Η ΟΜΙΛΙΑ - ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΤΑΡΑΞΕΙ ΤΑ ΝΕΡΑ

Είναι 1997 και ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης στη Διεθνή Διάσκεψη της Unesco με συμμετοχή 100άδων διακεκριμένων Εκπροσώπων, Προσωπικοτήτων και Ειδικών Επιστημόνων από 85 χώρες εκφωνεί μια ομιλία-μανιφέστο για το περιβάλλον, την αειφόρο ανάπτυξη την οικολογία, τις ιδεολογίες, το ρόλο των πολιτών και του κράτους. Η Διεθνής Διάσκεψη της  UNESCO, με τη συμμετοχή του Γραμματέα της κ. Φεντερίκο Μαγιόρ, έγινε στη Θεσσαλονίκη στις 8-12 Δεκεμβρίου 1997. Είναι η εποχή που δρομολογούνται μεγάλα έργα  σύγχρονων υποδομών τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής,

για τις εκτεταμένες αναπλάσεις σε όλες τις πόλεις και τους διατηρητέους - παραδοσιακούς οικισμούς όσο και για τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη της Ελλάδας και των περιφερειών της.  

H ομιλία, με τη μορφή άρθρου δημοσιεύεται στο thecaller μετά από 21 χρόνια με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μιας και παραμένει επίκαιρη εως σήμερα . Η ομιλία τότε προκάλεσε συζητήσεις μιας και είχε «ταράξει» τα νερά του "κατεστημένου" και άνευρου χώρου της οικολογίας  ενώ άνοιγε με ολοκληρωμένο τρόπο την ατζέντα της αειφόρου ανάπτυξης και μάλιστα με πολιτικό πρόσημο.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά "η Αειφόρος Ανάπτυξη αργά ή γρήγορα θα επιβάλλει την Οικολογική Αναδιάρθρωση στους πάντες και τα πάντα. Στη σκέψη, στο σχεδιασμό, στην Οικονομία, στην Τεχνολογία, στο Δίκαιο, στην Εκπαίδευση, στα Πρότυπα και τις Αξίες.... Η Αειφόρος Ανάπτυξη υπαγορεύει νέα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα στην παραγωγή, τη διακίνηση και την κατανάλωση αγαθών, προϊόντων, υπηρεσιών και γνώσεων.  Οδηγεί σε μια δίκαιη κατανομή και χρήση των πόρων του πλανήτη ανάμεσα σε έθνη, περιοχές και λαούς σε όλο τον κόσμο".

Στρέφεται κατά της "ατελέσφορης και συνήθως διάτρητης αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» ενώ σε μια αποστροφή που προκάλεσε αντιδράσεις εκείνη την εποχή είπε οτι "είναι σαφές πια ότι η κρίση αφορά όλες τις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες, καπιταλιστικές και σοσιαλιστικές, όλες τις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι μια πολύμορφη κρίση όλων των μοντέλων Ανάπτυξης τόσο ως προς τις  σαν παραγωγικές διαδικασίες όσο και ως προς τις ιδεολογίες τους. Όλα κρίνονται από τη σχέση ενός συστήματος με τη Φύση και τα θεμέλια ζωής του Ανθρώπου  και του Πλανήτη".....Τα Κοινωνικοοικονομικά Συστήματα, όπως ο «Καπιταλισμός» που θεοποιεί την άνευ όρων και ορίων ανάπτυξη και ο «Σοσιαλισμός» που άκριτα, αλόγιστα και ανταγωνιστικά υποκύπτει σ΄αυτή τη λατρεία, είναι στη βάση τους ως προς την Οικολογική τους αναφορά ως προς τα οικολογικά τους ίχνη (αποτυπώματα) συστήματα ταυτόσημα. Είναι ως προς τα περιβαλλοντικά προτάγματα προτάσεις ουσιαστικά ταυτόσημες. Είναι συστήματα και οράματα που τείνουν να μοιάζουν σαν τα δίδυμα αδέλφια με την ίδια δογματική και άκριτη πίστη στη διαρκή οικονομική μεγέθυνση". (οι φωτογραφίες της εποχής είναι από την EUROKINISSI)

ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΟΛΙΤΕΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.

Λέξεις με συνειρμούς και ελπίδες

του ΚΩΣΤΑ ΛΑΛΙΩΤΗ

Α.  Οι σχέσεις των ανθρώπων με τη φύση

      Οι σχέσεις των κοινωνιών με τη φύση

1.Το νήμα των προβληματισμών και των αναζητήσεών μας, των αγώνων και των αγωνιών μας, των φόβων και των ελπίδων μας πρέπει να αρχίσει ΑΠΟ τον Άνθρωπο και ΑΠΟ τη Φύση, από τους πολίτες και από την πολιτική και τις κοινωνίες τους, από τους λαούς και από τους πολιτισμούς τους και να τελειώσει ΣΤΟΝ Άνθρωπο και ΣΤΗ Φύση, στον πολίτη, στον πολιτισμό και στην πολιτική.

Να αρχίσουμε και να τελειώσουμε με την περιγραφή και την ανίχνευση της σχέσης των ανθρώπων με τη φύση, με την εξιχνίαση της σχέσης των κοινωνιών με τη φύση, πέρα από σύνορα και χαρακώματα, πέρα από δογματικούς ιδεολογικούς αφορισμούς και επιλεκτικές πολιτικές αποσιωπήσεις, πέρα από τους μικρόκοσμους και τις τελετουργίες τους.

Ο Άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος και αποκτά τους πρωταρχικούς δεσμούς τους και τις πρωταρχικές αναφορές του με τη Ζωή, τη Φύση, τον Πλανήτη και τον Πολιτισμό.

Ο Άνθρωπος αρχίζει αμέσως μετά να προσδιορίζεται από τους δεσμούς του με την οικογένεια και τη φυλή του, με τη γλώσσα και τη θρησκεία του, με την πόλη, το έθνος και την κοινωνία του, με την κοινοτική, εθνική και πολιτισμική ταυτότητά του και βεβαίως με τις ιδέες, τις αρχές και τις αξίες του. Ο κάθε Άνθρωπος αποκτά τη συνείδηση του Χώρου και του Χρόνου του, της Ιστορίας και της εξέλιξης των πραγμάτων.

• Με αυτές τις συντεταγμένες της ζωής του και τις αρχετυπικές αναφορές του ο κάθε άνθρωπος αυτοπροσδιορίζεται και ετεροπροσδιορίζεται, αποκτά και αναζητεί τις ταυτότητες και τους δεσμούς του, αρχίζει να καθορίζεται και να υπάρχει σε σχέση με τα σύνορα και τις οριοθετήσεις και τα χαρακώματά του. Έτσι διαμορφώνονται διαχρονικά και ιστορικά, με όρους αντιπαράθεσης και σύνθεσης, με όρους σύγκρουσης και πολεμικών αναμετρήσεων, τα σύνορα ανάμεσα στα έθνη, στα κράτη, τους πολιτισμούς, τις θρησκείες, τα πολιτικοοικονομικά κοινωνικά συστήματα, τις τάξεις, τα φύλα, τις φυλές, τα Κόμματα, τις ιδέες.

Με αυτές τις πρωταρχικές αναφορές οριοθετούνται και αναδύονται οι ιδιαιτερότητες και τα χαρακώματα ανάμεσα σε Βορρά και Νότο, ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, ανάμεσα σε Καπιταλισμό και Σοσιαλισμό, ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους, ανάμεσα σε Δημοκρατίες, Αυταρχικά Καθεστώτα και Δικτατορίες, ανάμεσα σε πολιτισμούς, θρησκείες, ιδεολογίες. Έτσι διαμορφώνονται οι οριοθετήσεις ανάμεσα σε ανακαλύψεις, τεχνολογίες, καινοτομίες και συμφέροντα, ανάμεσα στη γνώση, την επιστήμη, την έρευνα, την πληροφόρηση και την εξουσία.

2. Μέσα από το πρίσμα αυτών των αναφορών και παραδοχών βλέπουμε τον κόσμο από διαφορετική σκοπιά. «Σύνορα λοιπόν, σύνορα παντού». «Ζωτικοί χώροι» και χαρακώματα. Δίψα για πλούτο, ισχύ και εξουσία, για εξαρτήσεις, επιβολές και κατακτήσεις, για συμφέροντα και διαφορές, για αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις για τα πάντα και πολλές φορές για το τίποτα. 

Όμως στην εποχή μας όλοι συνειδητοποιούν ότι ο Πλανήτης μας είναι ένα κλειστό σύστημα. Είναι σαφές ότι τα προβλήματα και οι λύσεις αφορούν το κοινό μας μέλλον, γιατί η φύση, το περιβάλλον και η οικολογική ισορροπία δεν έχουν σύνορα.

Για τούτο η έγνοια και η αίσθηση, η συνάφεια και η αλληλεγγύη, η συμβίωση και η συνεξέλιξη του Ανθρώπου τόσο με το ΑΛΛΟ, δηλαδή τη ΦΥΣΗ, όσο και με τον ΑΛΛΟΝ, δηλαδή το Συμπολίτη του, και τους ΑΛΛΟΥΣ, δηλαδή τους Συνανθρώπους του, όφειλαν να αποτελούν αυτονόητες αλήθειες και λογικές παραδοχές.

Αποτελεί  πια κοινό τόπο, κοινή ομολογία, ότι ο Πλανήτης μας, η Γη, είναι ένα κλειστό σύστημα με εύθραυστες ισορροπίες. Ένα αλληλεξαρτώμενο σύνολο μέσα στο οποίο οφείλουν να συνυπάρχουν ο άνθρωπος με τη φύση.

• Δυστυχώς για μια ολόκληρη ιστορική περίοδο, πολλών δεκαετιών, επικράτησαν κατεστημένες και κοντόθωρες σκέψεις, ιδεοληπτικές υστερίες και τυφλοί θρησκευτικοί, πολιτισμικοί φανατισμοί, με επικίνδυνες και «μανιχαϊστικές» απλουστεύσεις για το μαύρο και το άσπρο, για το «απόλυτο Καλό» και «απόλυτο Κακό».
• Μέσα από αυτούς τους παραμορφωτικούς φακούς τα πάντα έμπαιναν και εξακολουθούν να μπαίνουν στο στρόβιλο της «Γεωπολιτικής και της Οικονομικής Τάξης Πραγμάτων», σε άγονες αντιπαραθέσεις των «Πολιτικών συστημάτων και των Κοινωνικο-Οικονομικών Συστημάτων», σε βολικές δογματικές κατατάξεις ιδεών, θέσεων και προγραμμάτων. Αυτοί οι σχηματικοί διαχωρισμοί είχαν σαν συνέπεια να αποσιωπηθεί η «Βιόσφαιρα» της Γης και η «Γεωφυσική», η επιστημονική και η τεχνολογική, η πληθυσμιακή και η δημογραφική, η «Ανθρωπογεωγραφική» και η «Πολιτισμική» Τάξη Πραγμάτων με «Μέτρο των Πάντων» τη Φύση και τον Άνθρωπο.
• Η πίστη σε έναν νέο Ουμανισμό με διακριτές αξίες και ουσιαστικό περιεχόμενο, σε μια ανοιχτή, δημοκρατική, δίκαιη και αλληλέγγυα κοινωνία μπορεί να αποτελέσει ένα σύγχρονο πλαίσιο αναφοράς και αγώνα για μια μεγάλη και στέρεη κοινωνική πολιτική, πλειοψηφική δημοκρατική δύναμη αφυπνισμένων ανθρώπων, ευαίσθητων και προοδευτικών πολιτών.

B.   Αειφόρος Ανάπτυξη, Πολίτες, Πολιτική.    Οικολογία, Περιβάλλον, Ποιότητα Ζωής.

          Λέξεις με συνειρμούς και ελπίδες

3.Οι λέξεις Οικολογία, Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής, οι λέξεις Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση των Πολιτών, οι λέξεις Πολιτικές για την Αειφορία αποκτούν μια κρίσιμη σημασία. Και τούτο γιατί σηματοδοτούν διεκδικήσεις, απαιτήσεις και ευαισθησίες που φιλοδοξούν να διαφοροποιήσουν ριζικά ή να ανατρέψουν μία αρνητική πραγματικότητα.

Οι λέξεις αυτές με τους συνειρμούς τους μας οδηγούν σε κριτικές σκέψεις και σε έντονες προβληματισμούς για τις συσχετίσεις ανάμεσα στην ανάπτυξη, τη φύση, τον πολιτισμό και τον άνθρωπο, ανάμεσα στην οικολογία, την τεχνολογία, την εκπαίδευση και την κοινωνία.

• Κάθε μέρα γίνεται συνείδηση και κτήμα των ανθρώπων ότι κάθε ανάπτυξη δεν είναι συνώνυμη με την πρόοδο και την προστασία της βιοποικιλότητας.

Η ανάπτυξη και η πρόοδος είναι συμβατές μόνο όταν διασφαλίζονται και ανανεώνονται τα φυσικά θεμέλια της ζωής, όταν το παρόν δεν υποθηκεύει το μέλλον.

Όμως όταν η ανάπτυξη και η πρόοδος καθηλώνεται μόνο στην αναφορά και την προβολή των ποσοτικών μεγεθών τους, αυτή η ανάπτυξη και αυτή η πρόοδος συνυπάρχουν με τις οικολογικές καταστροφές, με την κλιματική αλλαγή, με το φαινόμενο του «θερμοκηπίου», με τη μείωση της στοιβάδας του όζοντος.

Συνυπάρχουν με την εμμονή της συντριπτικής πλειοψηφίας του ανεπτυγμένου πολιτισμένου κόσμου σε αλόγιστες, ενεργοβόρες και προκλητικές καταναλωτικές συμπεριφορές, με την αδυναμία ριζικής και εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων και των αποβλήτων, με την κατάρρευση των παραγωγικών δραστηριοτήτων, με τη φτώχεια, με την υποβάθμιση και την κρίση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων σε όλη τη γη.

• Σίγουρα η φύση εκδικείται τον άνθρωπο για την απληστία, τη ματαιοδοξία και τις καταστροφικές του παρεμβάσεις στις ισορροπίες των οικοσυστημάτων. Η «Γαία», η Γη υπερθερμαίνεται και οι κλιματικές συνθήκες αλλάζουν και το «φαινόμενο του Θερμοκηπίου» είναι μία υπαρκτή και ορατή απειλή για όλους.
• Η ατμόσφαιρα, οι θάλασσες και οι υδάτινοι πόροι ρυπαίνονται. Η πανίδα και η χλωρίδα καταστρέφονται. Η όξινη βροχή δηλώνει την παρουσία της σε πολλές περιοχές. Το έδαφος διαβρώνεται. Τα δάση χάνονται. Οι διατροφικές αλυσίδες (φυτικές και ζωικές) υποβαθμίζονται, συρρικνώνονται και μεταλλάσσονται. Η Ερημοποίηση απλώνεται σε όλες τις χώρες. Η τήξη των παγετώνων και η άνοδος της στάθμης των θαλασσών όπως και οι συχνές ακραίες ξηρασίες και πλημμύρες απειλούν μαζί με την έλλειψη ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων.  Τα πυρηνικά ατυχήματα και οι πυρηνικές απειλές υπάρχουν πάντα ως πιθανότητες. Το νέφος, η ηχορύπανση, η ατελής και ανορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων και των αποβλήτων όπως και η ουσιαστική υποβάθμιση της Ποιότητας Ζωής στα αστικά κέντρα αποτελούν καθημερινές πτυχές και αναμφισβήτητες μαρτυρίες για τη ζωή, την υγεία και την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων σε όλες τις χώρες, σε όλες τις ηπείρους, σε όλο τον κόσμο.
• Όλα αυτά δεν είναι μόνο η καθημερινή αγωνία των ευαισθητοποιημένων οικολόγων αλλά πότε ο «αόρατος» και πότε ο ορατός εφιάλτης όλων των ανθρώπων. Όλοι συνειδητοποιούν και συμφωνούν ότι η ζωή υπονομεύεται και κινδυνεύει μέσα από την επικίνδυνη κατάρρευση της οικολογικής ισορροπίας.

4. Ο πλανήτης μας είναι ένα κλειστό σύστημα, που η θαυμαστή ισορροπία και αρμονία του έχει θυσιαστεί στο βωμό μιας βιομηχανικής ανάπτυξης σε Ανατολή και Δύση, σε Βορρά και Νότο. Μιας αλόγιστης βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, που σε αρκετές περιπτώσεις η επέκτασή της είχε αρνητικές, παράλογες και καταστροφικές επιπτώσεις.

Το χάσμα και οι ανισότητες ανάμεσα στις Μητροπόλεις και στην Περιφέρεια, το Βορρά και το Νότο, όπως και σε Περιφέρειες μέσα στις ίδιες τις χώρες διευρύνονται δραματικά και ασφαλώς παίρνουν εκρηκτικές κοινωνικές, εθνικές και περιφερειακές διαστάσεις. Αυτές οι ανισότητες και οι αντιθέσεις είναι υπαρκτές, εντεινόμενες και αγεφύρωτες. Αυτό το «Διπολικό Μοντέλο», που παράγει και αναπαράγει σχέσεις άνισες, εξαρτημένες και δορυφορικές έχει μια παρουσία πανταχού στον πλανήτη, στις Ηπείρους, στις Ευρύτερες Περιοχές, στις ίδιες της Χώρες, στις ίδιες τις Περιφέρειες, στις ίδιες τις Μεγάλες Πόλεις.

Οι πόλεις μεγεθύνονται, χάνουν τη συνοχή τους, αποκτούν γκέτο, σύνορα και διαχωριστικές γραμμές, γίνονται απρόσωπες και απάνθρωπες, βίαιες και αβίωτες ενώ την ίδια στιγμή οι οικισμοί της υπαίθρου συρρικνώνονται, εγκαταλείπονται και ερημώνουν.

Ο «Τρίτος Κόσμος» και οι «Αναπτυσσόμενες Χώρες» εκπέμπουν με αγωνία το δικό τους SOS, που αφορά το παρόν και το μέλλον τους, που αφορά το «Ζην» εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο «Τέταρτος Κόσμος» των Μητροπόλεων είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα. Αναδύεται μέσα σε συνθήκες φτώχειας, υποβάθμισης και βίας, και έχει τις δικές του αντιστοιχίες με τον «Τρίτο Κόσμο». Στις μητροπολιτικές χώρες οι «Νεόπτωχοι» και οι «Μητροπολιτικοί Ινδιάνοι» αποτελούν μια κοινωνική πραγματικότητα, μια «εκρηκτική ύλη» που εγκυμονεί βίαιες εξεγέρσεις και ανατρέπει την απατηλή εικόνα των σύγχρονων κοινωνιών ευημερίας και αλληλεγγύης.

• Τώρα φαίνεται να έχει έρθει η ώρα μιας ακριβής πληρωμής. Το τίμημα της λατρείας του σύγχρονου ανθρώπου σε έναν ορισμένο τύπο ανάπτυξης και προόδου, είτε στην «Καπιταλιστική» της εκδοχή είτε στην «Σοσιαλιστική» της εκδοχή, είναι βαρύτατο.

Γ.  «Αειφόρος Ανάπτυξη» Ένας μονόδρομος για το κοινό μέλλον μας

Για το «Κοινό μας Μέλλον» είναι αναγκαίο να υιοθετήσουμε νέες προσεγγίσεις, που να διασφαλίζουν τη «Βιώσιμη Ανάπτυξη», την «Αειφόρο Ανάπτυξη». Ο ακριβής ορισμός της«Αειφόρου Ανάπτυξης» είναι εκείνη «... η ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες».5.Η Οικολογία, ως λόγος και αντίλογος δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί μια αμελητέα πτυχή ή μια υποταγμένη παράμετρο στο σχεδιασμό για την οικονομία, για την κοινωνία, για την εκπαίδευση, για τη ζωή μας.

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη, η Αειφόρος Ανάπτυξη διασφαλίζει τη διατήρηση της γενικής ισορροπίας και της αξίας των φυσικών, οικολογικών, πολιτισμικών μας πόρων. Επιβάλλει τον επαναπροσδιορισμό των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων κριτηρίων στην αξιολόγηση κόστους/οφέλους μιας απόφασης είτε για την ανάπτυξη μιας Χώρας, μιας Περιφέρειας, ενός Νομού, μιας Πόλης, είτε για μία επένδυση, για ένα έργο, για μία Βιομηχανική Μονάδα.

• Η Αειφόρος Ανάπτυξη προϋποθέτει στοχαστική φιλοσοφική θεώρηση για ένα εναλλακτικό πολιτισμικό πρότυπο με αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα και τη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες αλλά και στις άλλες χώρες.

Προϋποθέτει πληροφόρηση, γνώση, ευαισθησία, αφύπνιση και δράση των Πολιτών. Προϋποθέτει νέες ιεραρχήσεις, των Ερευνητών, των Επιστημόνων και των φορέων τους, των Κυβερνήσεων καθώς και των Διεθνών και των Εθνικών Οργανισμών.

Η Αειφόρος Ανάπτυξη δεν αποτελεί ωραίο και ηχηρό Λόγο αλλά έχει αντίκρισμα Αλήθειας, ανοίγει άλλους ορίζοντες. Αργά ή γρήγορα θα επιβάλλει την Οικολογική Αναδιάρθρωση στους πάντες και τα πάντα. Στη σκέψη, στο σχεδιασμό, στην Οικονομία, στην Τεχνολογία, στο Δίκαιο, στην Εκπαίδευση, στα Πρότυπα και τις Αξίες.

6.Η Αειφόρος Ανάπτυξη και οι αρχές της φέρνουν στο προσκήνιο την πρόληψη, την πρόβλεψη. Θα υπάρχει πρόβλεψη και συνυπολογισμός στο κόστος μιας επένδυσης και ενός έργου, ενός προϊόντος και μιας υπηρεσίας, προκειμένου να ληφθεί υπόψιν η κοστολογημένη αρνητική επίδρασή τους στο περιβάλλον και τη φυσική ισορροπία.

Μέχρι τώρα είχαμε γνωρίσει την ελεγκτική, κατασταλτική, ατελέσφορη και συνήθως διάτρητη αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Αυτό σήμαινε και σημαίνει ότι σε έναν κόσμο με ανταγωνιστικά συμφέροντα διαφορετικών χωρών χωρίς καθολικές ρυθμίσεις, ότι σε μια ανοργάνωτη κρατική μηχανή ο έχων χρήματα, μπορεί και να ρυπαίνει αν αυτό τον συμφέρει περισσότερο από την πρόληψη της ρύπανσης, μιας και οι πιθανότητες εντοπισμού του ή και επιβολής του προστίμου θα είναι λίγες.

Επίσης είχαμε γνωρίσει τις θεραπευτικές μεθόδους. Η ανάγκη «θεραπείας» και μείωσης των αρνητικών και δυσμενών επιδράσεων της ρύπανσης, της υποβάθμισης και των διαφόρων ζημιών γέννησε και ανέδειξε την τεχνολογία της «Αντιρρύπανσης». Αυτή είναι απολύτως αναγκαία, αλλά μην ξεχνάμε ότι μπορεί να μετριάσει τη ρύπανση, όχι όμως να την εξαλείψει. Ορισμένες φορές μπορεί να μειώνει κάποια ρυπαντικά φορτία και ταυτοχρόνως να δημιουργεί νέους, πρωτόγνωρους ρύπους.

Κατά συνέπεια κρίσιμη σημασία και απόλυτη προτεραιότητα έχει η πρόβλεψη, η πρόληψη και ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός, και μετά είτε η δυνατότητα είτε η πολυτέλεια της θεραπείας και της εκ των υστέρων διορθωτικής παρέμβασης.

 7.Η Αειφόρος Ανάπτυξη υπαγορεύει νέα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα στην παραγωγή, τη διακίνηση και την κατανάλωση αγαθών, προϊόντων, υπηρεσιών και γνώσεων. Οδηγεί σε μια δίκαιη κατανομή και χρήση των πόρων του πλανήτη ανάμεσα σε έθνη, περιοχές και λαούς σε όλο τον κόσμο.

• Αυτή η ίσως αυτονόητη απαίτηση και βασική αλήθεια ανατρέπει πολλά δεδομένα. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε δύο παραδείγματα.

Παράδειγμα Πρώτο

Η Έκθεση Brundtland (Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ) από το 1987 επισημαίνει ότι οι αναπτυγμένες χώρες (χώρες ΟΟΣΑ), οι οποίες αντιπροσωπεύουν μόνο 26% των κατοίκων  του πλανήτη, ευθύνονται για το 80% περίπου της παγκόσμιας κατανάλωσης της Ενέργειας, του Χάλυβα και άλλων μετάλλων, καθώς και του Χαρτιού, επίσης και για το 40% της κατανάλωσης των τροφίμων.

Παράδειγμα Δεύτερο

Ένα παιδί, το οποίο ζει στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταναλώσει στη διάρκεια της ζωής του περισσότερο από 20πλάσιους φυσικούς πόρους σε σχέση με ένα παιδί που γεννιέται στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Επίσης ένα παιδί των Η.Π.Α. θα καταναλώσει διπλάσιους φυσικούς πόρους από κείνο της Ευρώπης.

• Είναι γνωστό ότι στη Γη οι φυσικοί πόροι και οι πόροι της ζωής δεν είναι ανεξάντλητοι. Για τούτο έχει μία ιδιαίτερη σημασία και αξία η προτροπή «Μην τρως το σπόρο, που θα σου χρειαστεί για να σπείρεις τη σοδειά της επόμενης χρονιάς».

8. Είναι αλήθεια ότι η συνάντηση για τον Πλανήτη Γη στο Ρίο το 1992 γέννησε ελπίδες, δυνατότητες και ευκαιρίες για κοινές πολιτικές σε κρίσιμα θέματα, που αφορούν το «Ζείν και το Ευ Ζείν» όλων των ανθρώπων της Γης και κυρίως των γενιών που έρχονται.

• Από αυτή τη Συνάντηση, μέσα από αντιπαραθέσεις, συγκρούσεις και συνθέσεις, μέσα από αρνήσεις και καταφάσεις προέκυψαν τα εξής (5) πέντε σημαντικά κατευθυντήρια Κείμενα που σηματοδοτούν πολιτικές, που συνδέονται με το Κοινό μας Μέλλον:
• Η Διακήρυξη του ΡΙΟ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη
• Ένα Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης, με τίτλος ΟΔΗΓΟΣ 21.
• Μια Δήλωση αρχών για τα Δάση
• Μια Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλία
• Μια Σύμβαση για τις Κλιματικές Αλλαγές.
• Από τότε (1992) μέχρι σήμερα (1997) έχουν περάσει 5 χρόνια.

Στο χρονικό αυτό διάστημα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ πραγματοποιήθηκαν οι εξής (6) σημαντικές και κρίσιμες Διεθνείς Διασκέψεις:

• Η Διάσκεψη για τον Πληθυσμό στο Κάϊρο
• Η Διάσκεψη για τις Γυναίκες στο Πεκίνο
• Η Διάσκεψη για τα Κοινωνικά Προβλήματα στην Κοπεγχάγη
• Η Διάσκεψη για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (Habitat II) στις Βρυξέλες
• Η Διάσκεψη για τη Φτώχια και την Πείνα στις Βρυξέλλες
• Η Διάσκεψη για την Απερήμωση στη Ρώμη

Σήμερα τα μάτια όλων των ανθρώπων είναι στραμμένα στο ΚΙΟΤΟ της Ιαπωνίας. Οι πρωτοβουλίες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τις συναντήσεις κορυφής για το Κοινό μας Μέλλον είναι κοσμοϊστορικές.

• Η Συνάντηση Κορυφής στο ΡΙΟ ΝΤΕ ΤΖΑΝΕΪΡΟ, όπως και οι επικείμενες συναντήσεις στο ΚΙΟΤΟ και σε άλλες πόλεις, αναμφισβήτητα αποτελούν έναν καταλύτη για να δοθούν θετικές και ολοκληρωμένες οικολογικές απαντήσεις, στις προκλήσεις του παρόντος και τις απαιτήσεις του Μέλλοντος. Όμως, οι Αποφάσεις και οι Δεσμεύσεις δεν μπορούν να είναι κατώτερες των περιστάσεων και των προβλημάτων.

Οι ηγεσίες όλων των Χωρών του Κόσμου έχουν ευθύνες για το Κοινό μας Μέλλον, για τούτο όλοι οι πολίτες του Κόσμου Κρίνουν και Ελέγχουν. Βεβαίως οι ευθύνες από χώρα σε χώρα διαφέρουν ριζικά.

• Η καθοριστική ευθύνη ανήκει κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) αλλά και στις άλλες αναπτυγμένες Χώρες.

Οι 15 Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δώσει ως ενιαίο σύνολο με κοινή πολιτική θετικές απαντήσεις για τη μείωση του CO2, τις κλιματικές αλλαγές, τις φυσικές καταστροφές. Η στάση των 15 Χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα θετικό δείγμα γραφής, ένα παράδειγμα προς μίμηση. Οι ΗΠΑ και οι άλλες αναπτυγμένες Χώρες τελικά όσο και να κωλυσιεργήσουν δεν έχουν άλλο δρόμο παρά να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ενωμένης Ευρώπης.

9.Παραθέτω ορισμένα μεστά σχόλια από την ομιλία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Μπούτρος Γκάλι. Είχε πει το 1992 ότι η Συνδιάσκεψη στο ΡΙΟ υπήρξε μια αφετηρία - ένα ξεκίνημα για το περιβάλλον και την ανάπτυξη. Το καινούργιο στοιχείο είναι ένας στενός δεσμός που σφυρηλατήθηκε μεταξύ των δύο ισόβαθμων μηνυμάτων: Οικουμενική Ανάπτυξη και Περιβαλλοντική Προστασία.

• Στο εξής, ο δρόμος θα πρέπει να φωτίζεται από ένα νέο φως. Το πνεύμα της Συνδιάσκεψης στο ΡΙΟ συμπυκνώνει τρεις διαστάσεις, μια θεωρητική, μια οικονομική και μια πολιτική.
• Η πρώτη διάσταση, η «Θεωρητική», βασίζεται στην αναγνώριση ότι η Γη αποτελεί ένα τεράστιο αλληλεξαρτώμενο σύνολο, ότι ως αποτέλεσμα των Κλιματικών Αλλαγών και το λιώσιμο τα των παγετώνων, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών και η στέρηση υδάτινων πόρων, ραγδαία πλημμυρική βροχόπτωση με έντονη και παρατεταμένη ξηρασία, απειλεί εξίσου την Ινδία, τη Βενετία, τα νησιά του Ειρηνικού και τη Μεσόγειο, απειλεί εξίσου όλες τις χώρες και όλους τους λαούς στην Ευρώπη, την Ασία, την Αμερική και την Αυστραλία.
• Ίσως όμως στην καρδιά του προβλήματος να βρίσκεται η δεύτερη διάσταση, η «οικονομική». Αλληλεξάρτηση σημαίνει να βλέπουμε την ανάπτυξη συνολικά, ως ανάπτυξη ολόκληρου του Πλανήτη. Η υπερανάπτυξη μας ανησυχεί εξίσου με την υποανάπτυξη. Όλοι επομένως θα πρέπει να φροντίζουν για την αποτελεσματική χρήση πρόσθετων και διαθέσιμων πόρων, για τη σωστή αξιοποίηση των θεμελίων της ζωής.

• Η τρίτη διάσταση, η «πολιτική» του προβλήματος, αφορά τη βαθιά συναίσθηση του πολιτικού χρέους και καθήκοντος που εκτείνεται στο μέλλον. Η πολιτική διάσταση δεν έχει σχέση μόνο με τον αγώνα για την κατάκτηση ή τη διατήρηση της εξουσίας. Οφείλει να έχει καθοριστική σχέση με την προετοιμασία μιας Χώρας, μιας Περιοχής, μιας Ηπείρου και ολόκληρου του πλανήτη μας για τις επόμενες Γενιές των Ανθρώπων, ανεξάρτητα από Φυλή, Χρώμα, Θρησκεία, Τάξη, Φύλο και Μόρφωση.

• Το πνεύμα της Συνδιάσκεψης στο Ρίο, όπως και των άλλων Συνδιασκέψεων για το Περιβάλλον πρέπει να δημιουργήσει ένα νέο πρότυπο πολιτικής συμπεριφοράς. Δεν είναι αρκετό ο Άνθρωπος να αγαπάει το Γείτονά του, πρέπει να αγαπάει ΤΟ Περιβάλλον και τη Φύση, που συνεχίζει να καταστρέφει.

 Όλοι μας έχουμε χρέος, πέρα από το ηθικό συμβόλαιο με το Θεό και το κοινωνικό συμβόλαιο με τον Άνθρωπο, να συναινέσουμε για ένα πολιτικό και ηθικό συμβόλαιο με τη Φύση. 

10.Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και αρκετά χρόνια διαμορφώνει κοινές πολιτικές επεξεργασίες με κατευθύνσεις, και με επιλογές που έχουν μια νέα φιλοσοφία μια διαφορετική πνοή και δεσμεύουν όλες τις Χώρες-Μέλη.

Είναι φανερό, ότι η Ελλάδα όπως και όλες οι Χώρες-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρούν τιμή, που συμμετέχουν στη διαμόρφωση αλλά και στην εφαρμογή των κοινών πολιτικών που σέβονται το Περιβάλλον και προωθούν την Αειφόρο Ανάπτυξη.

 Είναι αλήθεια ότι τα Κείμενα, τα Προγράμματα και η Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν μια τομή, μια ρήξη σε σύγκριση με τις μονοσήμαντες και οικονομικοκεντρικές αναφορές του παρελθόντος για την ανάπτυξη. Αντίστοιχες αλλά και πιο ριζοσπαστικές θέσεις έχει διατυπώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

• Πιο συγκεκριμένα όλες αυτές οι κοινές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τις επεξεργασίες, τις θέσεις και τις επιλογές περιγράφονται στα Κείμενα και τα Προγράμματα, που αναφέρονται:
• Στην ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ και το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
• Στην ΕΥΡΩΠΗ του 2000 και την ΑΝΑΠΤΥΞΗ των ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
• Στο ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ για το ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
• Στο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ και ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ της ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ.

Δ.   Τρεις θέσεις. Πέντε συμπεράσματα.   Μια επισήμανση. Μια υπόμνηση

Οι θέσεις είναι οι εξής τρεις:

11.Θεωρώ αναγκαίο ίσως και χρήσιμο για τις συζητήσεις μας να διατυπωθούν πολύ συμπυκνωμένα ορισμένες θέσεις, ορισμένα συμπεράσματα και τέλος μια επισήμανση και μια υπόμνηση. 

(α.)   Η περιβαλλοντική κρίση και η κατάρρευση της οικολογικής ισορροπίας, για να ξεπεραστεί προϋποθέτει ριζική αλλαγή στις ιεραρχήσεις, τις αξίες και τα πρότυπα τόσο του σημερινού μοντέλου ανάπτυξης, όσο και της καταναλωτικής στάσης και συμπεριφοράς των ανθρώπων.

(β.)   Η προαπαιτούμενη αυτή ριζική αλλαγή σχετίζεται απολύτως με τον επανακαθορισμό των σχέσεων του ανθρώπου με τη φύση, της κοινωνίας με τη φύση, του ανθρώπου με το συνάνθρωπό του.

(γ.)   Η ηθική της ευθύνης και η ηθική της αλληλεγγύης του ανθρώπου, στις προσπάθειες να διατηρηθεί τόσο η Βιολογική ποικιλότητα και η φέρουσα ικανότητα της Φύσης μαζί με την αρμονική ισορροπία των Οικοσυστημάτων της Γης όσο και οι διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες των Πολιτών και των Λαών αποτελούν μια εγγύηση για το μέλλον.

12. Τα συμπεράσματα είναι τα εξής πέντε: 

(α.)   Εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε την επιβίωση και τη μελλοντική προοπτική του πλανήτη μας, εάν θέλουμε να βγούμε από την κρίση οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό σημαίνει έξοδο από τη συγκεκριμένη ηθική και τα συγκεκριμένα φιλοσοφικά, κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, που παράγουν και τροφοδοτούν την κρίση αυτή.

(β.)    Ο κυρίαρχος και «Μονοδιάστατος Δυτικός Πολιτισμός» έχει οικοδομηθεί πάνω στην πλήρη υποκατάσταση του «ΕΙΝΑΙ» από το «Εχειν», από το «Κατέχειν» και από το «Φαίνεσθαι», που έχουν καθιερώσει τα κυρίαρχα πρότυπα ζωής, σκέψης, παραγωγής και κατανάλωσης και τους κυρίαρχους κώδικες αρχών, αξιών και της συμπεριφοράς των πολιτών του σύγχρονου κόσμου. Έχει οικοδομηθεί πάνω στην προσπάθεια ολοσχερούς υποταγής της φύσης στον άνθρωπο. Έχει οικοδομηθεί πάνω στις αξίες του ακραίου ατομικισμού, του ωφελιμισμού, του συγκεντρωτισμού και του ανταγωνισμού.  Οι φορείς αυτού του πολιτισμού όπως και άλλων ομόλογων πολιτισμών οφείλουν να καταλάβουν ότι, είναι αδύνατον να συνεχιστεί μία χωρίς όρους και δίχως όρια οικονομική μεγέθυνση και αλόγιστη ανάπτυξη, σε έναν Πλανήτη με εύθραυστες ισορροπίες, περιορισμένες πηγές και πεπερασμένα αποθέματα φυσικών πόρων.

(γ.)    Η Οικονομική και η Τεχνολογική ανάπτυξη της κάθε χώρας δεν μπορεί να στηρίζεται σε μια διαρκή επέκταση χωρίς ποτέ να υπολογίζεται το προς στιγμή «κρυφό» κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος. Ας μη ξεχνάμε ότι ο γραμμικός τρόπος ανάπτυξης μιας Οικονομίας ή μιας Επιχείρησης έρχεται σε αντίθεση και σε σύγκρουση με την «κυκλική» λειτουργία της φύσης.

(δ.)    Οι αντιθέσεις και οι ανισότητες ανάμεσα στο Βορρά και το Νότο είναι υπαρκτές και εντεινόμενες αλλά πρέπει να γεφυρωθούν. Θεωρώ αναγκαίο να επαναλάβω μία κρίσιμη και διαυγή θέση για τις ανισότητες, διατυπωμένη στις προηγούμενες σελίδες. Αυτό το «Διπολικό Μοντέλο» το οποίο παράγει και αναπαράγει σχέσεις άνισες, εξαρτημένες και δορυφορικές έχει μια παρουσία πανταχού στον Πλανήτη, στις Ηπείρους και στις ευρύτερες Περιοχές, μέσα στις ίδιες τις Χώρες, μέσα στις ίδιες τις Περιφέρειες, μέσα στις ίδιες τις μεγάλες Πόλεις.

(ε.)    Τα Κοινωνικοοικονομικά Συστήματα, όπως ο «Καπιταλισμός» που θεοποιεί την άνευ όρων και ορίων ανάπτυξη και ο «Σοσιαλισμός» που άκριτα, αλόγιστα και ανταγωνιστικά υποκύπτει σ΄αυτή τη λατρεία, είναι στη βάση τους ως προς την Οικολογική τους αναφορά ως προς τα οικολογικά τους ίχνη (αποτυπώματα) συστήματα ταυτόσημα. Είναι ως προς τα περιβαλλοντικά προτάγματα προτάσεις ουσιαστικά ταυτόσημες. Είναι συστήματα και οράματα που τείνουν να μοιάζουν σαν τα δίδυμα αδέλφια με την ίδια δογματική και άκριτη πίστη στη διαρκή οικονομική μεγέθυνση.

• Παλιότερα αλλά και σήμερα προβάλουν στο προσκήνιο και στην ημερήσια διάταξη των συζητήσεών μας οι αναφορές για την κρίση του Καπιταλιστικού συστήματος, ενώ ήταν και είναι σαφές ότι επρόκειτο για μια συνολική και συνδυασμένη κρίση όλων των συστημάτων. Είναι σαφές πια ότι η κρίση αφορά όλες τις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες, καπιταλιστικές και σοσιαλιστικές, όλες τις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες.

Είναι μια πολύμορφη κρίση όλων των μοντέλων Ανάπτυξης τόσο ως προς τις  σαν παραγωγικές διαδικασίες όσο και ως προς τις ιδεολογίες τους. Όλα κρίνονται από τη σχέση ενός συστήματος με τη Φύση και τα θεμέλια ζωής του Ανθρώπου  και του Πλανήτη.

Τελικά είναι τραγικά λαθεμένη και εφιαλτική η απλουστευτική απάντηση ορισμένων οικονομολόγων ότι μας ενδιαφέρει η Ανάπτυξη και μάλιστα μόνον σήμερα, γιατί στο «μακρινό μέλλον θα είμαστε όλοι νεκροί».

13.Η επισήμανση είναι μία:

Ο χώρος της Οικολογίας είναι μεγάλος και ευρύτατος αλλά δεν είναι ενιαίος και μονολιθικός. Οι σκέψεις και οι φιλοσοφικές αρχές της Οικολογίας μπορεί να έχουν κοινή μήτρα, κοινές αφετηρίες και παραδοχές. Όμως άλλοτε αποκλίνουν και διαφέρουν. Άλλοτε συντίθενται και άλλοτε διασπώνται. Αναμφισβήτητα η Οικολογία είναι μια ζωντανή, απελευθερωτική και ριζοσπαστική ιδεολογία περικλείει πολλές προτάσεις, πολλά ρεύματα σκέψης και πολλές σχολές, πολλές ορθοδοξίες και πολλές αιρέσεις.

Δυστυχώς ή ευτυχώς η Οικολογία θυμίζει μια σύγχρονη ΒΑΒΕΛ, όπως όλες οι θρησκείες, όπως όλες οι ιδεολογίες, όπως όλα τα κινήματα και τα Κόμματα. Έτσι σήμερα μιλάμε για «ρηχή και βαθιά Οικολογία», για «Κοινωνική Οικολογία», για «Προ-Οικολογία και Μετα-Οικολογία», για «Οικοσοφία», για «Διαχειριστική και Ολιστική Οικολογία», για «Ανορθολογική ή Μυστικιστική Οικολογία» κλπ.

Όμως ανεξάρτητα από τις διαφορές όλοι έχουμε χρέος να βρίσκουμε κάθε φορά με ευθύνη και ευαισθησία μαζί για να κατοχυρώσουμε κοινές πολιτικές για το Κοινό μας Μέλλον.

14.Η υπόμνηση είναι η εξής μία:

Η Οικολογία δεν είναι μία ανακάλυψη του 20ου αιώνα.

Η οικολογική σκέψη και η Οικολογική αναζήτηση δεν έπεσε από τον Ουρανό. Αποτελεί συσσωρευμένο πλούτο στοχασμών, παρατηρήσεων ιδεών και αξιωμάτων, αρκετών αιώνων.

Αυτός ο πλούτος των μύθων και των γνώσεων, των ερωτήσεων και των απαντήσεων για την Κοσμογονία, τη Θεογονία και την Ανθρωπογονία  ενυπάρχει σε Αρχαίους Πολιτισμούς όπως στον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας, όπως και στους πολιτισμούς άλλων Λαών.

Ενυπάρχει σε παλιές και σύγχρονες Θρησκείες.

Ενυπάρχει σε πολλές επιστήμες.

Ενυπάρχει στους φόβους, τις αγωνίες και τις ελπίδες των ανθρώπων για το κοινό μας μέλλον στον Πλανήτη Γη.

Ε.   Οικολογική αφύπνιση και δράση των Πολιτών

Η Οικολογία σημαίνει πρώτα από όλα θετική παρέμβαση, δημιουργική δράση. Σημαίνει αφύπνιση, ευαισθησίες και εναλλακτικές προτάσεις. 15.Η Οικολογία δε σημαίνει μόνο φιλοσοφικούς στοχασμούς και θεωρίες, προφητείες και σκέψεις. Δεν σημαίνει μόνο αμφισβητήσεις και αρνήσεις.

Η κρίση του περιβάλλοντος, η υπονόμευση της οικολογικής ισορροπίας και η ανατροπή της αρμονίας της φύσης είναι μια υπόθεση που αφορά τον πλανήτη μας, την ήπειρό μας, την ευρύτερη περιοχή της Χώρας μας, την περιφέρειά μας, την πόλη, την συνοικία, το χωριό μας, το σπίτι μας, την οικογένειά μας, τον εαυτό μας.

Τα προβλήματα είναι αλληλένδετα. Οι λύσεις είναι επίσης αλληλένδετες. Οι αγώνες είναι κοινοί όσο και αν μας φαίνονται τόσο μακριά.

Η ευαισθησία, η δράση και η αλληλεγγύη μας τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο για όλα όσα φαίνονται μακρινά είναι επιβεβλημένη.

Ας φέρουμε ένα παράδειγμα: Ο Αμαζόνιος και τα Τροπικά Δάση με την πλούσια Βιοποικιλότητά τους, όπως και τα ευπαθή Οικοσυστήματα της Μεσογείου συνδέονται και ταυτίζονται με τους όρους της ζωής μας, με τις Αναπνοές μας. Εμείς οφείλουμε να ταυτιστούμε με όλους τους σταυροφόρους, που αγωνίζονται για τη διάσωσή τους.

Πιστεύω ότι πρέπει να υιοθετήσουμε αλλά και να διευρύνουμε το μήνυμα των πρώτων Οικολόγων. Ας θυμηθούμε το καίριο και πρωταρχικό μήνυμά μας:

«Πρέπει κανείς να σκέφτεται Σφαιρικά, Συνολικά, Οικουμενικά και να Δρα τοπικά».

Κατά τη γνώμη μου το μήνυμα αυτό χρειάζεται μια προέκταση, μια συμπλήρωση, μια άλλη συσχέτιση: «Πρέπει κανείς να διεκδικεί, να απαιτεί και να δρα πλανητικά, ηπειρωτικά, περιφερειακά και εθνικά και ταυτοχρόνως να σκέφτεται, να αγωνιά αλλά και να δρα τοπικά».

 Ας σκεφτούμε και δράσουμε λοιπόν. Μην περιμένουμε άλλο κάποιους άλλους να σώσουν την τιμή και τη ζωή μας.

16.Θεωρώ ότι ο άνθρωπος έχει μία εσωτερική ανάγκη και επιθυμία να συμμετέχει στα κοινά. Να κρίνει, να προτείνει, να δρα, να ελέγχει.

Η απάθεια δεν οφείλεται σε μία αυτοπεποίθηση, αλλά σε μία άφεση, σε μία αδυναμία, σε μία άγνοια, σε μία δειλία. Δυστυχώς ο καθένας μας έχει εκχωρήσει σε άλλους τις δυνατότητες και τις ευαισθησίες που θα έπρεπε να διεκδικεί ο ίδιος. Έχει αφήσει σε άλλους τις υποχρεώσεις του, είτε στο όνομα της εξειδίκευσης, είτε στο όνομα των ακαθόριστων λειτουργιών ορισμένων Θεσμών (εθνικών ή υπερεθνικών), είτε μέσα από έναν καταμερισμό γνώσης και δράσης.

Όμως η αποχή και η μοιρολατρία μας οδηγεί στην υποταγή. Φέρνει τον τρόμο και το θάνατο πάνω από τη Γη, πάνω από τις Χώρες και τις Πόλεις μας, καταστρέφει τα θεμέλια της ζωής για τις επόμενες Γενιές.

Για να υπάρξει ελπίδα πρέπει να υπάρξει πίστη στη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος να διεκδικεί τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του, πίστη για το θετικό αυτοκαθορισμό του. Βεβαίως οι κοινωνίες μας είναι πολυσύνθετες και ξεφεύγουν από τον έλεγχο των ανθρώπων. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει κανείς να σκέπτεται συνολικά ή να αγωνίζεται για λυτρωτικές αλλαγές.

• Συγκεκριμένα είναι απαραίτητο να έχουμε μία αμφίδρομη προσέγγιση για όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Μια εναλλακτική, συνεκτική και πολυδιάστατη προσέγγιση:
  • την οικουμενική (για ότι συμβαίνει στον κόσμο)
  • την ηπειρωτική (για ότι συμβαίνει στην Ευρώπη)
  • την περιφερειακή για την ευρύτερη περιοχή (για ότι συμβαίνει στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο)
  • την τοπική (για ότι συμβαίνει στη χώρα, στην περιφέρεια, στην πόλη, στη συνοικία, στο χωριό μας)
  • την οικογενειακή, προσωπική (για ότι κάνουμε εμείς ατομικά ή η οικογένειά μας).

17. Έτσι ξεφεύγουμε από την επικίνδυνη αυτάρκεια που μας κάνει να νομίζουμε ότι η χώρα μας, η περιοχή μας, η πόλη μας, το χωριό μας, η κοινωνική τάξη, η συντεχνία μας, η οικογένειά μας, ο εαυτός μας, είναι το μοναδικό επίκεντρο στη γη. Βεβαίως μια τέτοια θεώρηση είναι μια ψευδαίσθηση, μια αυταπάτη μια τέτοια εγωκεντρική και αλαζονική συμπεριφορά.

 Έτσι ερχόμαστε από τον όλον στο μέρος ή από το μέρος στο όλον.

Έτσι συνδέουμε τον άνθρωπο με τη φύση, με τον κόσμο του και την εποχή του, τον δημοκράτη Πολίτη με τους θεσμούς και την πολιτική, τον παραγωγό Πολίτη με την οικονομία, με την επιστήμη και την τεχνολογία, το σκεπτόμενο Πολίτη και τον ευαίσθητο Πολίτη, τον δημιουργό Πολίτη με την Κοινωνία, με το «Άλλο» (δηλ. τη Φύση) και με τους «Άλλους» (δηλ. τους Συνανθρώπους).

• Η Εκπαίδευση και η Ευαισθητοποίηση των Πολιτών και κυρίως των νέων για την Αειφορία μπορεί να αφυπνίσει τους ανθρώπους σε όλα τα μήκη και πλάτη του Πλανήτη μας σε όποια κλίμακα ευθύνης βρίσκονται. Η πληροφόρηση και η εκπαίδευση των Πολιτών και κυρίως των νέων είναι ένα όπλο με μεγάλη δύναμη γιατί συνδέεται με την ευθύνη, με τη συνείδηση, με τους ηθικούς κώδικες και με τη στάση ζωής, με τη δράση και την δημιουργική πρωτοβουλία των Πολιτών.

18.Ο «Κώδικας των ηθικών στάσεων» των Πολιτών συμπυκνώνεται με τον εξής επτάλογο του Γερμανού Καθηγητή Φιλοσοφίας Μάγιερ-Άμπιχ:

• Νοιάζομαι μόνο για τον εαυτό μου,
• Νοιάζομαι όχι μόνο για τον εαυτό μου αλλά και για την οικογένεια και τους φίλους μου,
• Νοιάζομαι όχι μόνο για τον εαυτό μου, την οικογένειά μου και τους φίλους μου αλλά και για το έθνος μου,
• Νοιάζομαι όχι μόνο για τον εαυτό μου, την οικογένειά μου και τους φίλους μου και το έθνος μου αλλά και για όλους τους λαούς της Γης
• Νοιάζομαι όχι μόνο για όλους τους ανθρώπους σήμερα αλλά και για τις περασμένες και επόμενες γενιές.
• Νοιάζομαι όχι μόνο για την ανθρωπότητα αλλά και για κάθε έμβιο ον και στοιχείο της Γης.
• Νοιάζομαι για τα πάντα. 

19.Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλά σχόλια και έχουν διατυπωθεί πολλοί ισχυρισμοί, ότι η πολιτική διαχωρίζει τους Πολίτες του Κόσμου και τους Πολίτες κάθε Χώρας, αναλόγως με το χρώμα της κομματικής τους Σημαίας σε Γαλάζιους, Πράσινους και Κόκκινους.

Είναι όμως καιρός να αναγνωρίσουμε ότι τόσο τα προβλήματα όσο και οι Λύσεις για το Περιβάλλον, την Οικολογία και την Αειφόρο Ανάπτυξη δεν έχουν σύνορα.

Αυτά τα προβλήματα και οι αυτές οι Λύσεις δεν χωρίζουν αλλά ενώνουν τις αγωνίες, τις αναζητήσεις και τις ελπίδες των Πολιτών για μια καλύτερη και ανθρώπινη ζωή.

Με το όραμα, στους στόχους και τις προτάσεις για την Προστασία του Περιβάλλοντος και για την Αειφόρο Ανάπτυξη υπερβαίνουμε με ουσιαστικούς και με θετικούς προσδιορισμούς τις μέχρι τώρα διαχωριστικές γραμμές που χώριζαν τους Πολίτες.

Προτείνουμε και προωθούμε με συνέπεια και χωρίς αποκλεισμούς για την οικολογική αφύπνιση, την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, την περιβαλλοντική αγωγή εντός και εκτός του Σχολείου μαζί με τις SOS Παρεμβάσεις και Δράσεις των Πολιτών και κυρίως των Νέων.

20. Θεωρούμε ότι έχουμε χρέος να προτείνουμε και να προωθούμε μαζί με τους Πολίτες και κυρίως τους Νέους Παρεμβάσεις, Δράσεις και Λύσεις με τις εξής τρεις αιχμές:

• To Γαλάζιο Τόξο, που αναφέρεται στον κύκλο του Ύδατος ποσοτικά και ποιοτικά (δηλαδή τις Θάλασσες, τα Ποτάμια, τις Λίμνες, τους Υγροβιότοπους, τα Υπόγεια αποθέματα με τα υδροφόρα δίκτυα).
• Το Πράσινο Τόξο, που αναφέρεται στον κύκλο της Ενέργειας με τις μονάδες παραγωγής, τα δίκτυα μεταφοράς, τα δίκτυα και τα πρότυπα κατανάλωσης (ορυκτά, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πυρηνικά, εναλλακτικές πηγές και μορφές με την αξιοποίηση του ήλιου, του ανέμου, των ποταμών και των θαλάσσιων κυμάτων), των αστικών, περιαστικών και εξω-αστικών προβλημάτων με προτεραιότητα το έδαφος, τις Γεωργικές δραστηριότητες, τα Δάση, τα παράκτια και τα ορεινά οικοσυστήματα, την ατμοσφαιρική ρύπανση, την ενεργοβόρο Βιομηχανική και την ρυπογόνο Επιχειρηματική Δράση, τα απόβλητα, τα απορρίμματα, τα πλαστικά, το θόρυβο, την ταυτότητα, τη φυσιογνωμία των πόλεων και των οικισμών.
• Το Κόκκινο Τόξο, που αναφέρεται στον κύκλο της Βιοποικιλότητας και της απόλυτης προστασίας των σπάνιων και των υπό απειλή και εξαφάνιση ειδών της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας στην Ξηρά και στις Θάλασσες στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο, στην Ευρώπη, στον Κόσμο.
• Είμαστε πεπεισμένοι και σίγουροι ότι με την ύπαρξη Γαλάζιων, Πράσινων και Κόκκινων Τάξεων στο Σχολείο για τους Μαθητές – Σπουδαστές – Φοιτητές, με τη συνύπαρξη του Γαλάζιου Τόξου, του Πράσινου Τόξου και του Κόκκινου Τόξου αφύπνισης και δράσης για τους Πολίτες, μπορούμε ουσιαστικά και συμβολικά να ενώσουμε τους πάντες.

Μπορούμε να ενώσουμε όλους τους Πολίτες του Κόσμου και κάθε Χώρας, να ενώσουμε όλους τους νέους και τις νέες σε ένα δημιουργικό αγώνα για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, για την κατοχύρωση της Βιώσιμης Διαχείρισης των Φυσικών και των Πολιτισμικών πόρων της κάθε Χώρας μας και όλου του Πλανήτη μας.

Μπορούμε να ενώσουμε όλους τους Πολίτες, όλους τους Νέους και τις Νέες σε μια Οικουμενική, Ηπειρωτική, Εθνική Σταυροφορία ζωής, αγωνίας, ελπίδας και προοπτικής για ένα καλύτερο και βιώσιμο μέλλον των ανθρώπων σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας, για μια αειφόρο ανάπτυξη που θα σέβεται τη φύση, τον πολιτισμό και τον άνθρωπο, για έναν ειρηνικό, δημοκρατικό, ελεύθερο, δίκαιο και αλληλέγγυο κόσμο.