τα αυλάκια των κιόνων, κάνουν όμως παραλλαγές, καθώς ακολουθούν τις καμπύλες του σώματος. Οι Καρυάτιδες ήταν επιφανειακά ζωγραφισμένες στην αρχαία εποχή, αλλά τα χρώματα χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου.

 
Στα αρχαία χρόνια οι όμορφες κόρες των Καρυών της Λακωνίας κρατούσαν στο κεφάλι τους κάνιστρα με άνθη και χόρευαν γύρω από το άγαλμα της θεάς Αρτέμιδας θρησκευτικούς χορούς στις μεγάλες γιορτές. Η ομορφιά τους ήταν ξακουστή. Γι' αυτό συχνά οι αρχιτέκτονες της αρχαίας Ελλάδας, παράγγελναν στους γλύπτες μαρμάρινες Καρυάτιδες, για να αντικαθιστούν μ' αυτές τις κολόνες που συγκρατούσαν τις παραστάδες της εισόδου διάφορων ναών, οικοδομημάτων και μνημείων μ' αυτές.
Τα έξι αγάλματα των Καρυάτιδων βρίσκονται στη νότια πρόσταση του Ερεχθείου. Για τις Καρυάτιδες έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες. Η πιο πειστική υποστηρίζει ότι αποτελούσαν το υπέργειο μνημείο του τάφου του Κέκροπα και ότι ήταν οι χοηφόροι που απέδιδαν τιμές στον ένδοξο νεκρό. Το κυρίως οικοδόμημα και τη βόρεια πρόσταση του Ερεχθείου περιέτρεχε μια συνεχής ιωνική ζωφόρος διακοσμημένη με μορφές θεών, ηρώων και θνητών σε σκηνές που συνδέονταν με τις πανάρχαιες λατρείες του Ερεχθείου.

 

Ομοιότητες – διαφορές

  • Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης αποκαλύφθηκαν εντός ταφικού μνημείου (Τύμβος Καστά), ενώ οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου ήταν σε περίοπτη θέση, άμεσα ορατές από πολλά σημεία του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης.
  • Πρόκειται για μορφές που παραπέμπουν στον τύπο της κόρης, αγάλματα με ελαφρύ χαμόγελο, βοστρύχους, ενώτια και χειριδωτό χιτώνα. Στις μορφές των Καρυάτιδων της Αμφίπολης σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος. Και οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου ήταν επιφανειακά ζωγραφισμένες στην αρχαία εποχή, αλλά τα χρώματα χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου
  • Τόσο της Αμφίπολης όσο και του Ερεχθείου λειτουργούν ως κίονες.
  • Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι παραστάδες κάτω από μαρμάρινο επιστύλιο, ενώ οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου είναι κολώνες που στηρίζουν τον υπερκείμενο θριγκό.
  • Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης, σε αντίθεση με του Ερεχθείου που είναι ολόσωμες, έχουν αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής από το μπούστο και πάνω.
  • Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι μεταγενέστες των Καρυάτιδων του Ερεχθείου κατά 100 χρόνια. Οι εκτιμήσεις σε σχέση με τη χρονολόγηση της δόμησης του Τύμβου είναι γύρω στο 310 π.Χ.
  • Ακριβώς επειδή οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι μεταγενέστερες φέρουν το στιλιζάρισμα, τα στοιχεία «μπαρόκ» της ελληνιστικής περιόδου. Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου είναι κλασικά γλυπτά μεγάλης τέχνης.
  • Ο συμβολισμός παραμένει σε κάθε περίπτωση ίδιος, δηλαδή, όπως και στην περίπτωση των Σφιγγών, ήταν ένα είδος «φρουράς», «προστασίας» του ταφικού μνημείου ή του ιερού, αποτροπής των επίδοξων εισβολέων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: